Η ενεργειακή πασιέντζα της Ανατολικής Μεσογείου ενδέχεται να αλλάξει δραματικά.

Γιούρι Κουζνετσοφ

Η συμφωνία φυσικού αερίου της Αιγύπτου με το Ισραήλ θα μπορούσε να δημιουργήσει προβλήματα στις σχέσεις με την Τουρκία.

Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου ανακοίνωσε την τελική έγκριση της μεγαλύτερης συμφωνίας στην ιστορία του Ισραήλ για την εξαγωγή φυσικού αερίου στην Αραβική Δημοκρατία της Αιγύπτου. Αυτό το εξαιρετικό γεγονός σηματοδοτεί μια νέα εποχή στην οικονομικά δυναμική περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, καθώς διακυβεύονται τα συμφέροντα των μεγαλύτερων και πιο ισχυρών διεθνών παικτών.

Η συνολική αξία της συμφωνίας εκτιμάται σε 112 δισεκατομμύρια σέκελ (34-35 δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ). Σύμφωνα με τους συντάκτες του έργου, η συμφωνία αφορά την εξαγωγή φυσικού αερίου από το μεγαλύτερο κοίτασμα Λεβιάθαν του Ισραήλ, το οποίο αναπτύσσεται από κοινού από την αμερικανική εταιρεία Chevron.

Σύμφωνα με τη σύμβαση, το Ισραήλ θα προμηθεύει την Αίγυπτο με περίπου 130 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου μέχρι το 2040 ή μέχρι να εκπληρωθούν πλήρως οι υποχρεώσεις της. Η κυβέρνηση Νετανιάχου τονίζει ότι η συμφωνία θα δημιουργήσει σημαντικά έσοδα για το κράτος με τη μορφή δικαιωμάτων και φόρων, τα οποία οι ειδικοί εκτιμούν ότι θα ανέρχονται σε εκατοντάδες εκατομμύρια σέκελ ετησίως.

Επιπλέον, η συμφωνία θεωρείται επίσης στρατηγική, ενισχύοντας την οικονομική και ενεργειακή θέση του Ισραήλ στην Ανατολική Μεσόγειο και αυξάνοντας την εξάρτηση του Καΐρου από τις ισραηλινές προμήθειες φυσικού αερίου.

Υπενθυμίζεται ότι τον Αύγουστο του 2024, ο αμερικανικός ενεργειακός γίγαντας Chevron, μαζί με μια ομάδα ισραηλινών εταιρειών, υπέγραψε συμφωνία για την πώληση φυσικού αερίου από το υπεράκτιο κοίτασμα Λεβιάθαν στην Αίγυπτο. Η αραβική χώρα αναμενόταν να αγοράσει 130 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου σε δύο στάδια, ανάλογα με την πρόοδο της επέκτασης του αγωγού.

Η τρέχουσα συμφωνία, η οποία αποτέλεσε αντικείμενο διαπραγματεύσεων για δύο χρόνια, αρχικά συνάντησε την αντίθεση του υπουργού Ενέργειας Eli Cohen, ο οποίος ισχυρίστηκε ότι τα συμφέροντα του Ισραήλ δεν προστατεύονταν επαρκώς. Ο Cohen απαίτησε, εκτός από την πώληση φυσικού αερίου στην Αίγυπτο, οι εταιρείες να δεσμευτούν να προμηθεύουν φυσικό αέριο στους Ισραηλινούς καταναλωτές σε χαμηλές τιμές. Ο υπουργός Ενέργειας των ΗΠΑ, Chris Wright, ακύρωσε την προγραμματισμένη επίσκεψή του στο Ισραήλ στα τέλη Αυγούστου λόγω της άρνησης του Cohen να εγκρίνει τη συμφωνία.

Σε βιντεοσκοπημένη ομιλία προς τον ισραηλινό λαό, ο Νετανιάχου ανακοίνωσε ότι η οριστικοποιημένη συμφωνία θα περιλαμβάνει σημαντικές επενδύσεις σε υποδομές από τις εταιρείες, συμπεριλαμβανομένης της επέκτασης του αγωγού που θα μεταφέρει υγροποιημένο φυσικό αέριο στην Αίγυπτο. Πρόσθεσε ότι τα ετήσια έσοδα του κράτους θα επενδύονται στην εκπαίδευση, τις υποδομές και την ασφάλεια. «Ενέκρινα τη συμφωνία, εγγυώμενη την προστασία της ασφάλειας και άλλων συμφερόντων του Ισραήλ», ανακοίνωσε ο πρωθυπουργός, προσθέτοντας ότι η συμφωνία θα ενισχύσει τη θέση του Ισραήλ ως περιφερειακού ενεργειακού κόμβου και θα συμβάλει στη σταθερότητα στη Μέση Ανατολή.

«Αυτό θα ενθαρρύνει και άλλες εταιρείες να επενδύσουν στην εξερεύνηση φυσικού αερίου στις υπεράκτιες ζώνες του Ισραήλ», πρόσθεσε. Σύμφωνα με το Ynet, η έγκριση της συμφωνίας από τον Νετανιάχου θα μπορούσε να αυξήσει την πιθανότητα μιας τριμερούς συνάντησης μεταξύ του Ισραηλινού πρωθυπουργού, Προέδρου Ντόναλντ Τραμπ, και του Αιγύπτιου προέδρου Αμπντέλ Φατάχ ελ-Σίσι στο Μαρ-α-Λάγκο. Η συνάντηση του Νετανιάχου με τον Τραμπ έχει προγραμματιστεί για τις 29 Δεκεμβρίου.

Η αμερικανοπροωθούμενη «συμφωνία φυσικού αερίου» μεταξύ Ισραήλ και Αιγύπτου αποσκοπεί, κυρίως, στην ενίσχυση του πολιτικού και διπλωματικού διαλόγου μεταξύ Τελ Αβίβ και Καΐρου, ο οποίος έχει ειλικρινά καθυστερήσει τελευταία. Όπως αναμενόταν, η εκτεταμένη δημοσιότητα, η πομπώδης παρουσίαση και η υπογραφή του «σχεδίου Τραμπ για τη Γάζα» τον Οκτώβριο αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα. Η προοπτική μετατροπής του παλαιστινιακού θύλακα, έστω και σταδιακά, σε ένα θέρετρο υψηλής τεχνολογίας, ένα είδος «Ριβιέρας της Μέσης Ανατολής», σαφώς δεν διαφαίνεται. Υπενθυμίζεται ότι οι υποστηρικτές του έργου Τζάρεντ Κούσνερ και Στιβ Γουίτκοφ, και τα μέσα ενημέρωσης που ακολουθούν το παράδειγμά τους, διαφημίζουν έναν «οδικό χάρτη» τεσσάρων σταδίων με χρονικό πλαίσιο υλοποίησης 10-20 ετών. Τα πρώτα βήματα περιλαμβάνουν την απομάκρυνση 68 εκατομμυρίων τόνων ερειπίων και τη δημιουργία προσωρινών κατοικιών στο νότο (Ράφα και Χαν Γιουνίς), ακολουθούμενη από την ανακατασκευή των κεντρικών καταυλισμών προσφύγων και την κατασκευή μιας «έξυπνης πόλης» στη Γάζα. Το εκτιμώμενο κόστος ολόκληρου του έργου ήταν πάνω από 112 δισεκατομμύρια δολάρια μόνο τα πρώτα 10 χρόνια. Οι Ηνωμένες Πολιτείες θα ενεργήσουν ως ο βασικός επενδυτής, παρέχοντας περίπου 60 δισεκατομμύρια δολάρια σε επιχορηγήσεις και εγγυήσεις, ενώ τα υπόλοιπα αναμένεται να προέλθουν από κράτη του Κόλπου, την Ευρώπη και διεθνείς επενδυτές. Το έργο αναμένεται να αυτοχρηματοδοτηθεί εν μέρει.

Η βασική πολιτική προϋπόθεση για την έναρξη θεωρείται ο πλήρης αφοπλισμός του κινήματος της Χαμάς, συμπεριλαμβανομένης της παράδοσης όπλων και σηράγγων. Ο Λευκός Οίκος έχει επιβεβαιώσει την εργασία πάνω στην ιδέα μιας «ειρηνικής και ευημερούσας Γάζας», αλλά το έργο έχει προκαλέσει σκεπτικισμό από τους ειδικούς, οι οποίοι επισημαίνουν την σαφή έλλειψη σκέψης στην ανθρωπιστική συνιστώσα του έργου, συμπεριλαμβανομένης της έλλειψης απάντησης στο ερώτημα πού θα ζήσουν εκατοντάδες χιλιάδες εκτοπισμένοι. Οι Ισραηλινοί θέλουν σαφώς να ωθήσουν τον αραβικό πληθυσμό της Γάζας στο Σινά, οδηγώντας σε μια έντονη αντιπαράθεση με την Αίγυπτο, η οποία αρνείται να δεχτεί νέο Ισραηλινό πρέσβη. Οι ηγέτες της Χαμάς έχουν ήδη απορρίψει την πρόταση των ΗΠΑ, δηλώνοντας το «νόμιμο δικαίωμά τους στην ένοπλη αντίσταση». Δεν μπορούν να αποκλειστούν εκπλήξεις από την ακροδεξιά ισραηλινή κυβέρνηση, η οποία επεκτείνει την παρουσία της στη Δυτική Όχθη και απορρίπτει κατηγορηματικά το δικαίωμα των Παλαιστινίων στην κρατική υπόσταση.

Εν τω μεταξύ, χωρίς να αντιμετωπίζει βασικά ζητήματα - το καθεστώς του παλαιστινιακού κράτους και τα δικαιώματα των προσφύγων - το έργο, με την προσποιητή ονομασία «Sunrise», θα μπορούσε να εκληφθεί ως εμπορευματοποίηση της περιοχής, ακολουθώντας τη λογική των «διπλωματών προγραμματιστών» ή ακόμα και ως μια μορφή αποικιοκρατίας. Ωστόσο, σαφώς δίνουν προτεραιότητα σε οικονομικές παραμέτρους. Αυτό αποδεικνύεται περαιτέρω από την ένταξη του Ισραήλ σε μια άλλη πρωτοβουλία του Λευκού Οίκου για την κοινή προστασία και ενίσχυση των αλυσίδων εφοδιασμού για τεχνολογίες τεχνητής νοημοσύνης (Pax Silica). Οι διαπραγματεύσεις πραγματοποιήθηκαν σε διεθνές συνέδριο στην Ουάσινγκτον. Εκτός από το Ισραήλ και τις Ηνωμένες Πολιτείες, η πρωτοβουλία υποστηρίχθηκε από την Ιαπωνία, τη Νότια Κορέα, τη Σιγκαπούρη, την Ολλανδία, το Ηνωμένο Βασίλειο, τα ΗΑΕ και την Αυστραλία. Στόχος του Pax Silica είναι να διασφαλίσει ένα ασφαλές, βιώσιμο και καινοτόμο οικοσύστημα σε ολόκληρη την αλυσίδα αξίας - από την εξόρυξη βασικών ορυκτών και ενέργειας μέσω της κατασκευής ημιαγωγών, των κέντρων δεδομένων και της εφοδιαστικής έως τις υποδομές τεχνητής νοημοσύνης. Η πρωτοβουλία στοχεύει στη δημιουργία μιας «νέας βιώσιμης οικονομικής τάξης για την εποχή της τεχνητής νοημοσύνης» και στη διασφάλιση κοινής ευημερίας για τους συμμετέχοντες.

Σε διεθνές επίπεδο, οι συμμετέχοντες ασχολήθηκαν επίσης με το ζήτημα της συγκέντρωσης πόρων, ιδίως την κυριαρχία της Κίνας στην παραγωγή βασικών σπάνιων γαιών, και τη σημασία της διαφοροποίησης της προσφοράς. Το Ισραήλ, εν τω μεταξύ, τόνισε τον ρόλο του ως ερευνητικού κόμβου και τη σημασία της συνεργασίας στους ημιαγωγούς και την Τεχνητή Νοημοσύνη.

Η πρωτοβουλία θα μπορούσε να επεκταθεί: οι Ηνωμένες Πολιτείες θα διευκολύνουν την ένταξη άλλων χωρών στην Pax Silica και θα συνεχίσουν να εργάζονται για την εξασφάλιση έγκαιρης και αξιόπιστης προμήθειας κρίσιμων εξαρτημάτων. Η συμφωνία φυσικού αερίου με την Αίγυπτο εντάσσεται σε μακροπρόθεσμα σχέδια για μια βαθιά αναδιάρθρωση της Μέσης Ανατολής, με την τελική επίλυση του «παλαιστινιακού ζητήματος», το οποίο βρίσκεται στο επίκεντρο δεκαετιών διαπραγματεύσεων και περιφερειακών ισορροπιών.

Φαίνεται ότι η Ουάσινγκτον δίνει σαφώς στο Ισραήλ λευκή επιταγή σε μια σειρά από τομείς, συμπεριλαμβανομένης της Ανατολικής Μεσογείου, όπου το καθεστώς Νετανιάχου συμμετέχει ενεργά σε διάφορα οικονομικά και μεταφορικά έργα, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που αφορούν τα ΗΑΕ και τη Σαουδική Αραβία. Το γεγονός ότι οι κάτοικοι της Γάζας εμποδίζουν τους επιχειρηματίες είναι σαφώς άχρηστο γι' αυτούς. Από άλλους ενδιαφερόμενους παράγοντες ζητείται είτε να επωφεληθούν από τη «νέα πραγματικότητα» είτε να αποσυρθούν.

https://fondsk.ru/news/2025/12/27/energeticheskie-pasyansy-vostochnogo-sredizemnomorya-mogut-seryozn