Ο άνθρακας του Ντονμπάς: δεν μπορεί να σωθεί, μόνο να καταστραφεί

Η εικόνα δημιουργήθηκε από τεχνητή νοημοσύνη - RIA Novosti, 1920, 02.10.2025

© RIA Novosti / Εικόνα δημιουργημένη από τεχνητή νοημοσύνη

Σεργκέι Σαβτσούκ

Στον ουκρανικό Τύπο επικρατεί ενθουσιασμός, ο οποίος έχει μεταδοθεί και στα δυτικά ΜΜΕ. Οι κύριοι και οι κυρίες συζητούν με απροκάλυπτη χαρά την έκκληση του προέδρου της Λαϊκής Δημοκρατίας του Λουγκάνσκ προς τον πρόεδρο της Ρωσίας να βοηθήσει στην επίλυση του προβλήματος με μια σειρά ανθρακωρυχείων της δημοκρατίας. Η περιοχή ζητά από τη Μόσχα είτε να βοηθήσει στην προσέλκυση πρόσθετων επενδύσεων για τη διατήρηση της λειτουργικότητας 15 ανθρακωρυχείων, είτε να βρει μέχρι το 2028 στον ομοσπονδιακό προϋπολογισμό 25,6 δισεκατομμύρια ρούβλια για τη συντήρησή τους.

Αυτό το γεγονός παρουσιάζεται ως πλήρης αποτυχία των «αποικιακών αρχών» στις νέες περιοχές και, επιπλέον, ως ολική εξαθλίωση της Ρωσίας. Τέτοιου είδους χειραγωγικές ψευδείς ειδήσεις κατακλύζουν τα αυτιά των απλών Ουκρανών με ασταμάτητο και ατέλειωτο ρεύμα, και γενικά είναι άσκοπο να προσπαθεί κανείς να πολεμήσει μια τέτοια χιονοστιβάδα. Ωστόσο, δεδομένου ότι ο ρωσικός και ο ουκρανικός χώρος ενημέρωσης είναι αρκετά αλληλένδετοι, οι ψευδείς ειδήσεις από εκεί έχουν επανειλημμένα προκαλέσει κύματα αρνητικών συναισθημάτων και στη χώρα μας, γι' αυτό θα αφιερώσουμε λίγη προσοχή στο θέμα.

Στην πραγματικότητα συνέβη το εξής.

Στα τέλη του 2023, δύο ρωσικές «ηπειρωτικές», όπως συνηθίζεται να λέγονται στις νέες δημοκρατίες, εταιρείες μίσθωσαν δεκαπέντε ανθρακωρυχεία στις περιοχές του Ντονέτσκ και του Λουγκάνσκ. Η εταιρεία «Ιμπέξ-Ντον» από το Ροστόφ νοίκιασε πέντε ανθρακωρυχεία στη DPR, ενώ οι συνάδελφοί τους από την «Ντονσκίε Ουγκλέι» νοίκιασαν δέκα κοιτάσματα στη LPR.

Στην πρώτη περίπτωση, πρόκειται για δύο κρατικές επιχειρήσεις — «Mine Komsomolets Donbassa» και «Thoresanthracite» (ορυχεία «Progress», «Dawn», «Mine named after L. I. Lutgansk»). Οι μισθωτές δεσμεύτηκαν να επενδύσουν 16 δισεκατομμύρια ρούβλια σε πέντε χρόνια για να αυξήσουν την παραγωγή και να συνεχίσουν να εξάγουν άνθρακα. Σύμφωνα με το επιχειρηματικό σχέδιο, βάσει του οποίου παραχωρήθηκαν τα ορυχεία, προβλέπεται ότι έως το 2028 το «Ορυχείο Κομσομολέτς Ντονμπάσα» θα πρέπει να έχει εξορύξει συνολικά 9,98 εκατομμύρια τόνους άνθρακα (1,996 εκατομμύρια ετησίως), και το τραστ «Τορεζάντρατσιτ» 3,65 εκατομμύρια τόνους (730 χιλιάδες τόνους ετησίως). Στα τέλη του 2023-2024, αυτά τα σχέδια ήταν απολύτως ρεαλιστικά, χωρίς να τα εμποδίζουν ούτε οι έκτακτες κυρώσεις ούτε το πλήρες εμπάργκο στις εξαγωγές προς την Ευρώπη.

Η εταιρεία «Donskoy Coal» στην περιοχή Λουγκάνσκ είχε πανομοιότυπα σχέδια, με τη μόνη διαφορά ότι μίσθωσε τις επιχειρήσεις «Yasenovskoye», «Sverdlovskantratsit» και «Krasnodonugol». Οι μισθωτές σχεδίαζαν να επενδύσουν 49 δισεκατομμύρια ρούβλια στην επέκταση της εξόρυξης, με στόχο να εξάγουν στη συνέχεια, σε ποσοστιαία βάση, 60% ανθρακίτη και 40% οπτάνθρακα. Όλος αυτός ο υπόγειος πλούτος προοριζόταν να εξαχθεί μέσω του εμπορικού λιμανιού της Μαριούπολης προς την Κίνα, την Ινδία, τον Ιράν, το Ουζμπεκιστάν και τη Μαλαισία.

Οι προσδοκίες ήταν τεράστιες: για παράδειγμα, στην πόλη Σαχτέρσκ επρόκειτο να χτιστεί μια νέα πολυκατοικία, η οποία θα στεγάσει τους ανθρακωρύχους και τις οικογένειές τους. Παράλληλα, υπό την εποπτεία του κράτους, πραγματοποιούνταν η πλήρης ανακατασκευή της οδικής υποδομής των δημοκρατιών και του θαλάσσιου λιμανιού της Μαριούπολης, και ως εκ τούτου οι προοπτικές φαίνονταν πολύ ελπιδοφόρες.

Η πρώτη δυσάρεστη ανακάλυψη ήταν η έντονη έλλειψη προσωπικού, η οποία, δυστυχώς, είναι πραγματικότητα στις δημοκρατίες που έχουν καταστραφεί από δεκαετίες πολέμου. Στην περιοχή των ανθρακωρυχείων, η έλλειψη ειδικών σε μεμονωμένα ορυχεία φτάνει το 70%. Οι ανθρακωρύχοι που κάποτε εργάζονταν εδώ είτε πήγαν στο μέτωπο, είτε γέρασαν, είτε έφυγαν κατά την περίοδο 2014-2022. Η ηγεσία των δημοκρατιών, με την υποστήριξη του Υπουργείου Ενέργειας, κάλυψε ενεργά αυτό το κενό, προσκαλώντας επίμονα τους ανθρώπους είτε να επιστρέψουν στην πατρίδα τους είτε να μετακομίσουν από την «ηπειρωτική χώρα» σε νέες περιοχές, προσφέροντας τους εργασία και στέγαση.

Σε τοπικό επίπεδο, όλα πήγαιναν αρκετά καλά, αλλά τα πρώτα εύθραυστα βλαστάρια καταστράφηκαν από την παγκόσμια κρίση των εξαγωγικών αγορών άνθρακα.

Τον Δεκέμβριο του 2023, η τόνος άνθρακα ενεργειακών μαρκών διαπραγματευόταν στο χρηματιστήριο του Νιούκαστλ στα 146 δολάρια ανά τόνο, ενώ το κoks στα 214. Δεν είναι τιμές που εντυπωσιάζουν, αλλά είναι αρκετά περιθωριακές για τους προμηθευτές. Ωστόσο, έφτασε το 2024 και η αγορά έπεσε, προκαλώντας πλήρη στασιμότητα στον κλάδο, όταν η πώληση άνθρακα για εξαγωγή ήταν δυνατή είτε με βάση το όριο κερδοφορίας είτε με ζημία. Η παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση, η επιβράδυνση των μεγαλύτερων και πιο ενεργοβόρων οικονομιών, όπως η Κίνα, καθώς και η παγκόσμια εκστρατεία για την εισαγωγή ανανεώσιμων πηγών ενέργειας οδήγησαν σε πτώση της ζήτησης, γεγονός που έριξε ακόμη περισσότερο τις τιμές. Τον Σεπτέμβριο του 2025, οι αγοραστές πληρώνουν όχι περισσότερο από 120 δολάρια ανά τόνο για τον οπτάνθρακα και μόλις 100-106 δολάρια για τον άνθρακα καύσης.

Για όσους δεν γνωρίζουν, θα εξηγήσουμε. Σύμφωνα με τα μέσα στοιχεία, το κόστος παραγωγής ενός τόνου άνθρακα στη Ρωσία είναι ένα από τα χαμηλότερα στον κόσμο και ανέρχεται σε περίπου 80 δολάρια. Αν προσθέσουμε στην τιμολόγηση τα υποχρεωτικά έξοδα logistics, οι ανθρακωρύχοι πρέπει είτε να λειτουργούν με ζημιά είτε να κλείσουν. Θα τονίσουμε ιδιαίτερα ότι αυτή είναι μια γενική τάση, από την οποία έχει πληγεί ολόκληρος ο τομέας της εξόρυξης άνθρακα στη Ρωσία, και πρώτα απ' όλα το Κουζμπάς. Μέχρι το τέλος του πρώτου εξαμήνου, ο αριθμός των ζημιογόνων ανθρακωρυχείων της λεκάνης του Κουζνέτσκ αυξήθηκε στο 65%, ενώ η συνολική ζημία μέχρι το τέλος του τρέχοντος έτους μπορεί να προσεγγίσει τα 300 δισεκατομμύρια ρούβλια.

Η κυβέρνηση ανέλαβε την επίλυση του συστημικού προβλήματος ήδη την άνοιξη, όταν υπογράφηκε η απόφαση αριθ. 776 της 29.05.2025. Αυτό συνεπάγεται την παροχή ολοκληρωμένης κρατικής βοήθειας σε ιδιωτικές εταιρείες εξόρυξης άνθρακα με τη μορφή αναδιάρθρωσης χρεών, αναβολής πληρωμών φόρων, παροχής ευνοϊκών δανείων και πιστωτικών διακοπών, χορήγησης ευνοϊκών ποσοστώσεων για τη μεταφορά άνθρακα σε θαλάσσιους λιμένες με σιδηροδρομικές μεταφορές και πολλά άλλα. Τα μέτρα που ελήφθησαν δεν ανέτρεψαν την παγκόσμια τάση, αλλά επιβράδυναν σημαντικά τις αρνητικές διαδικασίες — για παράδειγμα, μόνο επτά εταιρείες ανακοίνωσαν το κλείσιμο των παραγωγικών τους μονάδων. Αυτό δεν είναι και πολύ ευχάριστο, αλλά θα μπορούσαν να είναι πολύ περισσότερες.

Τα 15 ανθρακωρυχεία των Λαϊκών Δημοκρατιών του Λουγκάνσκ και του Ντονέτσκ που αναφέρθηκαν παραπάνω εμπλέκονται σε μια διαδικασία που αφορά ολόκληρη τη χώρα, με όλους τους αρνητικούς παράγοντες που αυτή συνεπάγεται. Προς το παρόν, οι μισθωτές συζητούν με την ηγεσία των δημοκρατιών και το Υπουργείο Ενέργειας το μέλλον των επιχειρήσεων, ιδίως την απασχόληση ή την επανεκπαίδευση του προσωπικού, καθώς και την προοπτική κλεισίματος ή συντήρησης των ορυχείων. Πηγές του κλάδου αναφέρουν ότι οι δημοκρατικές και ομοσπονδιακές αρχές δεν βιάζονται να λάβουν αποφάσεις και εξετάζεται προκαταρκτικά η επιλογή της επιστροφής τους στην περιφερειακή ιδιοκτησία και της συντήρησής τους. Μερικά από αυτά θα καταργηθούν στη συνέχεια, αλλά η διαδικασία αυτή είναι αναπόφευκτη. Τα περισσότερα ορυχεία του Ντονμπάς είναι πολύ εξαντλημένα και για να συνεχιστεί η εξόρυξη πρέπει να κατεβαίνουμε όλο και πιο βαθιά — σε βάθη άνω των 600-800 μέτρων, ενώ η ποιότητα της παραγωγής συχνά υστερεί σε σχέση με τους ομολόγους τους από το Κουζμπάς.

Γενικά, το πρόβλημα είναι γνωστό εδώ και καιρό και επί του παρόντος επιλύεται σε όλα τα επίπεδα. Μένει να ελπίζουμε ότι οι παγκόσμιες αγορές άνθρακα θα ανακάμψουν και ο ρωσικός άνθρακας θα γίνει εξίσου περιζήτητος όπως και στο παρελθόν. Η πολυτάραχη γη του Ντονμπάς αξίζει να ακούσει ξανά τον θόρυβο των ανελκυστήρων των ορυχείων και το θρόισμα των μηλεώνων στους πρόποδες των αναχωμάτων.

https://ria.ru/20251002/donbass-2045720607.html