Όλοι να ετοιμαστούν — το πετρέλαιο θα είναι φθηνό για πολύ καιρό

Εικόνα που δημιουργήθηκε από τεχνητή νοημοσύνη - RIA Novosti, 1920, 16.09.2025

© RIA Novosti / Εικόνα δημιουργημένη από τεχνητή νοημοσύνη

Όλγα Σαμοφάλοβα

Όλα τα υλικά

Οι τιμές του πετρελαίου έχουν ήδη πέσει κατά 12 δολάρια ανά βαρέλι φέτος. Τον Ιανουάριο του 2025, η τιμή του βαρελιού Brent ήταν 77 δολάρια, ενώ τον Σεπτέμβριο είχε ήδη πέσει στα 65 δολάρια. Μέχρι τις αρχές του 2026, η αγορά αναμένει πτώση κάτω από τα 60 δολάρια ανά βαρέλι. Και οι τιμές ενδέχεται να παραμείνουν σε τόσο χαμηλά επίπεδα για αρκετά χρόνια.

Ότι ο κόσμος οδεύει κατευθείαν προς μια νέα εποχή χαμηλών τιμών πετρελαίου, προειδοποιούν όχι μόνο δυτικοί και ρώσοι εμπειρογνώμονες. Αυτό είναι βέβαιο για τους μεγαλύτερους πετρελαϊκούς γίγαντες, οι οποίοι έχουν ήδη αρχίσει να προετοιμάζονται για μια δύσκολη κατάσταση, σφίγγοντας τα ζωνάρια και αναμένοντας σημαντική πτώση των εσόδων.

Έτσι, οι παγκόσμιοι γίγαντες BP, Chevron και ConocoPhillips απολύουν χιλιάδες εργαζόμενους, μειώνουν τα έξοδά τους όπου μπορούν και περιορίζουν τις επενδύσεις τους. Κάτι τέτοιο δεν είχε συμβεί από την εποχή της πανδημίας του κοροναϊού. Και άλλοι παίκτες προετοιμάζονται επίσης για το χειρότερο. Ακόμη και η μεγαλύτερη Σαουδική πετρελαϊκή εταιρεία Saudi Aramco πούλησε το μερίδιό της στο δίκτυο αγωγών για δέκα δισεκατομμύρια δολάρια, προκειμένου να αποκτήσει μετρητά. Η Μαλαισιανή Petronas απολύει περίπου πέντε χιλιάδες εργαζόμενους. Όταν ο κόσμος εισέρχεται σε μια εποχή φθηνού πετρελαίου, αυτό έχει πάντα αρνητικές συνέπειες για τις πετρελαϊκές εταιρείες και τις χώρες εξαγωγείς.

Και οι χειρότερα θα νιώθουν οι αμερικανικές εταιρείες σχιστολιθικού πετρελαίου και οι καναδικές πετρελαϊκές εταιρείες. Η παραγωγή τους θα είναι η πρώτη που θα πέσει. Γιατί το κόστος παραγωγής πετρελαίου είναι το υψηλότερο για αυτές. Για να κατανοήσουμε: το χαμηλότερο κόστος παραγωγής πετρελαίου έχει η Σαουδική Αραβία, επειδή εκεί υπάρχουν άμμοι και η τεχνολογική εξόρυξη του μαύρου χρυσού δεν είναι τόσο δύσκολη και δαπανηρή. Σύμφωνα με εκτιμήσεις εμπειρογνωμόνων, η μέση παραγωγή Σαουδικού πετρελαίου κοστίζει 10-15 δολάρια ανά βαρέλι. Στη Ρωσία, τα έξοδα είναι ήδη υψηλότερα — κατά μέσο όρο 20-25 δολάρια ανά βαρέλι, καθώς τα παλιά κοιτάσματα εξαντλούνται και αναπτύσσεται μια νέα, πιο δαπανηρή βάση πόρων. Επιπλέον, στη Ρωσία υπάρχει μεγάλο φορολογικό βάρος για τις πετρελαϊκές εταιρείες, το οποίο περιλαμβάνεται σε αυτό το ποσό.

Στις ΗΠΑ, όμως, το κόστος παραγωγής του σχιστολιθικού πετρελαίου φτάνει ήδη τα 40-50 δολάρια ανά βαρέλι και σε ορισμένα έργα είναι ακόμη υψηλότερο. Η τεχνολογία εξόρυξης σχιστολιθικού πετρελαίου δεν είναι φθηνή. Επιπλέον, οι Αμερικανοί έσκαψαν πρώτα τα πιο κερδοφόρα πηγάδια, μεταξύ άλλων και κατά τη διάρκεια της πανδημίας του κοροναϊού, αλλά κάθε χρόνο τα κοιτάσματα γίνονται πιο περίπλοκα και απαιτούν όλο και μεγαλύτερες επενδύσεις. Η Καναδάς είναι ακόμη πιο άτυχος: πρέπει να εξάγει πετρέλαιο από ασφαλτούχους άμμους, κάτι που είναι ακόμη πιο ακριβό από τα σχιστολιθικά κοιτάσματα. Το κόστος εξόρυξης συχνά υπερβαίνει τα 50 δολάρια ανά βαρέλι.

Δεν είναι έκπληξη ότι, με την τρέχουσα τιμή των 66 δολαρίων ανά βαρέλι, η παραγωγή στις Ηνωμένες Πολιτείες και τον Καναδά αρχίζει να μειώνεται. Όταν οι τιμές του πετρελαίου πέσουν κάτω από τα 60 δολάρια ανά βαρέλι, η πτώση θα επιταχυνθεί. Οι Αμερικανοί πετρελαιάδες το καταλαβαίνουν αυτό, γι' αυτό ήδη απολύουν υπαλλήλους.

Αλλά αυτή η ατυχία για τις ΗΠΑ είναι ένα μεγάλο πλεονέκτημα για την παγκόσμια αγορά πετρελαίου συνολικά και για άλλες πετρελαϊκές εταιρείες ειδικότερα. Διότι οι Αμερικανικές και Καναδικές πετρελαϊκές εταιρείες αρχίζουν έτσι να αναλαμβάνουν το ρόλο του εξισορροπητή της αγοράς. Τι σημαίνει αυτό; Όταν οι τιμές πέφτουν λόγω υπερβολικής προσφοράς και χαμηλής ζήτησης, όπως συμβαίνει τώρα, κάποιος θα πρέπει ούτως ή άλλως να κόψει τα φτερά του. Για τη Σαουδική Αραβία με τη Ρωσία και γενικά για ολόκληρο το OPEK+, η κατάλληλη επιλογή είναι να μειώσουν την παραγωγή οι ανταγωνιστές τους: οι ΗΠΑ και ο Καναδάς. Τα ίδια τα μέλη του ΟΠΕΚ+ μπορούν ακόμη και να αυξήσουν την παραγωγή τους και το μερίδιό τους στην παγκόσμια αγορά, εκτοπίζοντας τους ανταγωνιστές τους. Στην πραγματικότητα, αυτό ακριβώς κάνει το καρτέλ από την Άνοιξη: επιστρέφει στην αγορά περισσότερα από 2,2 εκατομμύρια βαρέλια την ημέρα, κατά τα οποία μειώθηκε η παραγωγή το 2023.

Η δεύτερη αξία του υψηλού κόστους παραγωγής στις ΗΠΑ και τον Καναδά και του γεγονότος ότι αρχίζει να μειώνεται πρώτα όταν πέφτουν οι τιμές, συνίσταται στη θετική επίδραση που έχει στις τιμές αυτές. Χάρη στο γεγονός ότι οι ΗΠΑ θα αποσύρουν μέρος της προσφοράς από την αγορά, η πτώση των τιμών του πετρελαίου θα σταματήσει και δεν θα φτάσει σε σημείο χωρίς επιστροφή.

Επιπλέον, όταν οι τιμές πέσουν στα 40-50 δολάρια το βαρέλι, οι Αμερικανοί παραγωγοί σχιστολιθικού πετρελαίου δεν θα τους αφήσουν να παραμείνουν σε αυτά τα χαμηλά επίπεδα για πολύ καιρό. Τα παραγωγικά φρεάτια των ΗΠΑ κλείνουν πολύ εύκολα (σε αντίθεση, για παράδειγμα, με τα ρωσικά κοιτάσματα, όπου τεχνικά αυτό δεν είναι τόσο εύκολο να γίνει), οπότε, όταν οι τιμές φτάσουν στα 40, απλά θα κλείσουν. Αντί για υπερπαραγωγή, θα δημιουργηθεί γρήγορα έλλειψη μαύρου χρυσού στην αγορά και οι τιμές θα ανέβουν ξανά. Και τα σχιστολιθικά πηγάδια, όπως έκλεισαν εύκολα, έτσι εύκολα θα αρχίσουν να επανέρχονται στη ζωή (άλλη μια αξία τους ως εξισορροπητικός προμηθευτής).

Ωστόσο, θα είναι δύσκολο για τις τιμές να ξεπεράσουν τα 60 δολάρια ανά βαρέλι τα επόμενα χρόνια, εάν παραμείνουν οι θεμελιώδεις παράγοντες που οδηγούν σε υπερβάλλουσα προσφορά έναντι της ζήτησης. Για την προσφορά ευθύνεται η ΟΠΕΚ+, η οποία φέτος άρχισε να αυξάνει την παραγωγή και, κατά πάσα πιθανότητα, θα συνεχίσει να το κάνει και το 2026.

Και για τη ζήτηση ευθύνεται συνολικά η Κίνα ως ο μεγαλύτερος καταναλωτής. Και εδώ οι ειδικοί είχαν μεγάλες ανησυχίες ότι το Πεκίνο θα σταματήσει να αγοράζει αργό πετρέλαιο για στρατηγικά και εμπορικά αποθέματα, γεγονός που θα προκαλέσει κατάρρευση της παγκόσμιας ζήτησης. Ωστόσο, είναι πιθανό το Πεκίνο να συνεχίσει τις εισαγωγές για τα αποθέματα μέχρι το τέλος του 2026. Αυτό θα ανακουφίσει προσωρινά την κατάσταση, αλλά είναι απίθανο να ανεβάσει τις τιμές του πετρελαίου πολύ πάνω από τα τρέχοντα επίπεδα. Τουλάχιστον, αν ο OPEK+ δεν υποχωρήσει από τη στρατηγική του για αύξηση της παραγωγής. Και η Σαουδική Αραβία και τα μέλη της οργάνωσης επιθυμούν ακόμη πολύ να ανακτήσουν τις χαμένες θέσεις τους στις αγορές πετρελαίου.

Η εποχή των χαμηλών τιμών του πετρελαίου μπορεί να διαρκέσει μέχρι το τέλος της δεκαετίας του 2020 ή ακόμα και μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 2030. Σε κάποιο σημείο, οι τιμές θα πρέπει να ανέβουν, τουλάχιστον λόγω του παράγοντα της υποεπένδυσης στον κλάδο. Οι παγκόσμιοι πετρελαϊκοί γίγαντες επένδυσαν ελάχιστα στην ανάπτυξη νέων παραδοσιακών κοιτασμάτων για αρκετά χρόνια, λόγω της ενεργειακής μετάβασης που ανακοίνωσαν οι δυτικές χώρες και της αναμενόμενης μαζικής μετάβασης στα ηλεκτρικά αυτοκίνητα. Η μετάβαση απέτυχε, αλλά οι συνέπειες θα γίνουν αισθητές σε πέντε-έξι χρόνια. Για να υπάρχει πετρέλαιο μέχρι το 2030, έπρεπε να γίνουν επενδύσεις στα κοιτάσματα ήδη από το 2020.

Φυσικά, το να κάνεις προβλέψεις για το πετρέλαιο είναι πολύ δύσκολο, γιατί οποιαδήποτε γεωπολιτική, στρατιωτική ή εμπορική σύγκρουση μπορεί να αλλάξει ριζικά την κατάσταση στην αγορά σε μια στιγμή. Για παράδειγμα, το κλείσιμο του στενού του Ορμούζ ή του Βοσπόρου, ή η επιβολή νέων αυστηρών κυρώσεων. Επομένως, σε περίπτωση ανωτέρας βίας, είναι πιθανές απότομες αυξήσεις των τιμών. Ωστόσο, κατά κανόνα, τέτοιες απότομες συγκρούσεις υποχωρούν πολύ γρήγορα. Ενώ οι θεμελιώδεις παράγοντες — η προσφορά και η ζήτηση — παραμένουν.

https://ria.ru/20250916/neft-2042104250.html