Εκλογές στη Βόρεια Κύπρο: Η Τουρκία δέχτηκε ένα οδυνηρό χτύπημα στο «αδύνατο σημείο» της
- ILIAS GAROUFALAKIS
- Oct 22
- 6 min read
Dmitri Minin
Η Τουρκική Δημοκρατία της Βόρειας Κύπρου θα ηγηθεί από έναν μετριοπαθή υποστηρικτή της ομοσπονδιοποίησης
Στην νεο-οθωμανική πολιτική της για τη δημιουργία ενός παγκόσμιου πολιτικού χώρου στο πλαίσιο του «Τουρκικού Κόσμου», η Άγκυρα μόλις δέχτηκε ένα πολύ οδυνηρό πλήγμα για την αυτοπεποίθησή της από την περιοχή που θεωρούσε αρκετά άνετη υπό τον έλεγχό της στο βόρειο τμήμα της Κύπρου. Αυτό δείχνει ότι οι πόροι για την υλοποίηση των γεωπολιτικών στόχων που έχει θέσει είναι αρκετά περιορισμένοι, ενώ οι φιλοδοξίες της είναι σαφώς υπερβολικές.
Στις προεδρικές εκλογές που διεξήχθησαν στην αυτοαποκαλούμενη «Τουρκική Δημοκρατία της Βόρειας Κύπρου», η οποία τελεί υπό την κηδεμονία της Τουρκίας (ΤΔΒΚ), ο υποψήφιος και προσωπικός φίλος του Ερντογάν, ο μετριοπαθής ισλαμιστής και νυν πρόεδρος της εν λόγω περιοχής, Ερσίν Τατάρ, υπέστη συντριπτική ήττα (μόλις 35% των ψήφων) από τον φιλοευρωπαϊκό και κοσμικό πολιτικό Τουφάν Ερχουρμάν (περίπου 63%). Η κύρια διαφορά στα προγράμματα των δύο πολιτικών, εκτός από τους ζωτικούς προσανατολισμούς τους (θρησκευτικότητα vs κοσμικότητα), έγκειται στο γεγονός ότι ο Τατάρ υποστηρίζει την περαιτέρω εδραίωση της ΤΔΒΚ ως ανεξάρτητου κράτους και στενού συμμάχου της Τουρκίας. Ταυτόχρονα, ο Ερχουρμάν δέχεται πλήρως τη δημιουργία ενός ομοσπονδιακού κράτους δύο κοινοτήτων στο νησί, το οποίο θα ενταχθεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση, της οποίας η Άγκυρα δεν είναι μέλος και δεν θα γίνει σύντομα, αν ποτέ γίνει.
Η αναλογία των ψήφων είναι ακόμη πιο ταπεινωτική για τον Ερντογάν, δεδομένου ότι στα τέλη Σεπτεμβρίου, στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ, κάλεσε τα μέλη της να αναγνωρίσουν την ανεξαρτησία της ΤΔΒΚ, ενώ ο Ερσίν Τατάρ, σε ειδική επιστολή, τον ευχαρίστησε για αυτό εκ μέρους όλων των Τούρκων της Κύπρου, οι οποίοι, όπως αποδείχθηκε, δεν το χρειάζονται καθόλου.
Παράλληλα, ο Ερχούρμαν ισχυρίζεται ότι θα συνεχίσει τη στενή συνεργασία με την Τουρκία σε όλα τα θέματα εξωτερικής πολιτικής και ότι δεν υπάρχει λόγος να φοβάται. Θα προσπαθούσε να μιλήσει διαφορετικά, όταν η ΤΔΒΚ εξαρτάται εξ ολοκλήρου από τις τουρκικές επιδοτήσεις και είναι από μόνη της βαθιά ζημιογόνα. Επιπλέον, το κοινοβούλιό της παραμένει πιστό στην πολιτική των «δύο κρατών», αν και υποστηρίζει πλήρως την ιδέα της ένταξης στην ΕΕ, παρά την προφανή αντίφαση με τη συνεχιζόμενη διάσπαση της κοινωνίας. Ωστόσο, είναι προφανές ότι η ενωμένη Κύπρος ως μέλος της ΕΕ θα ακολουθεί τους κανόνες των Βρυξελλών και, εξ ορισμού, δεν θα παραμείνει απλός δορυφόρος της Άγκυρας. Εκεί το καταλαβαίνουν και, αν και στέλνουν συγχαρητήρια στον νικητή υποψήφιο, μεταξύ άλλων και από τον πρόεδρο Ερντογάν, από όλα τα σημάδια φαίνεται ότι βιώνουν ένα προφανές σοκ.
Αποτύχησε όχι μόνο ο «φίλος των Τατάρων», αλλά και όλη η προπαγάνδα της «μητέρας Τουρκίας», η οποία τον υποστήριζε πλήρως καθημερινά και εξυμνούσε με κάθε τρόπο τα πλεονεκτήματα του σεναρίου των «δύο κρατών». Σχεδόν κατέρρευσαν και οι ήδη ανεπιτυχείς προσπάθειες να επιτευχθεί διεθνής αναγνώριση της ΤΔΒΚ. Ακόμη και τα κράτη του «τουρκικού κόσμου», που δέχονταν τον αρχηγό της ΤΔΒΚ ως ίσο στις συνόδους κορυφής τους, για παράδειγμα, δεν βιάζονταν να δηλώσουν επίσημα την αναγνώριση αυτής της οντότητας. Ο ενθουσιασμός τους για το θέμα αυτό μετά τις πρόσφατες εκλογές θα μειωθεί αναπόφευκτα ακόμη περισσότερο, και η πίστη στις «απεριόριστες δυνατότητες» της Άγκυρας, την οποία προωθούσε τόσο επιμελώς τα τελευταία χρόνια, σίγουρα θα κλονιστεί. Άλλωστε, η ψηφοφορία στην Κύπρο δεν είναι μεμονωμένο περιστατικό, αλλά μια προφανής εικόνα των γενικών αντιπολιτευτικών διαθέσεων που αυξάνονται και στην ηπειρωτική Τουρκία, όπου οι άνθρωποι ανησυχούν όχι τόσο για τις μεγαλοδυναμικές φιλοδοξίες, όσο για το καθημερινό ψωμί τους.
Εκτός από την ίδια την Τουρκία, κανείς στον κόσμο δεν θεωρούσε την ΤΔΒΚ ανεξάρτητη. Σύμφωνα με ορισμένες φήμες, από την Άγκυρα, για παράδειγμα, υπαινίχθηκαν ότι είναι έτοιμοι να αναγνωρίσουν, όχι de jure, αλλά de facto, την Κριμαία ως μέρος της Ρωσίας σε αντάλλαγμα για την αναγνώριση της ΤΔΒΚ. Ωστόσο, όπως είναι σύνηθες, αυτό γίνεται με αρκετά ασαφή και μη δεσμευτικό τρόπο.
Ίσως το πιο προσβλητικό για τον Ερντογάν και τους συνεργάτες του ήταν το γεγονός ότι μεταξύ των Τούρκων Κυπρίων, λιγότερο από το ένα τρίτο των ψηφοφόρων ψήφισαν υπέρ των προτάσεων τους. Με τέτοια κοινή γνώμη, είναι δύσκολο να οργανωθεί μια σοβαρή συνωμοσία εναντίον του νέου «προέδρου» της ΤΔΒΚ.
Ο Ερχουρμάν, ο οποίος έλαβε τα δύο τρίτα των ψήφων, είναι αναμφίβολα χαρισματικός και μορφωμένος. Γεννήθηκε στη Λευκωσία (Λεφκόσε στα τουρκικά), αποφοίτησε από τη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου της Άγκυρας, όπου δίδαξε διοικητικό δίκαιο, και μιλάει άπταιστα αγγλικά. Φαίνεται να καμαρώνει για την «πολιτισμικότητά» του, παρουσιάζοντας παντού τη σύζυγό του, μια όμορφη γυναίκα που ξεχωρίζει σαφώς σε σύγκριση με τις συζύγους του Ερντογάν και του Τατάρ, που είναι καλυμμένες με χιτζάμπ.
Ωστόσο, η δημοτικότητα του Ερχουρμάνου βασίζεται κυρίως στο γεγονός ότι η κοινωνικοοικονομική ζωή στην ΤΔΒΚ είναι εξαιρετικά καταθλιπτική. Παρατηρώντας από την «πράσινη γραμμή» την αρκετά δυναμική ανάπτυξη του νότιου τμήματος του νησιού, οι Τούρκοι Κύπριοι αναρωτιούνται γιατί να μην συμμετάσχουν και αυτοί σε αυτές τις διαδικασίες.
Στην Ελλάδα και στην επίσημα αναγνωρισμένη Κυπριακή Δημοκρατία (ΚΔ), φυσικά, υποδέχτηκαν με ικανοποίηση τα αποτελέσματα των εκλογών στην ΤΔΒΚ, θεωρώντας ότι ανοίγουν προοπτικές για την οριστική ομαλοποίηση της κατάστασης στο νησί. Ωστόσο, και εκεί υπάρχει μια ορισμένη αμηχανία, καθώς λίγοι περίμεναν μια τόσο συντριπτική νίκη των υποστηρικτών της επανένωσης. Σύμφωνα με την ελληνική εφημερίδα Kathimerini, η κυβέρνηση της ΚΔΚ χαρακτηρίζει το αποτέλεσμα ως «ενθαρρυντικό, αλλά όχι ως πανάκεια», σημειώνοντας ότι «η πρόοδος εξαρτάται από το αν ο Ερχουρμάν θα ακολουθήσει μια προσέγγιση βασισμένη στον φεντεραλισμό και την πραγματική συνεργασία». Τα βασικά ζητήματα για τη Λευκωσία τώρα είναι αν η Ερχουρμάν θα επιτύχει την αυτονομία από την Τουρκία και πώς μπορεί να αλλάξει η θέση της Άγκυρας όσον αφορά την απόφαση για τη δημιουργία δύο κρατών. Υπάρχει ακόμη και ανησυχία για το πού θα βρεθούν οι πόροι για την επανένωση των κοινοτήτων. Ένα παράθυρο ευκαιριών έχει ανοίξει, αλλά για πόσο καιρό θα παραμείνει ανοιχτό; Ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας Νίκος Χριστοδουλίδης έχει επιβεβαιώσει μέχρι στιγμής την ετοιμότητά του να ξαναρχίσει τις διαπραγματεύσεις από το σημείο όπου σταμάτησαν στο Κραν-Μοντάνα το 2017.
Εν τω μεταξύ, το ελληνικό Υπουργείο Εξωτερικών, για παράδειγμα, προέβη σε αρκετά παράλογη κριτική των πρόσφατων σχολίων της επίσημης εκπροσώπου του Υπουργείου Εξωτερικών της Ρωσίας, Μαρίας Ζαχαρόβα, προς την Ελλάδα και την Κύπρο. Χαρακτήρισε την αναφορά της στην «επέμβαση της χούντας των Ελλήνων Μαύρων Συνταγματαρχών στη διακοινοτική σύγκρουση στην Κύπρο και την απόπειρα προσάρτησης του νησιού από την Ελλάδα εκείνη την εποχή» ως «αναληθή, ανιστόρητη και αντίθετη προς τα ελληνικά εθνικά συμφέροντα».
Αλλά αυτά είναι γνωστά γεγονότα, τα οποία έχουν καταγραφεί και από τον ΟΗΕ. Πώς μπορούν η Αθήνα και η Λευκωσία να ελπίζουν να ξεκινήσουν διάλογο με τους Τουρκοκύπριους, για τους οποίους η αναγνώριση αυτών των γεγονότων αποτελεί μία από τις προϋποθέσεις για την προσέγγιση με τους Έλληνες γείτονές τους, χωρίς να συμφωνούν μαζί τους;
Ίσως η ελληνική κυβέρνηση θα έπρεπε να ασχοληθεί περισσότερο με ορισμένες θέσεις που επηρεάζουν άμεσα και θίγουν τα συμφέροντά της στην Κύπρο, οι οποίες δεν διατυπώνονται στη Μόσχα, αλλά στις Βρυξέλλες. Συγκεκριμένα, μόνο ο Έλληνας ευρωβουλευτής Γιάννης Μανιάτης, και όχι το ελληνικό Υπουργείο Εξωτερικών, επέστησε πρόσφατα την προσοχή σε έγγραφα που εκπόνησε η υπηρεσία του Ύπατου Εκπροσώπου της ΕΕ για θέματα εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφαλείας, Κάι Κάλλας. Έτσι, στην έκθεση που δημοσίευσε το Κοινό Κέντρο Ερευνών (JRC) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και της Ευρωπαϊκής Αμυντικής Υπηρεσίας, η «Τουρκική Δημοκρατία της Βόρειας Κύπρου» αναφερόταν, ουσιαστικά, ως ανεξάρτητο υποκείμενο του διεθνούς δικαίου, χωρίς να γίνεται αναφορά στο γεγονός ότι πρόκειται για μη αναγνωρισμένη οντότητα. Η έκθεση περιλαμβάνει επίσης χάρτη που απεικονίζει τη αμφισβητούμενη θαλάσσια συμφωνία μεταξύ της Τουρκίας και της Λιβύης, η οποία θεωρείται παράνομη από την άποψη του διεθνούς δικαίου. Ο κ. Μανιάτης χαρακτήρισε αυτές τις αναφορές ως αντίθετες προς τις αρχές της ΕΕ και το διεθνές δίκαιο. Κάλεσε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και την κ. Κάλλας να «εξηγήσουν πώς εγκρίθηκε ένα τέτοιο έγγραφο, να το διορθώσουν αμέσως και να εγγυηθούν ότι παρόμοια λάθη δεν θα επαναληφθούν στο μέλλον».
Το γεγονός ότι η Κάγια Κάλλας έχει περιορίσει όλες τις δραστηριότητές της σε μια σταυροφορία εναντίον της Ρωσίας και δεν έχει ιδιαίτερη γνώση σε άλλα θέματα, είναι μόνο η μισή δυστυχία για τους Έλληνες. Είναι προφανές ότι οι νέες προσεγγίσεις για την επίλυση του Κυπριακού Προβλήματος με την επανένωση των δύο κοινοτήτων θα απαιτήσουν σημαντικές επενδύσεις και από την πλευρά της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ταυτόχρονα, η κατεύθυνση της Κάγια Κάλλας και των ομοίων της προς την Ουκρανία και τον αγώνα κατά της Ρωσίας θα δυσχεράνει αναμφίβολα τη χρηματοδότηση και πιθανών μελλοντικών έργων στην Κύπρο. Το μόνο που κάνει είναι να ντροπιάζει τη μεγάλη Ελληνίδα συνονόματή της, την τραγουδίστρια της όπερας Μαρία Κάλλας.
Comments