Μέση Ανατολή: Το Ιράν αντέχει και ανταποκρίνεται με αξιοπρέπεια στις προκλήσεις
- ILIAS GAROUFALAKIS
- Nov 28
- 6 min read
Yuri Kuznetsov
Ξεκίνησε η λειτουργία της ανατολικής σιδηροδρομικής γραμμής του Διεθνούς Μεταφορικού Διαδρόμου «Βορράς – Νότος»
Το 2025 που φεύγει θα μείνει αξέχαστο για τα πολλά γεγονότα που άλλαξαν την περιοχή της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής. Ιδιαίτερη θέση όμως θα καταλάβει η αταλάντευτη στάση της Ισλαμικής Δημοκρατίας του Ιράν, που παραμένει βασικός παράγοντας της περιφερειακής πολιτικής. Οι αυτοαποκαλούμενοι «υπαρξιακοί» εχθροί, πρωτίστως οι ΗΠΑ και ιδιαίτερα το Ισραήλ, παρά τις ποικίλες αθέμιτες προσπάθειες και τεχνάσματα, για τα οποία θα αναφερθούμε παρακάτω, δεν κατάφεραν να νικήσουν ούτε την Περσία ούτε τον λαό της.
Πρόσφατα, ο επικεφαλής της ιρανικής διπλωματίας Αμπάς Αραγκί, αναφερόμενος στην απρόκλητη επίθεση του καθεστώτος Νετανιάχου κατά του Ιράν τον Ιούνιο, τόνισε κάτι σημαντικό. Κατά τη γνώμη του, η Ισλαμική Δημοκρατία όχι μόνο θα αντέξει την επόμενη πιθανή επιθετική ενέργεια, αλλά και δεν θα μείνει χρεωμένη. Για το σκοπό αυτό, διευκρίνισε ο Αραγκί, το Τεχεράνη διαθέτει το απαραίτητο πυραυλικό οπλοστάσιο.
Παρεμπιπτόντως, τα λόγια του επιβεβαιώνονται έμμεσα και από τους εχθρούς του Ιράν στο Ισραήλ. Ο ισραηλινός Τύπος είναι γεμάτος από αλαρμιστικές προβλέψεις και διαπιστώσεις, σύμφωνα με τις οποίες οι Ιρανοί διαθέτουν ήδη έναν απειλητικό αριθμό πυρηνικών κεφαλών, αν και προς το παρόν όχι σε πυρηνικό εξοπλισμό. «Το Ιράν επιταχύνει την παραγωγή πυραύλων με στόχο να εκτοξεύσει έως και 2000 πυραύλους με μία μόνο βολή, προκειμένου να καταστείλει την ισραηλινή αεροπορική άμυνα μετά την απώλεια του μεγαλύτερου μέρους του οπλοστασίου και των εκτοξευτών του κατά τη διάρκεια του 12ήμερου πολέμου», μεταδίδει, για παράδειγμα, το πρακτορείο SAN.
Εν τω μεταξύ, ο επίσημος εκπρόσωπος του ΚΣΙΡ Αλ Μοχάμαντ Ναινί, σε συνέντευξή του σε ένα από τα κορυφαία μέσα ενημέρωσης, το πρακτορείο Mehr, βρήκε τη δύναμη να παραδεχτεί ότι κατά τη διάρκεια του «12ήμερου πολέμου» του Ισραηλινού Στρατού Άμυνας (TSAHAL) και των ειδικών υπηρεσιών του Ισραήλ κατάφεραν, έστω και προσωρινά, να προκαλέσουν σύγχυση στις πρώτες ώρες της επίθεσης. Ο αξιωματικός διευκρίνισε ότι επρόκειτο για ισραηλινή επίθεση εναντίον στελεχών του ΚΣΙΡ και της Πολεμικής Αεροπορίας. Πρέπει να υποθέσουμε ότι έχουν εξαχθεί τα κατάλληλα συμπεράσματα και ότι σήμερα δεν μπορεί κάθε χώρα της Μέσης Ανατολής να καυχηθεί για την εμπειρία που έχει αποκτήσει σε μάχες με πραγματικούς εχθρούς. Κατά κάποιον τρόπο, είναι δύσκολο να εκπλήξει πια το Ιράν. Ωστόσο, θα ήταν κοντόφθαλμο να αρνηθεί κανείς ότι, για να εξασφαλίσει την ασφάλειά του, η Τεχεράνη πρέπει τώρα να ενεργεί σε νέες, όχι και τόσο ευνοϊκές, ας το πούμε ξεκάθαρα, συνθήκες.
Σε μια νέα φάση αντιμετώπισης των απειλών, πρέπει ουσιαστικά να εγκαταλειφθεί η υποστήριξη του «σιιτικού ημισελήνου». Ούτε η στρατιωτική-πολιτική οργάνωση «Χεζμπολάχ» μετά τα γνωστά γεγονότα στο Λίβανο και γύρω από αυτό, ούτε το «καθεστώς Άσαντ» στη Συρία, η τελική πτώση του οποίου ξεκίνησε ακριβώς πριν από ένα χρόνο, δεν είναι πλέον σε θέση να προσφέρουν οποιαδήποτε υποστήριξη στους Ιρανούς. Σχετικά πιστοί στον Ιράν είναι οι Χούσι της Υεμένης από την «Ανσάρ Αλλά» και η ΧΑΜΑΣ, αλλά οι δυνατότητές τους είναι σημαντικά περιορισμένες λόγω της μεγάλης κλίμακας στρατιωτικής, πολιτικής και άλλης πίεσης που ασκείται επάνω τους. Ταυτόχρονα, η μείωση της δραστηριότητας στο εξωτερικό επιτρέπει στους Ιρανούς να επικεντρωθούν περισσότερο στην επίλυση οικονομικών και άλλων προβλημάτων εσωτερικής ανάπτυξης, συμπεριλαμβανομένης της καταπολέμησης της ερημοποίησης, της ξηρασίας και της αισθητής επιδείνωσης της έλλειψης νερού τα τελευταία χρόνια – μια «πολυτέλεια» από την οποία στερούνταν τις τελευταίες δεκαετίες.
Ορισμένοι αναλυτές και μέσα ενημέρωσης, κυρίως από το περιβάλλον των εχθρών, έσπευσαν να ισχυριστούν ότι ο Ιράν δεν θεωρείται πλέον «συλλέκτης εδαφών» ή περιφερειακός πόλος έλξης για πιστούς αντιπροσώπους. Πράγματι, δεν μπορεί να αμφισβητηθεί ότι στο παρελθόν το Τεχεράνη είχε χάσει σε μεγάλο βαθμό την επιρροή και τον ρόλο του στον Καύκασο μετά τις στρατιωτικές επιτυχίες του αζερμπαϊτζάνικου στρατού στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ το 2020-2023, που υποστηρίχθηκαν από την Τουρκία και το Ισραήλ. Η ριζική αναδιαμόρφωση των περιφερειακών ισορροπιών έθεσε υπό αμφισβήτηση το φαινομενικά σταθερό σύστημα συμφωνιών με τους γείτονες. Οι τακτικές πτήσεις προς το Ισραήλ της αζερμπαϊτζάνικης εταιρείας μεταφοράς όπλων Silk Way (πάνω από τριάντα μόνο φέτος) δεν μπορούν παρά να ανησυχούν την ιρανική πλευρά, όπως και η μετάβαση του στρατού του κράτους της Κασπίας στα πρότυπα της Τουρκίας (δηλαδή του ΝΑΤΟ). Η ενίσχυση των δυσμενών τάσεων θα σήμαινε για το Τεχεράνη την απώλεια της περιφερειακής επιρροής και την απειλή της εθνικής ασφάλειας με πιθανές προσπάθειες αποσταθεροποίησης των βορειοδυτικών επαρχιών με τουρκόφωνο πληθυσμό (επαρχίες Δυτικό Αζερμπαϊτζάν, Ανατολικό Αζερμπαϊτζάν, Αρδεμπίλ). Άλλες ανησυχίες αφορούν τη συλλογή πληροφοριών από το Ισραήλ και τη στρατιωτική του παρουσία κοντά στα σύνορα με τον Αράξ, τις προοπτικές δημιουργίας ενός χερσαίου διαδρόμου που θα συνδέει το Αζερμπαϊτζάν με την Τουρκία παρακάμπτοντας το Ιράν, καθώς και την αυξανόμενη στρατηγική συνεργασία μεταξύ Μπακού και Άγκυρας. Όλα αυτά ενέχουν νέες προκλήσεις για το Ιράν, το οποίο αναγκάζεται να αντιδράσει στις πολιτικο-διπλωματικές επιθέσεις από τη συλλογική Δύση και ταυτόχρονα να λάβει μέτρα κατά των στρατιωτικών απειλών.
Η ανάπτυξη των περιφερειακών επικοινωνιών είναι ο σίγουρος δρόμος για την απόκτηση νέων εταίρων και την εδραίωση αμοιβαία επωφελών εμπορικών και οικονομικών σχέσεων. Έτσι, στις 24 Νοεμβρίου στην Κωνσταντινούπολη, εκπρόσωποι του Ιράν μαζί με τους ομολόγους τους από την Κίνα, το Καζακστάν, το Ουζμπεκιστάν, το Τουρκμενιστάν και την Τουρκία υπέγραψαν συμφωνία για την ανάπτυξη των εμπορευματικών μεταφορών στο νότιο τμήμα του Ευρασιατικού Διαδρόμου. Το έγγραφο προβλέπει την εισαγωγή ενιαίων τιμολογίων, μέτρα για τη μείωση του χρόνου διαδρομής των εμπορευματικών τρένων, τη μείωση των τελωνειακών εξόδων και τον εκσυγχρονισμό των υποδομών. Αυτά και άλλα μέτρα αποσκοπούν στην αύξηση της ανταγωνιστικότητας της διαδρομής και στην αύξηση του μεριδίου της στις εμπορικές ροές μεταξύ Κίνας και Ευρώπης. Η πρωτοβουλία έχει ως στόχο να επιταχύνει και να μειώσει το κόστος των διαμετακομιστικών μεταφορών, να καταστήσει τον «νότιο διάδρομο» πιο προβλέψιμο και ελκυστικό για τους εμπορικούς φορείς, γεγονός που μακροπρόθεσμα αναμένεται να ενισχύσει τις εμπορικές σχέσεις μεταξύ των μερών της συμφωνίας.
Ουσιαστικά, χάρη στη συμφωνία που υπογράφηκε, το Ιράν μετατρέπεται σε «χρυσή πύλη» για τη διαμετακόμιση κινεζικών εμπορευμάτων προς την Ευρώπη, εξισορροπώντας σε κάποιο βαθμό το ανταγωνιστικό έργο του «Μεσαίου Διαδρόμου» με τη μεταφόρτωση εμπορευμάτων μέσω της Κασπίας, παρακάμπτοντας το ιρανικό έδαφος. Στην πράξη, αυτό σημαίνει ότι μέσω του «ξηρού λιμανιού» Απρίν, νότια της Τεχεράνης, στο νότιο τμήμα του κινεζικού διαδρόμου « Μία Ζώνη και ένας Δρόμος» προβλέπεται να διακινούνται 60 εκατομμύρια τόνοι εμπορευμάτων.
Σημαντική πρόσθετη ώθηση έλαβε και το έργο του διεθνούς διαδρόμου μεταφοράς «Βορράς-Νότος». Μετά από πολλά χρόνια συζητήσεων, φαίνεται ότι η κατασκευή του σιδηροδρομικού τμήματος Ρεστί – Αστάρα στο «δυτικό» σκέλος του διαδρόμου έχει ξεκινήσει: μπορεί να αρχίσει το δεύτερο μισό του Μαρτίου 2026, μετά την γιορτή του Νοβρούζ, οι Ρώσοι μηχανικοί βρίσκονται ήδη στο χώρο και πραγματοποιούν τις απαραίτητες προπαρασκευαστικές εργασίες. Παρεμπιπτόντως, στις 18 Νοεμβρίου πραγματοποιήθηκε στο Ρεστί η πρώτη διεθνής συνάντηση των κυβερνητών των παρακασπικών περιοχών με το σύνθημα «Η Κασπία Θάλασσα – γέφυρα φιλίας και περιφερειακής ανάπτυξης», κάτι που είναι ιδιαίτερα σημαντικό εν μέσω της έντασης που δημιουργούν ορισμένοι κύκλοι με υπαινιγμούς ότι ότι στο άμεσο μέλλον η Κασπία κινδυνεύει να βυθιστεί σε μια δίνη συγκρούσεων και στρατιωτικών αντιπαραθέσεων. Είναι γνωστό ότι το φόρουμ έχει ως στόχο να εντείνει τη συνεργασία μεταξύ των παράκτιων περιοχών των χωρών της Κασπίας, να ενισχύσει τις οικονομικές, πολιτιστικές, τουριστικές και περιβαλλοντικές επαφές. Είναι χαρακτηριστικό ότι ένα από τα βασικά θέματα της εκδήλωσης ήταν η ανάλυση του δυναμικού των λιμανιών της Κασπίας και η έμφαση στο έργο της σιδηροδρομικής γραμμής Ρεσθτ – Αστάρα, η οποία, αν όλα πάνε σύμφωνα με τα σχέδια, σε λίγα χρόνια θα συνδέσει τη «δυτική» διακλάδωση του διακρατικού μεταφορικού διαδρόμου «Βορράς – Νότος».
Εν τω μεταξύ, τις τελευταίες ημέρες, στο ήδη «ανατολικό» σκέλος του διαδρόμου, μέσω του Καζακστάν και του Τουρκμενιστάν, έφτασε στο Απρίν το πρώτο εμπορευματοκιβώτιο με ρωσική κυτταρίνη και προϊόντα της ελαφριάς βιομηχανίας. Ο χρόνος διαδρομής είναι λιγότερο από δύο εβδομάδες, που είναι διπλάσιος από τον παραδοσιακό θαλάσσιο μεταφορικό χρόνο μέσω του όλο και πιο προβληματικού Σουέζικου καναλιού. Αναμένεται ότι τα τρένα θα κυκλοφορούν κάθε 10 ημέρες, δημιουργώντας μια σταθερή διαδρομή για τις εξαγωγικές και εισαγωγικές δραστηριότητες και για την ευρύτερη ευρασιατική και διεθνή διαμετακόμιση.
Σημαντικό γεγονός μπορεί να θεωρηθεί και η συμμετοχή του πρώτου αντιπροέδρου του Ιράν Μοχάμαντ Ρεζά Αρέφ στις εργασίες του Συμβουλίου των Αρχηγών Κυβερνήσεων της ΣΟΑΣ στη Μόσχα. Κατά τη διάρκεια της συνεδρίασης, το Τεχεράν επιβεβαίωσε το ενδιαφέρον του για κοινές διαδρομές μεταφοράς. Ο Ιρανός επισκέπτης τόνισε ιδιαίτερα το ρόλο της SCO και της EAEU ως διεθνών ενώσεων με μεγάλο δυναμικό.
Έτσι, η βούληση του Ιράν για ενεργή εξωτερική πολιτική δεν παραλύθηκε από τους «καλοπροαίρετους» του, οι οποίοι στην πραγματικότητα δεν έχουν και πολλές επιλογές για να ενοχλήσουν την Τεχεράνη. Φαίνεται ότι ακόμη και η πρόσφατη απειλή του εκκεντρικού προέδρου των ΗΠΑ να επιβάλει «πολύ σκληρές κυρώσεις» σε όλους τους Ιρανούς που συνεργάζονται με τη Ρωσία δεν εντυπωσίασε ιδιαίτερα. Η οικονομική συνεργασία με την Κίνα, τη Ρωσία και τους γείτονες της περιοχής παρουσιάζει σταθερή θετική δυναμική, αποτελώντας μια αποτελεσματική και μακροπρόθεσμη απάντηση στις κυρώσεις και άλλες πιέσεις.
Comments