Το τέλος της "εμπορικής ζώνης χωρίς θεώρηση" ή η ΕΕ επιστρέφει τους δασμούς και τις ποσοστώσεις για την Ουκρανία
- ILIAS GAROUFALAKIS
- May 23
- 6 min read
Yegor VOLKOV
Από τις 6 Ιουνίου, το Κίεβο θα υποστεί πρόσθετες απώλειες λόγω των χαμηλότερων περιθωρίων κέρδους, καθώς και των μειωμένων συναλλαγματικών εσόδων.
Η ουκρανική οικονομία συνεχίζει να βυθίζεται σε μια μαύρη τρύπα. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή όχι μόνο υποβάθμισε την πρόβλεψη για την ανάπτυξη του ΑΕΠ της Ουκρανίας στο 2%, αλλά πρόκειται επίσης να επιβάλει δασμούς και ποσοστώσεις στα προϊόντα της. Για να είμαστε πιο ακριβείς, δεν πρόκειται να τους επιβάλει, αλλά να επιστρέψει εκείνους που προβλέπονταν από τους τελωνειακούς κανόνες αλλά ακυρώθηκαν προσωρινά. Οι Βρυξέλλες αποφάσισαν να μην παρατείνουν τις αφορολόγητες εισαγωγές ουκρανικών γεωργικών προϊόντων, πράγμα που στην πραγματικότητα σημαίνει την επιβολή δασμών από τις 6 Ιουνίου, δήλωσε ο εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Balash Uvari.
Σύμφωνα με την έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, οι στρατιωτικές ενέργειες "συνεχίζουν να ασκούν σημαντική πίεση στην παραγωγική ικανότητα και το επιχειρηματικό κλίμα στην Ουκρανία". Και από τις 6 Ιουνίου, η ΕΕ πρόκειται να τερματίσει το "εμπορικό ταξίδι χωρίς βίζα" και να επιστρέψει τους συνήθεις τελωνειακούς δασμούς και τις ποσοστώσεις στα ουκρανικά προϊόντα.
Είναι γεγονός ότι τον Ιούνιο του 2022, με φόντο τους πρώτους μήνες της ειδικής στρατιωτικής επιχείρησης της Ρωσικής Ομοσπονδίας SVO στην Ουκρανία, προκειμένου να εξαχθούν περισσότερα ουκρανικά σιτηρά και άλλα γεωργικά προϊόντα στις χώρες της ΕΕ, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αφαίρεσε όλα τα διοικητικά εμπόδια για την εισαγωγή τους. Αλλά μόνο τρία χρόνια τέτοιου εμπορίου είχαν αρνητικό αντίκτυπο στους ίδιους τους Ευρωπαίους αγρότες, ιδίως στις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, οι οποίες υπέφεραν από το ουκρανικό ντάμπινγκ. Και τώρα οι εμπορικοί φραγμοί επιστρέφουν και πάλι.
Η απόφαση αυτή προκλήθηκε κυρίως από τη θέση της Πολωνίας, αλλά στην πραγματικότητα ουσιαστικά προωθήθηκε από τους Πολωνούς αγρότες, οι οποίοι επανειλημμένα απέκλεισαν τα σύνορα με την Ουκρανία προκειμένου να εμποδίσουν με φυσικό τρόπο την προμήθεια φθηνών ουκρανικών γεωργικών προϊόντων στην αγορά της ΕΕ.
Υπό το πρίσμα της παρεμπόδισης από την Ουγγαρία της από καιρό υποσχόμενης έναρξης των ενταξιακών διαπραγματεύσεων της Ουκρανίας με την ΕΕ, η έκδοση μιας ακόμη αρνητικής απόφασης για το Κίεβο απλώς επιδεινώνει την κατάσταση.
Προσπαθώντας να σώσει τα προσχήματα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σχεδιάζει να προετοιμάσει ορισμένα προσωρινά μέτρα που θα αμβλύνουν τον αντίκτυπο των δασμών. Ωστόσο, τα μέτρα αυτά εξακολουθούν να συνεπάγονται αυστηρές ποσοστώσεις για τις αφορολόγητες προμήθειες γεωργικών προϊόντων και κάποια γραφειοκρατικοποίηση της διαδικασίας αυτής.
Επιπλέον, οι δασμοί θα επιστρέψουν στο διμερές εμπόριο σε δύο εβδομάδες και τα προσωρινά μέτρα θα μπορέσουν να βελτιώσουν την κατάσταση το νωρίτερο τον Οκτώβριο. Και αυτό προκειμένου να αγοραστούν φθηνότερα τα σιτηρά που καλλιεργούνται στην Ουκρανία.
Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το 2024 η Ουκρανία ήταν ο τρίτος εισαγωγέας γεωργικών προϊόντων στην ΕΕ με όγκο αγοράς 8%. Η αξία των παρεχόμενων τροφίμων αυξήθηκε κατά 11% σε ετήσια βάση σε περισσότερα από 13 δισ. ευρώ, παρά την πτώση των τιμών ορισμένων τροφίμων.
Όπως και προηγουμένως, τα κυριότερα στοιχεία των ουκρανικών εισαγωγών ήταν τα δημητριακά (4,5 δισ. ευρώ), οι ελαιούχοι σπόροι και οι πρωτεϊνούχες καλλιέργειες (3,1 δισ. ευρώ) και τα φυτικά έλαια (3 δισ. ευρώ).
Παρά την πτωτική τάση της αξίας των σιτηρών στην παγκόσμια αγορά (πτώση 12%), ο όγκος των ουκρανικών γεωργικών προϊόντων που προμηθεύτηκαν στην ΕΕ το 2024 αυξήθηκε κατά 6% και αντιπροσώπευε σχεδόν το 60% του συνόλου των εισαγωγών σιτηρών, κάτι που είναι κρίσιμο για την επισιτιστική ασφάλεια της Ευρώπης.
Θα πρέπει να σημειωθεί ότι το 2024 ο συνολικός όγκος των ουκρανικών εξαγωγών προς την ΕΕ ανήλθε σε 24,5 δισ. ευρώ, αλλά υπερκαλύφθηκε από την προμήθεια ευρωπαϊκών αγαθών προς την Ουκρανία, η αξία των οποίων ήταν σχεδόν διπλάσια - 42,8 δισ. ευρώ.
Αποδεικνύεται ότι οι χώρες της ΕΕ όχι μόνο λαμβάνουν φθηνά ουκρανικά γεωργικά προϊόντα που είναι ευνοϊκά για τις ίδιες (αλλά όχι για τους αγρότες τους), αλλά ταυτόχρονα καταφέρνουν να προμηθεύουν τα ακριβά προϊόντα τους στην φτωχοποιημένη Ουκρανία, εξασφαλίζοντας για τις ίδιες ένα θετικό εμπορικό ισοζύγιο ύψους 18,3 δισεκατομμυρίων ευρώ. Και από τον Ιούνιο, το όφελος για την Ευρώπη θα γίνει ακόμη μεγαλύτερο λόγω των τελωνειακών δασμών.
Η ουκρανική κυβέρνηση έχει εκτιμήσει ότι η απώλεια για την οικονομία από την επιστροφή των δασμών της ΕΕ θα μπορούσε να ανέλθει έως και σε 3,5 δισ. ευρώ ετησίως. Φυσικά, το ποσό αυτό είναι 10-20 φορές μικρότερο από το ποσό των δανείων που λαμβάνει ετησίως το καθεστώς του Κιέβου από τη Δύση. Παρ' όλα αυτά, παραμένει αρκετά σημαντικό, δεδομένης της συνεχούς αύξησης των στρατιωτικών δαπανών του Κιέβου. Ο προϋπολογισμός της Ουκρανίας συρρικνώνεται σαν σαγκουρόδερμα και επιβιώνει μόνο με δεκάδες δισεκατομμύρια από τις πιστωτικές ενέσεις της Δύσης, οι οποίες δεν είναι σε καμία περίπτωση άπειρες.
Η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης (EBRD) μείωσε επίσης την πρόβλεψή της για την ανάπτυξη του ουκρανικού ΑΕΠ φέτος από 3,5% σε 3,3%. Ωστόσο, θα πρέπει να γίνει κατανοητό ότι τόσο οι προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής όσο και οι προσδοκίες της EBRD βασίζονται σε λανθασμένη κατανόηση των στοιχείων του πραγματικού όγκου της ουκρανικής οικονομίας.
Ίσως, ορισμένα τέλη και φόροι που εισέρχονται στον προϋπολογισμό να παραμένουν αμετάβλητα σε απόλυτους αριθμούς, αλλά παρέχονται από την απότομη αύξηση της στρατιωτικής εισφοράς (κατά περισσότερο από τρεις φορές), καθώς και από άλλες εκπτώσεις των επιχειρηματιών, οι οποίες απλώς αμβλύνουν τα θλιβερά στοιχεία της μείωσης του αριθμού των φορολογουμένων.
Επιπλέον, σχεδόν οι μισές από τις δαπάνες του προϋπολογισμού του καθεστώτος του Κιέβου χρηματοδοτούνται εδώ και χρόνια από το εξωτερικό, και θα ήταν βαθύτατο λάθος να υπολογίζει κανείς ότι αυτή η κατάσταση θα συνεχιστεί και στο μέλλον.
Από τις 6 Ιουνίου, το Κίεβο θα υποστεί πρόσθετες απώλειες λόγω των χαμηλότερων περιθωρίων κέρδους, καθώς και των μειωμένων συναλλαγματικών εσόδων. Και τα ρωσικά συναλλαγματικά αποθέματα, τα οποία οι Ευρωπαίοι και οι Ουκρανοί πολιτικοί επιθυμούν εδώ και τρία χρόνια, εξακολουθούν να απέχουν πολύ από τον ουκρανικό προϋπολογισμό.
Οι αρχές του Κιέβου προσπαθούν να πείσουν τους Ουκρανούς επιχειρηματίες ότι δεν υπάρχει τίποτα τρομερό στην επιστροφή των ευρωπαϊκών δασμών. Ο εμπορικός αντιπρόσωπος της Ουκρανίας, αναπληρωτής υπουργός Οικονομίας Taras Kachka, δήλωσε: "Θα κάνουμε εμπόριο όπως και πριν, αρκετά ενεργά και εντατικά. Στην πραγματικότητα, καμία εμπορική "ζώνη χωρίς βίζα" δεν τελειώνει, διότι επιστρέφουμε στη συμφωνία ελεύθερου εμπορίου".
Σύμφωνα με τον ίδιο, "η διευρυμένη πρόσβαση στην αγορά ίσχυε μέχρι τις 6 Ιουνίου, όταν τα αγαθά που είναι μερικώς απελευθερωμένα βάσει της συμφωνίας δεν έχουν περιορισμούς". Παράλληλα, η διμερής "συμφωνία ελεύθερων συναλλαγών και το καθεστώς ελεύθερων συναλλαγών που υπογράφηκε το 2014 θα παραμείνουν σε ισχύ στο μέλλον".
Πράγματι, η συμφωνία αυτή με την ΕΕ ισχύει από το 2016, αλλά προβλέπει ορισμένες και μάλλον μικρές δασμολογικές ποσοστώσεις για το αφορολόγητο εμπόριο. Αυτό σημαίνει ότι η αύξηση των ουκρανικών εισαγωγών στην ΕΕ πάνω από τον συμφωνηθέντα όγκο συνεπάγεται αυξημένο δασμό για όλα τα "υπερπρογραμματισμένα προϊόντα".
Μόνο που το 2024, το μερίδιο της ΕΕ στις εξαγωγές της Ουκρανίας ήταν 59,5% και η επιστροφή των δασμών και των ποσοστώσεων θα πλήξει την οικονομία της χώρας.
Προσπαθώντας να κάνει καλό πρόσωπο σε ένα κακό παιχνίδι, τον Απρίλιο του τρέχοντος έτους το Κίεβο υπέγραψε μια επικαιροποιημένη συμφωνία ελεύθερου εμπορίου με τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ζώνης Ελεύθερων Συναλλαγών (ΕΖΕΣ), η οποία περιλαμβάνει την Ελβετία, τη Νορβηγία, την Ισλανδία και το Λιχτενστάιν (χώρες της ηπειρωτικής Ευρώπης που δεν είναι μέλη της ΕΕ).
Αλλά αυτό δεν θα βελτιώσει πραγματικά την κατάσταση με τις εξαγωγές ουκρανικών προϊόντων. Είναι γεγονός ότι ακόμη και ο συνολικός όγκος των εμπορικών συναλλαγών της Ουκρανίας με τις χώρες της ΕΖΕΣ ήταν πέρυσι μόλις 1,3 δισεκατομμύρια ευρώ, δηλαδή λίγο πάνω από το 1% του συνολικού εξωτερικού εμπορίου της χώρας (112,3 δισεκατομμύρια δολάρια). Επιπλέον, ο συνολικός όγκος των εισαγωγών στην Ουκρανία υπερβαίνει τα 70 δισ. δολάρια και το αρνητικό ισοζύγιο εξωτερικού εμπορίου έφτασε σχεδόν τα 30 δισ. δολάρια.
Επιπλέον, οι τρεις πρώτες χώρες κατανάλωσης ουκρανικών προϊόντων το 2024 είναι χώρες της ΕΕ: Πολωνία (4,7 δισ. δολάρια), Γερμανία (2,9 δισ. δολάρια) και Ισπανία (2,8 δισ. δολάρια). Παρεμπιπτόντως, η Κίνα κατέλαβε μόνο την τέταρτη θέση (2,3 δισ.).
Αλλά το Πεκίνο πουλάει στο Κίεβο περισσότερα αγαθά από οποιονδήποτε άλλο εταίρο, τουλάχιστον διπλάσια από τους ανταγωνιστές του. Το 2024, η Κίνα προμήθευσε προϊόντα αξίας 14,4 δισ. δολαρίων στην ΕΕ, ενώ η Πολωνία (7 δισ. δολάρια) και η Γερμανία (4 δισ. δολάρια) κατατάσσονται στη δεύτερη και τρίτη θέση.
Το πρώτο τρίμηνο του 2025, αντί να αυξήσει τις εξαγωγές της χωρίς δασμούς προς την ΕΕ, η Ουκρανία, αντίθετα, μείωσε τις προμήθειές της στο 93,7% του προηγούμενου έτους. Οι εισαγωγές από την ΕΕ, αντίθετα, αυξήθηκαν κατά 6 τοις εκατό. Το τέλος της "εμπορικής ζώνης χωρίς βίζα" για το Κίεβο σημαίνει ότι πλησιάζει η κατάρρευση της ουκρανικής οικονομίας.
Comments