«Ο δωδεκαήμερος πόλεμος»: οι παγκόσμιες αγορές δεν τον πρόσεξαν

Βαλεντίν Κατασόνοβ

Οι «δημιουργοί της αγοράς» προσφέρουν στην ανθρωπότητα ένα ακόμη θέαμα

Ο κόσμος βυθίστηκε σε έντονη αναταραχή μετά την προδοτική επίθεση του Ισραήλ κατά του Ιράν τη νύχτα της 12ης προς την 13η Ιουνίου του τρέχοντος έτους. Η αναταραχή αυτή συνεχίστηκε για δώδεκα ημέρες, κατά τις οποίες οι δύο πλευρές αντάλλαξαν πυρά (εξ ου και η ονομασία «Δωδεκαήμερος πόλεμος»). Ωστόσο, η αναταραχή συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Γίνονται συνεχείς συζητήσεις για την πιθανότητα επανάληψης του πολέμου. Ακόμη και για την εξάπλωσή του σε περιφερειακό ή σε παγκόσμιο επίπεδο.

Πολύ λίγοι παρατηρητές και ειδικοί πρόσεξαν ότι, παρά την παγκόσμια πολιτική και ενημερωτική αναταραχή που επικράτησε μεταξύ 13 και 25 Ιουνίου, οι παγκόσμιες αγορές παρέμειναν εκπληκτικά ήρεμες. Ιδιαίτερα η αγορά πετρελαίου. Όλοι έχουν συνηθίσει στο γεγονός ότι οι ένοπλες συγκρούσεις μπορούν να εξελιχθούν σε μεγάλης κλίμακας πολέμους, πολλοί από τους οποίους μπορούν να δυσχεράνουν ή ακόμη και να καταστήσουν αδύνατη την προμήθεια πετρελαίου στην παγκόσμια αγορά. Αυτό θα πρέπει να οδηγήσει σε αύξηση των τιμών του μαύρου χρυσού.

Οι συμμετέχοντες στην αγορά έχουν συνηθίσει σε μια τέτοια αντίδραση της αγοράς του μαύρου χρυσού στις διεθνείς συγκρούσεις εδώ και πάνω από μισό αιώνα.  Υπενθυμίζω ότι στις 17 Οκτωβρίου 1973 ξέσπασε η πετρελαϊκή κρίση. Την ημέρα εκείνη, όλες οι αραβικές χώρες μέλη του ΟΠΕΚ, καθώς και η Αίγυπτος και η Συρία, δήλωσαν ότι δεν θα προμηθεύουν πετρέλαιο στις χώρες (Ηνωμένο Βασίλειο, Καναδάς, Κάτω Χώρες, ΗΠΑ, Ιαπωνία) που υποστήριξαν το Ισραήλ κατά τη διάρκεια του πολέμου της Ημέρας της Κρίσης στη σύγκρουσή του με τη Συρία και την Αίγυπτο. Αυτό αφορούσε κυρίως τις ΗΠΑ και τους συμμάχους τους στη Δυτική Ευρώπη. Κατά τη διάρκεια των επόμενων μηνών, η τιμή του μαύρου χρυσού τετραπλασιάστηκε (από τρία σε δώδεκα δολάρια ανά βαρέλι).

 Η τελευταία απότομη άνοδος της τιμής του πετρελαίου στην παγκόσμια αγορά καταγράφηκε την άνοιξη του 2022, όταν η Ρωσία ξεκίνησε ειδική στρατιωτική επιχείρηση στην Ουκρανία και ο συλλογικός Δυτικός κόσμος ξεκίνησε έναν πόλεμο κυρώσεων εναντίον της Ρωσίας. Σε έξι μήνες, οι τιμές αυξήθηκαν περίπου κατά 50%.

Είναι πλέον αυταπόδεικτο ότι οποιαδήποτε σημαντική όξυνση της διεθνούς κατάστασης (ακόμη και αν δεν φτάσει σε «καυτή» φάση) οδηγεί σε αύξηση των τιμών του μαύρου χρυσού (όπως και πολλών άλλων εμπορευμάτων). Γι' αυτό και οι αναλυτές της αγοράς άρχισαν να παρακολουθούν περισσότερο την παγκόσμια πολιτική και στρατιωτική κατάσταση παρά τους συνήθεις οικονομικούς δείκτες.

Όμως, ο «δωδεκαήμερος πόλεμος» ανέτρεψε αυτή την καθιερωμένη λογική της σύνδεσης μεταξύ των στρατιωτικών και πολιτικών γεγονότων στον κόσμο και των τιμών στις παγκόσμιες αγορές. Την παραμονή της επίθεσης του Ισραήλ κατά του Ιράν, στις 12 Ιουνίου, στις χρηματιστηριακές συναλλαγές στο ICE Future του Λονδίνου, η μέση τιμή ήταν 69,36 δολάρια ανά βαρέλι.  Την επόμενη μέρα, στις 13 Ιουνίου, η μέση τιμή ανέβηκε στα 74,23 δολάρια. Και στις 22 Ιουνίου – στα 78,94 δολάρια. Έτσι, κατά τις πρώτες 10 πιο «καυτές» ημέρες του ένοπλου συγκρούματος, από τις 13 έως τις 22 Ιουνίου, οι τιμές του πετρελαίου αυξήθηκαν κατά λίγο περισσότερο από 11%. Και όλα αυτά εν μέσω φημών ότι η σύγκρουση μεταξύ Ισραήλ και Ιράν μπορεί να εξελιχθεί σε πόλεμο σε ολόκληρη τη Μέση Ανατολή. Αλλά και φήμες ότι το Τεχεράνη μπορεί να κλείσει το στενό του Ορμούζ, από το οποίο διέρχεται το 15-20% του παγκόσμιου πετρελαίου, του συμπυκνώματος και των πετρελαιοειδών, καθώς και πάνω από το 30% του υγροποιημένου φυσικού αερίου. Πολλοί δημοσιογράφοι και ανεξάρτητοι εμπειρογνώμονες προέβλεπαν αύξηση των τιμών του πετρελαίου τουλάχιστον στα 100 δολάρια, ενώ ορισμένοι ακόμη και στα 200 δολάρια.

Αμέσως μετά τις αμερικανικές βομβαρδιστικές επιθέσεις σε πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν, η τιμή του πετρελαίου έφτασε στο υψηλότερο σημείο της – 81,4 δολάρια ανά βαρέλι.  Και στις 24 Ιουνίου, τα συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης για τον βασικό τύπο Brent στο ICE Future έπεσαν στα 66,17 δολάρια. Δηλαδή, οι τιμές ήταν χαμηλότερες από αυτές που είχαν καταγραφεί την παραμονή του «δωδεκαήμερου πολέμου», επιστρέφοντας στα μέσα επίπεδα του Απριλίου-Μαΐου.

 Πώς ερμηνεύουν οι παρατηρητές αυτή την παράξενη αντίδραση της αγοράς πετρελαίου στον «δωδεκαήμερο  πόλεμο»;

Η πιο συχνή εξήγηση είναι η εξής: οι έμποροι πετρελαίου έχουν γίνει έμπειροι πολιτικοί αναλυτές. Και αυτοί οι «προφήτες» από την αρχή θεώρησαν τον στρατιωτικό σύγκρουση που είχε ξεκινήσει ως «θέατρο», το οποίο θα τελείωνε σύντομα.

Άλλοι παρατηρητές πιστεύουν ότι η εμπειρία των εμπόρων πετρελαίου δεν έχει καμία σχέση με αυτό, απλά είχαν (και συνεχίζουν να έχουν) πρόσβαση σε όσους κάνουν μεγάλη πολιτική. Λέγεται ότι απλά ήταν μυημένοι στο μυστικό σενάριο αυτής της παράστασης. Και οι «μυημένοι» συμμετέχοντες στην αγορά κέρδισαν με τον πιο κοινό τρόπο από τους «αμύητους» (οι οποίοι στην κορύφωση της κρίσης πλήρωναν 80 δολάρια το βαρέλι).

Τέλος, υπάρχει και μια άλλη άποψη. Σύμφωνα με αυτήν, οι κύριοι παράγοντες της παγκόσμιας αγοράς του μαύρου χρυσού ήταν οι κύριοι εμπνευστές του «θεάματος» και μάλιστα οι σεναριογράφοι. Και κέρδισαν καλά χρήματα από το γεγονός ότι οι μικροί, απλοί παράγοντες της αγοράς του μαύρου χρυσού ενήργησαν αντανακλαστικά, λαμβάνοντας αποφάσεις με βάση το σενάριο της απότομης αύξησης των τιμών του πετρελαίου. Παρεμπιπτόντως, ποιοι θεωρούνται οι κύριοι παράγοντες της παγκόσμιας αγοράς πετρελαίου; Φυσικά, παραδοσιακά είναι οι χώρες του ΟΠΕΚ, και τώρα και του ΟΠΕΚ+ (σε αυτό το διευρυμένο καρτέλ πετρελαίου αντιστοιχεί περίπου το 40% της παγκόσμιας παραγωγής μαύρου χρυσού).

Ωστόσο, σήμερα την πρώτη θέση στην παγκόσμια παραγωγή πετρελαίου δεν κατέχει πλέον η Σαουδική Αραβία ή η Ρωσία (όπως είχαμε συνηθίσει εδώ και πολλά χρόνια), αλλά οι Ηνωμένες Πολιτείες. Η παραγωγή του μαύρου χρυσού στις ΗΠΑ ανέρχεται σήμερα σε 13,6 εκατομμύρια βαρέλια, ενώ οι εξαγωγές του φτάνουν τα 3,3 εκατομμύρια βαρέλια την ημέρα. Ορισμένοι ειδικοί πιστεύουν ότι η παράσταση του «δεκαπενθήμερου πολέμου» ξεκίνησε από τις αμερικανικές πετρελαϊκές εταιρείες. Και ακριβώς μετά από εντολή τους, ο Τραμπ έριξε την αυλαία της παράστασης στις 25 Ιουνίου. Ωστόσο, ακόμη και οι υποστηρικτές αυτής της εκδοχής αναγνωρίζουν ότι οι κίνδυνοι για τους δικαιούχους της παράστασης (την πετρελαϊκή βιομηχανία των ΗΠΑ) υπήρχαν. Διότι ο Τραμπ θα μπορούσε να αντιμετωπίσει προβλήματα με το κλείσιμο της παράστασης. Ευτυχώς για όλους, η παράσταση τελείωσε με επιτυχία.

Μέχρι το τέλος του έτους, οι ειδικοί δεν αναμένουν νέες «παραστάσεις» παρόμοιες με τον «δεκαπενθήμερο πόλεμο». Οι τιμές του μαύρου χρυσού δεν θα υποστούν έντονες διακυμάνσεις. Σύμφωνα με τις προβλέψεις της Goldman Sachs , οι τιμές του δείκτη αναφοράς Brent το φθινόπωρο θα κυμανθούν μεταξύ 60 και 70 δολαρίων ανά βαρέλι.

Ενώ ορισμένοι ειδικοί επέστησαν την προσοχή τους στην παράξενη αντίδραση της αγοράς του μαύρου χρυσού, μια άλλη σημαντική αγορά τον Ιούνιο πέρασε σχεδόν απαρατήρητη από όλους. Αναφέρομαι στην αγορά του χρυσού.  Το πρωί της 13ης Ιουνίου, πολλοί περίμεναν έκρηξη των τιμών σε αυτή την αγορά. Περίπου 20%. Τουλάχιστον μέχρι τα 4000 δολάρια ανά ουγγιά. Ακολουθούν οι τιμές του χρυσού στην αγορά του Λονδίνου για μια σειρά ημερών τον περασμένο μήνα: 12 Ιουνίου – 3.391,4;  13 Ιουνίου – 3.345,4;  16 Ιουνίου – 3.397,6;  19 Ιουνίου – 3.368,9; 20 Ιουνίου – 3.368,3; 23 Ιουνίου – 3.380,6; 24 Ιουνίου – 3.302,5; 25 Ιουνίου – 3.318,3.

Μόνο στις 16 Ιουνίου η τιμή του χρυσού ήταν ελαφρώς (μόλις 6,2 δολάρια) υψηλότερη από την βασική τιμή της 12ης Ιουνίου. Και στις 13 Ιουνίου, αντίθετα με την μέχρι τότε λογική, η τιμή του χρυσού έπεσε κατά 46,0 δολάρια σε σύγκριση με την «βάση».

Στο τέλος της πιο «καυτής» δεκαετίας του πολέμου, στις 23 Ιουνίου, η τιμή του χρυσού ήταν 10,8 δολάρια χαμηλότερη από την βασική τιμή της 12ης Ιουνίου. Λογική ήταν μόνο η πτώση της τιμής του χρυσού μετά την ανακοίνωση της παύσης των εχθροπραξιών τη νύχτα της 24ης Ιουνίου. Η τιμή την ημέρα της 24ης Ιουνίου έπεσε κατά 78,1 δολάρια σε σύγκριση με την προηγούμενη ημέρα.

Οι αναλυτές του χρυσού είναι σιωπηλοί και μπερδεμένοι. Ή κάνουν ρητορικές ερωτήσεις για την περίεργη συμπεριφορά της αγοράς του πολύτιμου μετάλλου. Στο άρθρο «Οι τιμές του χρυσού με φόντο τη σύγκρουση μεταξύ Ιράν και Ισραήλ, ποιος είναι ο κρυπτο-αγορά που πλήττεται;» ένας ανώνυμος συγγραφέας μιλάει για αυτό που αποκαλεί «τιμολογιακή ανωμαλία του χρυσού»: «Αν και οι γεωπολιτικοί κίνδυνοι συνήθως προκαλούν μετάβαση σε ασφαλή περιουσιακά στοιχεία, όπως το χρυσό, αυτή τη φορά ο πολύτιμος μέταλλο φαίνεται να χάνει την προστατευτική του ελκυστικότητα — όπως συνέβη με ορισμένα κρυπτονομίσματα που αντέδρασαν στην παγκόσμια αστάθεια. Έτσι, παραμένει το χρυσό μια αξιόπιστη προστασία ή η συμπεριφορά του γίνεται πιο παρόμοια με την ασταθή αγορά των κρυπτονομισμάτων;»

Ας προσπαθήσουμε να καταλάβουμε ποιος καθορίζει τις τιμές στην αγορά χρυσού.  Οι ειδικοί γνωρίζουν ότι αυτό το έργο επιτελεί η Ένωση της Αγοράς Πολύτιμων Μετάλλων του Λονδίνου (London Bullion Market Association–LBMA). Στην LBMA υπάρχουν σήμερα 85 πλήρη μέλη και 82 συνδεδεμένα μέλη. Μεταξύ των πλήρων μελών υπάρχουν και «ειδικά πλήρη μέλη». Αυτά ονομάζονται «market makers» (διαμορφωτές της αγοράς). Αυτοί είναι που καθορίζουν την πορεία της αγοράς χρυσού, δηλαδή, ενεργώντας ως αγοραστές και πωλητές στην εξωχρηματιστηριακή αγορά χρυσού του Λονδίνου, καθορίζουν την τιμή του. Την τιμή που λαμβάνουν ως βάση οι συμμετέχοντες στις αγορές πολύτιμων μετάλλων σε όλο τον κόσμο.

Μόλις πριν από μερικά χρόνια, ο κατάλογος των «market makers» της LBMA περιελάμβανε 15 μέλη. Αξίζει να σημειωθεί ότι όλα ήταν τράπεζες.  Μεταξύ αυτών ήταν και τέσσερις κινεζικοί τραπεζικοί γίγαντες. Σήμερα, δεν υπάρχει πλέον κανένα από αυτά τα «πλήρη» μέλη της LBMA σε αυτόν τον κύκλο.  Σήμερα στην LBMA έχουν απομείνει έντεκα «markets makers». Θα τους ονομάσω : Citibank N A; Goldman Sachs International; HSBC Bank Plc; JP Morgan Chase Bank; UBS AG; Morgan Stanley & Co International Plc; BNP Paribas SA; ICBC Standard Bank; Merrill Lynch International; Standard Chartered Bank; Toronto-Dominion Bank. Αξίζει να σημειωθεί ότι όλοι οι διαμορφωτές της αγοράς είναι δυτικοί γίγαντες, κυρίως τράπεζες της Wall Street και του City του Λονδίνου.

 Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι εννέα τραπεζικοί γίγαντες που αναφέρθηκαν ελέγχουν όχι μόνο την αγορά του χρυσού, αλλά και άλλες αγορές (τόσο χρηματοπιστωτικές όσο και εμπορευματικές). Καθώς και την πολιτική. Μεταξύ άλλων, χρησιμοποιώντας ένα μέσο όπως ο πόλεμος.   Έχω την υποψία ότι η εν λόγω ομάδα «ιδιαίτερα ισότιμων» μελών της LBMA έχει μεγάλη συμμετοχή στον «δωδεκαήμερο πόλεμο». Γι' αυτό και δεν την θεώρησαν επαρκή αιτία για να αυξήσουν την τιμή του πολύτιμου μετάλλου. Φυσικά, θα την αυξήσουν. Ήδη φέτος θα ξεπεράσει τα 4.000 δολάρια ανά ουγγιά. Αλλά η αύξηση θα υπαγορεύεται από άλλους λόγους.

Εν κατακλείδι, θα σημειώσω ότι ορισμένοι πολιτικοί και στρατιωτικοί εμπειρογνώμονες από τον «δωδεκαήμερο  πόλεμο» έβγαλαν ένα χρήσιμο μάθημα. Και συγκεκριμένα: πρέπει να παρακολουθούμε όχι μόνο τις δηλώσεις, τις αποφάσεις και τις ενέργειες των κρατικών, πολιτικών και στρατιωτικών ηγετών, αλλά και τις καταστάσεις στις παγκόσμιες εμπορικές και χρηματοπιστωτικές αγορές.  Η απουσία σοβαρών αντιδράσεων από τις αγορές είναι σαφής απόδειξη ότι οι «δημιουργοί της αγοράς» προσφέρουν στην ανθρωπότητα ένα ακόμη «θέατρο». Ωστόσο, δεν υπάρχει καμία εγγύηση ότι ένα τέτοιο «θέατρο» δεν θα μετατραπεί σε πραγματική τραγωδία.  Με το πέσιμο της «κουρτίνας» μπορεί να προκύψουν προβλήματα. Και το «ελεγχόμενο χάος» θα γίνει ανεξέλεγκτο.

https://fondsk.ru/news/2025/07/09/dvenadcatidnevnaya-voyna-mirovye-rynki-ee-ne-zametili.html