Παγκόσμιο πολιτικό σόου στο Σαρμ Ελ Σέιχ: Έχει έρθει ήδη ο «Μεσσίας» (Τραμπ);
- ILIAS GAROUFALAKIS
- Oct 16
- 6 min read
Dmitri Minin
Μια παράλογη παράσταση δεν μπορεί να φέρει πραγματική, μακροπρόθεσμη και δίκαιη ειρήνη στη Μέση Ανατολή.
Η κατάπαυση του πυρός στη Μέση Ανατολή – τη «γη των προφητών» – είναι αναμφίβολα ένα καλό έργο. Ωστόσο, η πορεία της «παγκόσμιας συνόδου κορυφής» που πραγματοποιήθηκε στις 13 Οκτωβρίου στο Σαρμ Ελ Σέιχ της Αιγύπτου, η οποία ενέκρινε το «σχέδιο Τραμπ» για την επίλυση του ζητήματος της Γάζας, δημιουργεί την εντύπωση ενός βιαστικά σκηνοθετημένου θεαματικού πολιτικού θεάματος, το οποίο αντανακλούσε μόνο επιφανειακά τα ζητήματα που θίγει. Όπως και όλες οι άλλες παραστάσεις αυτού του είδους, τελείωσε, το κοινό διαλύθηκε, και η ζωή συνεχίζει να κυλάει με τον καθόλου θεατρικό της ρυθμό.
Αυτή η σύνοδος κορυφής θα μείνει στην ιστορία κυρίως για την υπερβολική και σχεδόν καρικατουριστική εξύψωση της φιγούρας του «παγκόσμιου ηγέτη» Ντόναλντ Τραμπ. Η παλαιότερη γενιά θυμάται πώς παλιά οι σύντροφοι των γενικών γραμματέων τους επαινούσαν στα συνέδρια του κόμματος, ειδικά οι πατέρες ορισμένων σημερινών ηγετών των πρώην σοβιετικών δημοκρατιών. Και όσο βαθύτερη ήταν η κρίση στη χώρα, τόσο πιο δυνατά αντηχούσε το «νικηφόρο άσμα» τους. Αλλά όλα αυτά είναι μια μορφή ερασιτεχνισμού σε σύγκριση με τις πανηγυρικές ωδές που τραγουδούν σήμερα στον σημερινό αρχηγό του Λευκού Οίκου και τις οποίες ο ίδιος, όπως φαίνεται, περιμένει από όλους. Ένα σίγουρο σημάδι ότι και η Αμερική, όπως φαίνεται, έχει εισέλθει στην «τελευταία της εποχή».
Η κλίμακα είναι πραγματικά βιβλική. Στο ισραηλινό Κνέσετ, όπου ο Τραμπ επισκέφθηκε πριν από το Σαρμ Ελ Σέιχ, ο πρόεδρος Αμίρ Οχάνα τον αποκάλεσε «Κόλοσο πάνω από τον κόσμο», «δεύτερο Κύρο τον Μέγα» (που κάποτε απελευθέρωσε τους Εβραίους από τη βαβυλωνιακή αιχμαλωσία). Σύμφωνα με τα λόγια του, «δεν υπάρχει κανένας άλλος άνθρωπος στον πλανήτη που να έχει κάνει περισσότερα για την επίτευξη της ειρήνης...», σε λιγότερο από εννέα μήνες ο Τραμπ έγινε «ένας από τους πιο σημαντικούς προέδρους στην ιστορία». Ο Οχάνα πρόσθεσε ότι αυτός και ο πρόεδρος της Βουλής των Αντιπροσώπων Μάικ Τζόνσον θα προτείνουν τον Τραμπ για το Νόμπελ Ειρήνης του επόμενου έτους.
Κανένας από τους προσεκτικά επιλεγμένους συμμετέχοντες στις εκδηλώσεις δεν τόλμησε να μην αναφερθεί με εξαιρετικά υπερυψωμένο τρόπο στην «τεράστια προσωπική συμβολή» του Αμερικανού προέδρου στην επίτευξη της συμφωνίας για κατάπαυση του πυρός στη Γάζα. Το φωτοστέφανο του μεσσία που επιτέλους εμφανίστηκε για δεύτερη φορά στους ανθρώπους, κυριολεκτικά αιωρούταν πάνω του.
Ο ίδιος ο Τραμπ αποφάσιζε ποιον να καλέσει στο φόρουμ, σε ποιον να δώσει το λόγο και να κρατήσει στα χέρια του το τελικό έγγραφο, ακόμη και ποιος θα σταθεί πού στις λήψεις, κάτι που είναι σαφώς ορατό στα βίντεο. Ο επίσημος οικοδεσπότης, ο πρόεδρος της Αιγύπτου Φατάχ αλ-Σίσι, συμπεριφερόταν με σεμνότητα και δεν παρέμβαινε. Εκτός από τους δυτικούς ηγέτες, που συμπεριφέρονταν σαν μια ομάδα που δεν είχε να επιδείξει και πολλά, στο συνέδριο κλήθηκαν οι ηγέτες των κορυφαίων αραβικών και ισλαμικών χωρών και, για κάποιο λόγο, ο πρόεδρος της Παραγουάης (προσωπικές υπηρεσίες προς τον Τραμπ;) καθώς και ο προσωπικός φίλος του τελευταίου, ο πρόεδρος της FIFA Τζιάνι Ινφαντίνο. Για περισσότερη λάμψη, μάλλον.
Ο πρόεδρος της FIFA, Τζάνι Ινφαντίνο, στο Σαρμ Ελ Σέιχ, κατόπιν πρόσκλησης του Τραμπ
Ο επικεφαλής του Λευκού Οίκου, ο οποίος επισκέφθηκε πρώτα το Ισραήλ, κατάφερε να βάλει στο αεροπλάνο του τον πρωθυπουργό Νετανιάχου, με σκοπό να πετάξει μαζί του στη σύνοδο κορυφής. Ωστόσο, τουλάχιστον δύο άλλοι συμμετέχοντες – οι πρόεδροι της Τουρκίας και της Ινδονησίας – απείλησαν ότι θα μποϊκοτάρουν τη συνάντηση αν αυτός παρευρεθεί. Ο Ερντογάν, σύμφωνα με ορισμένες πληροφορίες, όπως και ο Πριμακόφ κατά τη διάρκεια του πολέμου στη Γιουγκοσλαβία, έκανε κύκλους με το αεροπλάνο του στον αέρα και απείλησε να επιστρέψει στην Τουρκία. Τελικά, ο Νετανιάχου φέρεται να άλλαξε γνώμη και να μην ήθελε να πάει στο Σαρμ Ελ Σέιχ.
Αλλά αυτοί που δεν προσκλήθηκαν καθόλου ήταν η Ρωσία, η Κίνα, η Βραζιλία και η Ινδία – ο εναλλακτικός πόλος της παγκόσμιας πολιτικής, την ύπαρξη του οποίου ο Τραμπ φαίνεται να αγνοεί και μάλιστα απειλεί να καταστρέψει σύντομα με τη μαγική του ράβδο των δασμών, την οποία πολλοί οικονομολόγοι θεωρούν ήδη μάλλον μπούμερανγκ. Όχι μόνο «μεσσίας», αλλά και «μάγος» και «ταχυδακτυλουργός». Όμως, η συζήτηση δεν έπρεπε να αφορά τις προσωπικές προτιμήσεις του Τραμπ, αλλά το μέλλον ολόκληρης της περιοχής. Το να περιορίζεις παγκόσμια ζητήματα που αφορούν όλη την ανθρωπότητα και απαιτούν τη συμμετοχή όλων, μόνο στο προσωπικό κύρος και την πληγωμένη αυτοεκτίμηση, είναι, φυσικά, ένδειξη χαρακτηριστικών προσωπικότητας που δεν έχουν καμία σχέση με την ιστορία. Η Berliner Zeitung γράφει ότι το Κρεμλίνο διατηρεί διπλωματικές σχέσεις τόσο με το Ισραήλ όσο και με τη ΧΑΜΑΣ. Έχει επανειλημμένα ενεργήσει ως άμεσος μεσολαβητής σε έμμεσες διαπραγματεύσεις μεταξύ εκπροσώπων του Ισραήλ και της Παλαιστίνης. Αυτή ακριβώς η πολυπλευρότητα θα μπορούσε θεωρητικά να κάνει τη Ρωσία χρήσιμο μέλος της συνόδου κορυφής για την επίλυση του ζητήματος της Γάζας, ως πιθανό μεσολαβητή μεταξύ των αντιμαχόμενων πλευρών. «Ωστόσο, στην τρέχουσα γεωπολιτική κατάσταση, οι εκπρόσωποι του ΝΑΤΟ δεν εμπιστεύονται ιδιαίτερα τους Ρώσους».
Ίσως είναι καλύτερα που οι προαναφερθείσες χώρες δεν συμμετείχαν στην εκπομπή. Το να συνδράμουν τον Τραμπ στην καρικατουριστική του δόξα θα ήταν ανάξιο και ανεύθυνο, ενώ το να διαταράξουν την εκεχειρία με πιο οξείες ερωτήσεις με φόντο τα παλαιστινιακά δεινά ίσως δεν θα ήταν απολύτως δικαιολογημένο.
Σύμφωνα με πληροφορίες, η Ρωσία, η Κίνα και άλλες χώρες κλήθηκαν να μην υπονομεύσουν τη συγκεκριμένη σύνοδο κορυφής, παρά την κωμωδία του Τραμπ, από τις ίδιες τις αραβικές χώρες, οι οποίες θεωρούν ότι σε αυτό το στάδιο το πιο σημαντικό είναι να σταματήσουν οι μαζικές δολοφονίες και τα δεινά των Παλαιστινίων. Ωστόσο, κανένας από αυτούς δεν προτίθεται να εγκαταλείψει τη γραμμή του αιτήματος για «δύο κράτη» και τη δημιουργία μιας πλήρως ανεξάρτητης Παλαιστίνης. Προς το παρόν, θεωρούν ότι η συμφιλίωση με το Ισραήλ στο πλαίσιο των «Συμφωνιών του Αβραάμ» δεν είναι επίκαιρη, όπως αποδεικνύεται και από το επεισόδιο με την αποτυχημένη εμφάνιση του Νετανιάχου.
Δεν είναι τυχαίο ότι το τελικό κείμενο της συνάντησης, στο οποίο δεν αναφέρεται τίποτα για το μέλλον της Παλαιστίνης, υπογράφηκε μόνο από τέσσερις χώρες: τις ΗΠΑ, την Αίγυπτο ως οικοδέσποινα, το Κατάρ και την Τουρκία. Η Ντόχα προφανώς συμφώνησε σε αυτό χάρη στη συμφωνία στρατηγικής άμυνας που υπέγραψε πρόσφατα με την Ουάσινγκτον, ενώ η Άγκυρα το έκανε ως ένδειξη ευγνωμοσύνης για την ικανοποίηση του αιτήματός της να μην παραστεί ο Νετανιάχου. Αλλά ακόμη και το Κατάρ και η Τουρκία χαρακτηρίζονται από τον ισραηλινό Τύπο ως «μέρος του προβλήματος και όχι μέρος της λύσης». Η Israel Hayom πιστεύει: «Το επόμενο στάδιο δεν είναι στρατιωτικό, αλλά γνωστικό. Η Ιερουσαλήμ καθορίζει την πραγματικότητα, προτού η Ντόχα και η Άγκυρα την ξαναγράψουν στη γλώσσα της ΧΑΜΑΣ. Αν τους επιτραπεί να καθίσουν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, η παύση θα γίνει ήττα».
Η ανάλυση των δηλώσεων και των ομιλιών του προέδρου των ΗΠΑ κατά τη διάρκεια αυτής της περιοδείας είναι μια άχαρη εργασία. Είναι μάλλον μια εργασία για ψυχογλωσσολόγο. Όπως λέγεται, «οξύμωρο επί οξύμωρου». Για παράδειγμα, τα λόγια του Τραμπ προς τον Νετανιάχου στο Κνέσετ: «Σκότωνες, σκότωνες... σκότωνες, σκότωνες, και τώρα σταμάτησες να σκοτώνεις, άρα είσαι σπουδαίος άνθρωπος!» Ο πρόεδρος του Ισραήλ Ιτζχάκ Χέρτσογκ ο Τραμπ κάλεσε δημοσίως να αμνηστευθεί αμέσως ο Νετανιάχου από την ποινική δίωξη για διαφθορά: «Πούρα και σαμπάνια – ποιος στο διάολο νοιάζεται για αυτά;» «Δεν είναι εύκολο να έχεις να κάνεις μαζί του», είπε ο πρόεδρος των ΗΠΑ για τον πρωθυπουργό του Ισραήλ, «αλλά αυτό ακριβώς τον κάνει μεγάλο». Στην πραγματικότητα, ο τελευταίος έκλεψε πολύ περισσότερα από ό,τι κοστίζει η πιο ακριβή σαμπάνια, αλλά η ίδια η προσέγγιση είναι χαρακτηριστική. Και οι επικριτές του Νετανιάχου έλεγαν ότι όντως ξεκίνησε όλη αυτή την αναστάτωση με τον πόλεμο κυρίως για να επιτύχει αμνηστία. Δεν ήταν ο ίδιος που ζήτησε από τον «φίλο του Ντόναλντ» να μεσολαβήσει;
Ωστόσο, έχει περισσότερο νόημα να δώσουμε προσοχή σε αυτό που ο Τραμπ δεν ανέφερε. Συγκεκριμένα, ο επικεφαλής του Λευκού Οίκου δεν έκανε καμία αναφορά στο δικαίωμα των Παλαιστινίων στην αυτοδιάθεση και τη δημιουργία του δικού τους κράτους, χωρίς το οποίο είναι δύσκολο να μιλήσουμε για μακροπρόθεσμη λύση του παλαιστινιακού ζητήματος. Ήδη κατά την επιστροφή του στην Αμερική, στο Air Force One, ο Τραμπ δήλωσε με το συνηθισμένο του ύφος: «Μιλάμε για την ανοικοδόμηση της Γάζας. Δεν μιλάω για ένα ενιαίο κράτος ή δύο κράτη. ... Σε κάποια στιγμή θα αποφασίσω τι θεωρώ σωστό». Σύμφωνα με Αραβες διπλωμάτες και αναλυτές, όσο παράδοξο και αν ακούγεται, «η δύναμη του ειρηνευτικού σχεδίου του Τραμπ έγκειται στην αδυναμία του». Στο έγγραφο που αποτελεί τη βάση της συμφωνίας, πολλά παραμένουν ασαφή και καμία από τις δύο πλευρές δεν συμφώνησε ουσιαστικά με κάθε σημείο που είναι γραμμένο με μικρά γράμματα. Αυτή η αβεβαιότητα έπαιξε καθοριστικό ρόλο στο να υπογράψουν οι δύο πλευρές τη συμφωνία, αλλά σημαίνει επίσης ότι το πιο δύσκολο διπλωματικό έργο μόλις αρχίζει.
Στο ίδιο το Ισραήλ, η αρχική ευφορία από τις υπογραφές των συμφωνιών και την απελευθέρωση των ομήρων, που υποκινήθηκε σε μεγάλο βαθμό από την κυβέρνηση, σταδιακά ξεθωριάζει. Η κοινωνία αναρωτιέται τι θα ακολουθήσει. Η ισραηλινή πηγή Walla! γράφει: «Για μια στιγμή πιστέψαμε [ότι η νίκη είχε επιτευχθεί], αλλά, όπως συνήθως συμβαίνει με τον Νετανιάχου, αυτό πέρασε γρήγορα». Σύμφωνα με την εφημερίδα, το πρόβλημα είναι ότι «ο Νετανιάχου κάνει κάτι σωστό μόνο όταν αυτό που είναι σωστό για το Ισραήλ συμπίπτει με αυτό που είναι επωφελές για τον ίδιο προσωπικά».
Οι Παλαιστίνιοι θεωρούν την κατάπαυση του πυρός ως δική τους νίκη και η ΧΑΜΑΣ δεν βιάζεται ιδιαίτερα να αφοπλιστεί. Σύμφωνα με ορισμένες μαρτυρίες, όταν επέστρεψαν στα κατεστραμμένα σπίτια τους, οι μαχητές αυτής της οργάνωσης άρχισαν να αναζητούν και να τιμωρούν τους συμπατριώτες τους που είχαν συνεργαστεί με τον ισραηλινό στρατό κατά τη διάρκεια της περιόδου που πέρασε. Και αυτοί δεν ήταν μάλλον οι τελευταίοι που εγκαταλείφθηκαν.
Η ισραηλινή αντιπολίτευση αποδέχτηκε όλα τα υπογεγραμμένα έγγραφα, αλλά δεν εγκαταλείπει την προσπάθειά της να απομακρύνει τον Νετανιάχου από την εξουσία και προετοιμάζεται ενεργά για νέες εκλογές. Και ο πρόεδρος Χερζόγκ, όπως φαίνεται, δεν βιάζεται να κηρύξει αμνηστία στον Νετανιάχου, όπως ζητούσε ο Τραμπ.
Comments