© AP Photo / Omar Sanadiki
Απομάκρυνση συντριμμιών στο σημείο ισραηλινής επίθεσης σε κτίριο στη Δαμασκό. 1 Απριλίου 2024
Yevgeny Balakin
Χθες το βράδυ η Ισραηλινή πολεμική αεροπορία έπληξε τη γειτονιά Mezzeh στα δυτικά της Δαμασκού, όπου ζουν Ιρανοί στρατιωτικοί σύμβουλοι του Σώματος Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης (IRGC). Υποστηρίζεται ότι πραγματοποιήθηκε επίθεση στο Ιρανικό προξενείο στη Συρία. Σύμφωνα με άλλες αναφορές, το χτύπημα έπληξε κτίριο κοντά στην πρεσβεία και το προξενείο.
Σύμφωνα με τον πρεσβευτή του Ιράν στη Συρία Hosein Akbari, η επίθεση πραγματοποιήθηκε με τη βοήθεια μαχητικών αεροσκαφών F-35. Ο αριθμός των νεκρών ανέρχεται προς το παρόν σε 11 άτομα. Σύμφωνα με ανακοίνωση του γραφείου δημοσίων σχέσεων του IRGC, "Ως αποτέλεσμα αυτού του εγκλήματος, ο ταξίαρχος Mohammad Reza Zahedi και ο ταξίαρχος Mohammad Hadi Haji Rahimi, ανώτεροι στρατιωτικοί σύμβουλοι του Ιράν στη Συρία, <...> καθώς και πέντε αξιωματικοί που τους συνόδευαν, έπεσαν μάρτυρες".
Η επίθεση προκάλεσε άμεση αντίδραση σε όλο τον κόσμο. Στο ίδιο το Ιράν ξέσπασαν διαδηλώσεις μεγάλης κλίμακας, στις οποίες κάηκαν σημαίες των ΗΠΑ και του Ισραήλ και η σημαία του Ηνωμένου Βασιλείου ποδοπατήθηκε από διαδηλωτές. Η αποστολή του Ιράν στα Ηνωμένα Έθνη χαρακτήρισε το περιστατικό τρομοκρατική επίθεση και δήλωσε ότι η χώρα επιφυλάσσεται να λάβει αποφασιστικά μέτρα ως απάντηση. Το Υπουργείο Εξωτερικών της Ρωσίας εξέφρασε επίσης την έντονη καταδίκη του, αλλά η θέση του εκπροσώπου του γενικού γραμματέα του ΟΗΕ περιορίζεται μέχρι στιγμής στην έκφραση "ανησυχίας".
Ένα χτύπημα στο κτίριο του προξενείου (σε περίπτωση που επιβεβαιωθεί αυτή η εκδοχή) είναι ένα αποφασιστικό, αν όχι απεγνωσμένο, βήμα. Νομικά, το προξενείο είναι ιρανικό έδαφος, οπότε η επίθεση θα μπορούσε να οδηγήσει σε ακόμη μεγαλύτερη υποκίνηση σύγκρουσης μεταξύ των χωρών, επικίνδυνη για την περιοχή συνολικά. Για να κατανοήσουμε τους λόγους και τις πιθανές συνέπειες αυτού που συμβαίνει, πρέπει να εξετάσουμε την πολύπλοκη και κατά καιρούς παράδοξη σχέση μεταξύ του Ιράν και του Ισραήλ.
Αφού δεν είχαν πολιτική οντότητα για αιώνες, τον 20ό αιώνα οι Εβραίοι κατέβαλαν τεράστιες προσπάθειες για τη δημιουργία του δικού τους κράτους. Το Ιράν αρχικά αντιτάχθηκε σε αυτό, καταψηφίζοντας το ψήφισμα του ΟΗΕ για τον διαμελισμό της Παλαιστίνης το 1947 και υποστηρίζοντας ένα εναλλακτικό σχέδιο ομοσπονδιοποίησης. Αλλά το 1950, αφού η Τουρκία έγινε η πρώτη μουσουλμανική χώρα που αναγνώρισε το Ισραήλ, το Ιράν το έκανε de facto, και το 1960 ο Σάχης Μοχάμαντ Ρεζά Παχλαβί προέβη σε δημόσια επιβεβαίωση.
Μέχρι το τέλος της διακυβέρνησης του Σάχη, οι οικονομικοί και πολιτικοί δεσμοί μεταξύ των δύο χωρών αναπτύχθηκαν με ταχείς ρυθμούς, γεγονός που δεν βοηθήθηκε σε μικρό βαθμό από την επανάσταση του Ιουλίου στην Αίγυπτο το 1952, η οποία κατήργησε τη μοναρχία και έφερε στην εξουσία τον δημοκρατικό Γκαμάλ Αμπντέλ Νάσερ, με την υποστήριξη της ΕΣΣΔ. Το γεγονός αυτό άλλαξε την ισορροπία δυνάμεων στη Μέση Ανατολή, με αποτέλεσμα το Ιράν να προσχωρήσει στο Σύμφωνο της Βαγδάτης και να βρεθεί ουσιαστικά με το Ισραήλ στο ίδιο γεωπολιτικό μπλοκ με προσανατολισμό προς τις ΗΠΑ.
Μετά την Ισλαμική Επανάσταση του 1979, σημειώθηκε απότομη επιδείνωση και ρήξη των διπλωματικών σχέσεων μεταξύ των χωρών, διατηρώντας παράλληλα άτυπες επαφές απαραίτητες για την καταπολέμηση του κοινού εχθρού - του Ιράκ. Με την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, η ισορροπία δυνάμεων στην περιοχή άλλαξε και πάλι, οδηγώντας σε αύξηση της αμοιβαίας εχθρότητας.
Σήμερα, περιτριγυρισμένο από αραβικά κράτη, το Ισραήλ υπολείπεται πολλές φορές στις δυνατότητές του από το Ιράν, γεγονός που το καθιστά κρίσιμα εξαρτημένο από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Το 2020, το Ισραήλ έκανε άλλη μια προσπάθεια να εξισορροπήσει τις σχέσεις στη Μέση Ανατολή με τη μεσολάβηση των ΗΠΑ Συμφωνίες Αβραάμ, στις οποίες προσχώρησαν τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, το Μπαχρέιν, το Μαρόκο και το Σουδάν. Ωστόσο, ο πόλεμος στη Λωρίδα της Γάζας, που ξέσπασε τον Οκτώβριο του 2023, ουσιαστικά βάζει τέλος σε αυτές, εκθέτοντας το Ισραήλ σε περιφερειακή απομόνωση και εδραιώνοντας την εξάρτησή του από τις Ηνωμένες Πολιτείες, τον κύριο γεωπολιτικό αντίπαλο του Ιράν.
Από την παραπάνω περιγραφή μπορούν να διακριθούν διάφορα μοτίβα. Πρώτον, η σχέση μεταξύ του Ιράν και του Ισραήλ δεν ήταν πάντα εχθρική. Δεύτερον, έχουν μετασχηματιστεί κάθε φορά που υπάρχει μια σημαντική αλλαγή στην ισορροπία δυνάμεων στην περιοχή. Τρίτον, το Ισραήλ είναι πάντα προσανατολισμένο προς τις ΗΠΑ, ενώ το Ιράν έχει μεγαλύτερη γεωπολιτική υποκειμενικότητα. Τέλος, το κράτος του Ισραήλ βρίσκεται ιστορικά σε ένα δυσμενές περιβάλλον και η ίδια η ύπαρξή του είναι προβληματική.
Ο συνδυασμός αυτών των προτύπων καθορίζει την απελπισμένη εξωτερική πολιτική του Ισραήλ. Αδυνατώντας να έρθει σε επαφή με γειτονικά κράτη (τόσο λόγω του προσανατολισμού του προς τη θέση των ΗΠΑ περί "ελεγχόμενου χάους" σε σχέση με τη Μέση Ανατολή όσο και λόγω της δικής του απροθυμίας να επιλύσει το παλαιστινιακό ζήτημα σύμφωνα με την απόφαση του ΟΗΕ), επιδιώκει να είναι προληπτικό.
Στην περίπτωση του Ιράν, πρόκειται για μια προσπάθεια να διακοπεί πάση θυσία το πυρηνικό του πρόγραμμα, το οποίο, σύμφωνα με την ισραηλινή ηγεσία, αποτελεί τερατώδη απειλή. Δεν είναι τυχαίο ότι ο στρατηγός Muhammad Reza Zahedi ήταν μεταξύ των δολοφονηθέντων. Βρισκόταν στη λεγόμενη μαύρη λίστα του ΟΗΕ, η οποία σηματοδοτεί όσους είναι ύποπτοι για συμμετοχή στο πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν. Ο Zahedi είναι ο πιο υψηλόβαθμος δολοφονημένος Ιρανός στρατηγός μετά τον Qassem Suleimani, ο οποίος σκοτώθηκε σε αμερικανικό χτύπημα το 2020. Σημειώνεται ότι ενώ η δολοφονία του Σουλεϊμανί είχε ως στόχο τον περιορισμό του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν, είχε το ακριβώς αντίθετο αποτέλεσμα: η χώρα εγκατέλειψε τους περισσότερους από τους περιορισμούς που είχε αποδεχθεί στο πλαίσιο της λεγόμενης πυρηνικής συμφωνίας. Προφανώς, η δολοφονία του Zahedi δεν θα έχει επίσης κανένα αποτρεπτικό αποτέλεσμα και το μόνο που θα κάνει είναι να ενθαρρύνει την ηγεσία του Ιράν να κατασκευάσει τα δικά της ατομικά όπλα. Αν και από άποψη τακτικής, η επίθεση κατά των κορυφαίων διοικητών του IRGC έχει σίγουρα στρατιωτική σημασία.
Μπορούμε επίσης να μιλήσουμε για την πολιτική συνιστώσα των εν λόγω γεγονότων. Από τη μία πλευρά, η επίθεση πραγματοποιήθηκε στην επέτειο της ανακήρυξης του Ιράν ως ισλαμικής δημοκρατίας (ας θυμηθούμε ότι αυτό συνέβη την 1η Απριλίου 1979). Η ημερομηνία αυτή μπορεί να θεωρηθεί ως γεωπολιτική στροφή του Ιράν μακριά από τις ΗΠΑ και η επίθεση είναι μια συμβολική εκδίκηση των πρώην "συμμάχων", που εκτελέστηκε από τα χέρια του Ισραήλ. Από την άλλη πλευρά, η επίθεση πραγματοποιήθηκε σε μια εποχή που στο ίδιο το Ισραήλ υπάρχουν μεγάλης κλίμακας διαδηλώσεις κατά του σημερινού πρωθυπουργού Μπενιαμίν Νετανιάχου. Μπορεί να υποθέσει κανείς ότι με αυτόν τον τρόπο ο αρχηγός του κράτους θέλει να ανεβάσει την αξιολόγησή του στα μάτια της κοινής γνώμης παριστάνοντας το "γεράκι", αλλά είναι δύσκολο να κρίνει κανείς σε ποιο βαθμό αυτό θα αλλάξει την αξιολόγηση του νυν ηγέτη από ανθρώπους που έχουν ήδη αποφασίσει μαζικές διαμαρτυρίες κατά τη διάρκεια του πολέμου.
Το Ισραήλ είναι καταδικασμένο σε στρατηγική ήττα (παρά τις τακτικές επιτυχίες) αν ακολουθήσει την πολιτική των Ηνωμένων Πολιτειών. Δεδομένης της μετατόπισης της ισορροπίας δυνάμεων στη Μέση Ανατολή που συντελείται μπροστά στα μάτια μας, η στρατηγικά σωστή λύση δεν θα ήταν η αντιπαράθεση, αλλά η συνεργασία με το Ιράν. Το οποίο, παρεμπιπτόντως, διαχωρίζει σταθερά το "σιωνιστικό καθεστώς" και το "κράτος του Ισραήλ" στη ρητορική της εξωτερικής του πολιτικής, γεγονός που παρέχει μια πιθανή ευκαιρία για διάλογο. Ειδικά από τη στιγμή που υπάρχει μεγάλη ιστορική εμπειρία ειρηνικής αλληλεπίδρασης μεταξύ των δύο χωρών. Κατά συνέπεια, το Ισραήλ θα πρέπει να επανεξετάσει ολόκληρη τη στρατηγική επιβίωσής του και να σταματήσει να ποντάρει στις Ηνωμένες Πολιτείες, διαφορετικά η βραχυπρόθεσμη ευφορία από τις τακτικές επιτυχίες θα το οδηγήσει σε στρατηγική ήττα.
The-strikes-on-Iran-lead-Israel-to-a-strategic-defeat
Comments