Χρήματα για πόλεμο ή Πόσα ξοδεύουν οι χώρες του ΝΑΤΟ και η Ουκρανία για όπλα;
- ILIAS GAROUFALAKIS
- May 1
- 6 min read
Yegor Volkov
ds010525
Ο κόσμος στο σύνολό του έχει αρχίσει να ξοδεύει πολύ περισσότερα για στρατιωτικούς σκοπούς από ό,τι στο παρελθόν
Στα τέλη Απριλίου, το Διεθνές Ινστιτούτο Ερευνών για την Ειρήνη της Στοκχόλμης(SIPRI) δημοσίευσε τα αποτελέσματα μιας μελέτης για τις παγκόσμιες στρατιωτικές δαπάνες το 2024.
Είναι πολύ συμβολικό το γεγονός ότι αυτό συνέβη λίγες ημέρες πριν από τον εορτασμό της 80ής επετείου της Ημέρας της Νίκης στον Μεγάλο Πατριωτικό Πόλεμο, σαν να ήθελε να υπονοήσει ότι οι δυτικές χώρες, ιδίως οι ευρωπαϊκές, πρέπει να έρθουν στα συγκαλά τους και να σταματήσουν να πετάνε χρήματα στον πόλεμο κατά της Ρωσίας. Γιατί αυτό δεν θα έχει καλό τέλος γι' αυτές.
Το ίδιο το δημοσίευμα το φωνάζει κυριολεκτικά στον τίτλο: "Πρωτοφανής αύξηση των παγκόσμιων στρατιωτικών δαπανών εν μέσω απότομης αύξησης των δαπανών στην Ευρώπη και τη Μέση Ανατολή".
Τι ήταν αυτό που εξέπληξε τόσο πολύ τους διεθνείς αναλυτές;
Κατ' αρχάς, οι στρατιωτικές δαπάνες όλων των χωρών του κόσμου για το 2024 αυξήθηκαν κατά σχεδόν 10% (9,4% για την ακρίβεια) σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος, φθάνοντας τα 2,7 τρισεκατομμύρια δολάρια. ΔΟΛΑΡΙΑ ΗΠΑ. Πρόκειται για το δέκατο συνεχές έτος αύξησης των δαπανών, αλλά αυτή τη φορά καταγράφεται η μεγαλύτερη αύξηση "από το τέλος του Ψυχρού Πολέμου", ακριβέστερα από την κατάρρευση της ΕΣΣΔ.
Όπως σημειώνουν οι αναλυτές του SIPRI: "Περισσότερες από 100 χώρες σε όλο τον κόσμο αύξησαν τις στρατιωτικές τους δαπάνες το 2024. Καθώς οι κυβερνήσεις εστιάζουν όλο και περισσότερο στις στρατιωτικές δαπάνες, συχνά εις βάρος άλλων κονδυλίων του προϋπολογισμού, οι οικονομικές και κοινωνικές ανταλλαγές θα μπορούσαν να έχουν σημαντικές κοινωνικές συνέπειες για τα επόμενα χρόνια". Ιδιαίτερα δεδομένου ότι οι πιο απότομες αυξήσεις στις εξοπλιστικές δαπάνες έγιναν στην Ευρώπη, η οικονομία της οποίας βρίσκεται ήδη σε ύφεση.
Για να αποκτήσουμε μια βάση σύγκρισης, ας δούμε πρώτα τις στρατιωτικές δαπάνες της Ρωσίας. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του SIPRI, το 2024 θα ανέλθουν σε 149 δισ. δολάρια. Το ποσό αυτό αντιστοιχεί στο 7,1% του ΑΕΠ της Ρωσίας ή στο 19% του κρατικού προϋπολογισμού της χώρας.
Εάν εξετάσουμε το ποσό για τις στρατιωτικές δαπάνες της Ουκρανίας, μπορεί να έχουμε την εντύπωση ότι είναι πολύ χαμηλότερες από αυτές της Ρωσίας. Σύμφωνα με το SIPRI, ο στρατιωτικός προϋπολογισμός της κυβέρνησης του Κιέβου αυξήθηκε μόνο κατά 2,9% σε 64,7 δισεκατομμύρια δολάρια, που αντιπροσωπεύει περίπου το 43% των ρωσικών δαπανών. Αυτό αντιπροσωπεύει περίπου το 43% των ρωσικών δαπανών. Αλλά δεν είναι τόσο απλό.
Κατ' αρχάς, το ποσό αυτό ισοδυναμεί με το 34% του ουκρανικού ΑΕΠ - το μεγαλύτερο μερίδιο του ΑΕΠ σε στρατιωτικές δαπάνες σε ολόκληρο τον κόσμο. Στην πραγματικότητα, οι αρχές του Κιέβου έχουν διοχετεύσει όλα τα έσοδα του προϋπολογισμού στον στρατό και το στρατιωτικο-βιομηχανικό σύμπλεγμα εις βάρος της κοινωνικής σφαίρας και της εκπαίδευσης.
Παρά το γεγονός ότι "η Ρωσία αύξησε και πάλι σημαντικά τις στρατιωτικές της δαπάνες, διευρύνοντας το χάσμα δαπανών με την Ουκρανία", σύμφωνα με τους εκπροσώπους του SIPRI, "η Ουκρανία κατευθύνει όλα τα φορολογικά της έσοδα στον στρατό". Οι ειδικοί πιστεύουν ότι θα είναι πολύ δύσκολο για το Κίεβο να συνεχίσει να αυξάνει ακόμη περισσότερο τις στρατιωτικές του δαπάνες.
Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι οι χώρες του ΝΑΤΟ πολεμούν τη Ρωσία με τα χέρια της Ουκρανίας, προμηθεύοντας το Κίεβο με τα όπλα τους. Το 2024, το καθεστώς του Κιέβου έλαβε δυτικά όπλα αξίας περίπου 60 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Το 2024, το καθεστώς του Κιέβου έλαβε δυτικά όπλα αξίας περίπου 60 δισ. δολαρίων, τα οποία, αν προστεθούν στις δαπάνες του προϋπολογισμού της Ουκρανίας, ανέρχονται σε περίπου 125 δισ. δολάρια. Πρόκειται κυρίως για προμήθειες από χώρες του ΝΑΤΟ: Ηνωμένες Πολιτείες, Γερμανία, Γαλλία και άλλες ευρωπαϊκές χώρες.
Οι στρατιωτικές δαπάνες της Ευρώπης (εξαιρουμένης της Ρωσίας) για το 2024 φτάνουν τα 544 δισεκατομμύρια δολάρια. Τα ευρωπαϊκά κράτη μέλη του ΝΑΤΟ δαπάνησαν 454 δισεκατομμύρια δολάρια (ή το 30% των στρατιωτικών δαπανών του ΝΑΤΟ.
Όλες οι ευρωπαϊκές χώρες, εκτός από τη Μάλτα, αύξησαν τις δαπάνες τους για εξοπλισμούς. Για παράδειγμα, στη Γερμανία αυξήθηκαν κατά 28% σε 88,5 δισεκατομμύρια δολάρια (τέταρτη θέση στον κόσμο) και στην Πολωνία κατά 31% σε 38 δισεκατομμύρια δολάρια (4,2% του ΑΕΠ της χώρας). Στην Πολωνία, αυξήθηκαν κατά 31% στα 38 δισ. δολάρια, δηλαδή στο 4,2% του ΑΕΠ της χώρας.
Παρά τη μικρή αύξηση των στρατιωτικών δαπανών (κατά 2,8%), το Ηνωμένο Βασίλειο κατέλαβε την έκτη θέση στην κατάταξη με ποσό 81,8 δισ. δολαρίων, ενώ η Γαλλία αύξησε τις δαπάνες της για εξοπλισμούς κατά 6,1% στα 64,7 δισ. δολάρια, καταλαμβάνοντας την ένατη θέση.
Οι αναλυτές του SIPRI σημείωσαν ότι "για πρώτη φορά μετά την επανένωση, η Γερμανία έγινε η χώρα με τις μεγαλύτερες στρατιωτικές δαπάνες στη Δυτική Ευρώπη". Σύμφωνα με τους εμπειρογνώμονες, τα πρόσφατα πολιτικά μέτρα που ελήφθησαν στη Γερμανία και σε πολλές άλλες ευρωπαϊκές χώρες δείχνουν ότι "η Ευρώπη έχει εισέλθει σε μια περίοδο υψηλών και αυξανόμενων στρατιωτικών δαπανών".
Παρ' όλα αυτά, το 2024, οι στρατιωτικές δαπάνες όλων των κρατών μελών του ΝΑΤΟ θα φτάσουν το 1,5 τρισεκατομμύριο δολάρια , δηλαδή το 55% του συνόλου των παγκόσμιων δαπανών για όπλα. Είναι αυτή η στρατιωτική μηχανή που κατά τη διάρκεια του 2024 (έως ότου λάβουμε υπόψη τις αλλαγές στην πολιτική της Ουάσινγκτον μετά την ανάληψη της εξουσίας από τον Ντόναλντ Τραμπ τον Ιανουάριο του 2025) κατευθύνεται πλήρως στην αντιμετώπιση της Ρωσίας, η οποία διαθέτει στρατιωτικό προϋπολογισμό μια τάξη μεγέθους μικρότερο.
Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, 18 από τις 32 χώρες του ΝΑΤΟ δαπάνησαν τουλάχιστον το 2% του ΑΕΠ τους για στρατιωτικές ανάγκες, σε σύγκριση με μόλις 11 χώρες ένα χρόνο νωρίτερα. Οι υπόλοιπες χώρες δεν θεωρούσαν προηγουμένως απαραίτητο να αυξήσουν τόσο πολύ τις στρατιωτικές δαπάνες.
Οι εμπειρογνώμονες του SIPRI πιστεύουν ότι η ταχεία αύξηση του στρατιωτικού προϋπολογισμού των ευρωπαϊκών μελών του ΝΑΤΟ οφείλεται "στη συνεχιζόμενη ρωσική απειλή και στους φόβους για πιθανή αποχώρηση των ΗΠΑ από τη συμμαχία. Πολύ περισσότερο που η συνήθης αύξηση των δαπανών από μόνη της "δεν θα οδηγήσει απαραίτητα σε σημαντική αύξηση των στρατιωτικών δυνατοτήτων".
Σύμφωνα με τα στοιχεία του SIPRI, οι Ηνωμένες Πολιτείες ήταν και παραμένουν εδώ και πολλά χρόνια η πιο "μαχητική" χώρα. Οι αμερικανικές στρατιωτικές δαπάνες αυξήθηκαν κατά 5,7% το 2024 και έφτασαν το 1 τρισεκατομμύριο δολάρια (997 δισεκατομμύρια για την ακρίβεια). Μόνο η Ουάσινγκτον καλύπτει τα δύο τρίτα των στρατιωτικών δαπανών των χωρών του ΝΑΤΟ ή το 37% όλων των παγκόσμιων δαπανών. Παρεμπιπτόντως, αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι ευρωπαϊκές χώρες είναι πολύ απρόθυμες να παραμείνουν χωρίς αμερικανική υποστήριξη στην επιθυμία τους να συνεχίσουν να πολεμούν κατά της Ρωσίας στο ουκρανικό έδαφος.
Κατά μέσο όρο, οι αμυντικές δαπάνες όλων των χωρών του κόσμου έχουν αυξηθεί στο 2,5% του ΑΕΠ τους. Σχεδόν 2 τρισεκατομμύρια από τις παγκόσμιες στρατιωτικές δαπάνες ύψους 2,7 τρισεκατομμυρίων δολαρίων είναι οι δαπάνες των δέκα πρώτων χωρών στην κατάταξη του SIPRI. Ταυτόχρονα, οι στρατιωτικές δαπάνες των ΗΠΑ (997 δισεκατομμύρια δολάρια ή 37% των παγκόσμιων δαπανών) υπερβαίνουν αυτές των εννέα επόμενων χωρών της κατάταξης μαζί (984 δισεκατομμύρια δολάρια ή 36%).
Στη Μέση Ανατολή, οι στρατιωτικές δαπάνες αυξήθηκαν κατά 15% - λιγότερο από ό,τι στην Ευρώπη, αλλά μιάμιση φορά περισσότερο από την παγκόσμια τάση. Στο Ισραήλ αυξήθηκαν κατά 65% κατά τη διάρκεια του έτους σε 46,5 δισεκατομμύρια δολάρια (ή 8,8% του ΑΕΠ της χώρας). Αυτή ήταν η μεγαλύτερη αύξηση από τον πόλεμο των έξι ημερών το 1967. Είναι σχεδόν δύο τάξεις μεγέθους υψηλότερες από τις δαπάνες του γειτονικού Λιβάνου, οι οποίες, αν και αυξήθηκαν κατά 58%, ανήλθαν σε μόλις 635 εκατομμύρια δολάρια.
Σύμφωνα με τους αναλυτές του SIPRI, παρά τις προσδοκίες για αύξηση των στρατιωτικών δαπανών σε πολλές χώρες της Μέσης Ανατολής, "η κύρια αύξηση περιορίστηκε στο Ισραήλ και τον Λίβανο. Και παραδόξως, οι στρατιωτικές δαπάνες του Ιράν μειώθηκαν κατά 10% (στα 7,9 δισ. δολάρια).
Η Κίνα, από την άλλη πλευρά, συνεχίζει να αυξάνει μεθοδικά τις στρατιωτικές της δαπάνες. Το 2024 θα φθάσουν τα 314 δισ. δολάρια (αύξηση 7%), δηλαδή περίπου το ήμισυ όλων των στρατιωτικών προϋπολογισμών στην Ασία. Το Πεκίνο συνεχίζει να επενδύει στη βελτίωση του πυρηνικού του οπλοστασίου και στον εκσυγχρονισμό των ενόπλων δυνάμεών του.
Οι στρατιωτικές δαπάνες της Ιαπωνίας αυξήθηκαν σημαντικά (κατά 21%), φθάνοντας τα 55,3 δισ. δολάρια (1,4% του ΑΕΠ της χώρας). Πρόκειται για τη μεγαλύτερη αύξηση σε ολόκληρη την περίοδο από το 1952. Και στην Ινδία, οι στρατιωτικές δαπάνες αυξήθηκαν μόλις κατά 1,6% σε 86,1 δισεκατομμύρια δολάρια.
Παρ' όλα αυτά, σύμφωνα με αναλυτές, οι ανεπίλυτες διαφορές και οι αυξανόμενες εντάσεις "κινδυνεύουν να στείλουν την περιοχή σε ένα επικίνδυνο σπιράλ κούρσας εξοπλισμών". Η άποψη αυτή υποστηρίζεται από την πρόσφατη έξαρση των εντάσεων μεταξύ Ινδίας και Πακιστάν.
Γενικά, ο κόσμος έχει αρχίσει να δαπανά πολύ περισσότερα χρήματα για στρατιωτικούς σκοπούς από ό,τι παλαιότερα, τόσο για την άμυνα όσο και για την κατασκευή ή την αγορά όπλων. Το ερώτημα παραμένει αν οι ηγέτες των χωρών που ξοδεύουν δεκάδες και εκατοντάδες δισεκατομμύρια για νέα όπλα θα συνειδητοποιήσουν ότι οι λαοί τους θέλουν να ζήσουν ειρηνικά. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για τους ηγέτες της Ευρώπης, οι οποίοι θέλουν να στηρίξουν το καθεστώς του Κιέβου εις βάρος της ευημερίας των πολιτών τους.
Φωτογραφία: responsiblestatecraft
Comentários