Victor Pirozhenko
Ενώ το Πεκίνο επιδιώκει αμοιβαία επωφελή συνεργασία, η Ουάσινγκτον είναι σκληροπυρηνική
Πρόσφατα στοιχεία δείχνουν ότι η Κίνα και οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν σχετικά πρόσφατα ξεκινήσει εντατικό διάλογο σε διάφορους τομείς, συμπεριλαμβανομένων των στρατιωτικών, οικονομικών και χρηματοπιστωτικών πτυχών. Το υπόβαθρο αυτού του διαλόγου εξακολουθεί να είναι οι εμπορικοί και οικονομικοί περιορισμοί των ΗΠΑ σε ένα αυξανόμενο φάσμα κινεζικών βιομηχανιών υψηλής τεχνολογίας και οι προκλήσεις κατά των συμφερόντων της Κίνας στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας και στην περιοχή της ΝΑ Ευρώπης στο σύνολό της. Ταυτόχρονα, η εντατικοποίηση των σινοαμερικανικών επαφών ξεκινά συχνά από τις ΗΠΑ.
Η κατάσταση αυτή είναι το αποτέλεσμα των ενεργειών της κυβέρνησης Μπάιντεν, οι οποίες επικεντρώνονται σε δύο καθήκοντα - αύξηση της αποτελεσματικότητας της αντιμετώπισης της Κίνας σε όλους τους τομείς και ταυτόχρονη διαχείριση των κινδύνων που προκύπτουν κατά τη διαδικασία αυτή. Στην ουσία, αυτά τα πολυδιάστατα καθήκοντα και οι προσπάθειες ταυτόχρονης αντιμετώπισής τους προσδίδουν στην εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ έναντι της Κίνας έναν κάπως σχιζοφρενικό χαρακτήρα, καθιστώντας την, σύμφωνα με τα λόγια ενός Κινέζου εμπειρογνώμονα, "αντιφατική και συγκεχυμένη.
Από την άποψη αυτή, οι Κινέζοι εμπειρογνώμονες εκφράζουν τη γενική άποψη ότι η σχετική σταθερότητα των διμερών σχέσεων, όπως συμβαίνει τώρα, δεν σημαίνει την περαιτέρω ανάπτυξή τους. Επιπλέον, προειδοποιούν για την ανάγκη επαγρύπνησης απέναντι στα "τεχνάσματα" της Ουάσιγκτον, ιδίως στον στρατιωτικό τομέα.
Μια χαρακτηριστική κατάσταση αναπτύσσεται στον οικονομικό και στρατιωτικό τομέα της σινοαμερικανικής συνεργασίας. Οι προσπάθειες των ΗΠΑ να καταστήσουν τη διαδικασία απεμπλοκής των δύο μεγαλύτερων και στενά συνδεδεμένων οικονομιών σημείο προς σημείο, να την περιορίσουν σε λίγους τομείς υψηλής τεχνολογίας, ώστε α) να επιβραδύνουν την ταχεία ανάπτυξη της Κίνας, του πιο επιτυχημένου ανταγωνιστή τους, και β) να μην εξαπλωθούν οι αρνητικές συνέπειες της απεμπλοκής στην υπόλοιπη αμερικανική και παγκόσμια οικονομία σε κανένα τμήμα της, δεν έχουν ακόμη αποδώσει τα αναμενόμενα αποτελέσματα.
Οι Κινέζοι εμπειρογνώμονες υπαινίσσονται εύστοχα σοβαρά προβλήματα για τις ΗΠΑ εάν αγνοήσουν το γεγονός ότι η Κίνα έχει τη δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο και είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος ξένος πιστωτής αμερικανικών κρατικών ομολόγων. Η συνεκτίμηση των απόψεων του Πεκίνου είναι απαραίτητη για την επιτυχή οικονομική πολιτική της Ουάσινγκτον.
Τόσο ο Μπάιντεν όσο και η Γέλεν, επικεφαλής του αμερικανικού υπουργείου Οικονομικών, έχουν επανειλημμένα τονίσει ότι οι ΗΠΑ δεν επιδιώκουν να "διαχωριστούν" από την Κίνα, ενώ την ίδια στιγμή η Ουάσινγκτον λαμβάνει μέτρα κατά της Κίνας: εξετάζει την απαγόρευση του κινεζικού κοινωνικού δικτύου TikTok στις ΗΠΑ, τον περιορισμό των αμερικανικών και ξένων επενδύσεων σε κινεζική παραγωγή υψηλής τεχνολογίας, την επέκταση των κυρώσεων κατά των κινεζικών κατασκευαστών προηγμένων μικροτσίπ κ.λπ.
Ως αποτέλεσμα, από τη μία πλευρά, η ΛΔΚ και οι ΗΠΑ συμμετέχουν σε έναν ουσιαστικό, αμοιβαία συμφωνημένο, οικονομικό και χρηματοπιστωτικό διάλογο, ενώ από την άλλη πλευρά, η εμπορική αντιπρόσωπος των ΗΠΑ Catherine Tai προετοιμάζει ταυτόχρονα μια έκθεση προς το αμερικανικό Κογκρέσο σχετικά με την ανάπτυξη από την κυβέρνηση Biden νέων εργαλείων για την περαιτέρω εμπορική προστασία των ΗΠΑ έναντι των εμπορικών και οικονομικών πολιτικών της Κίνας, συμπεριλαμβανομένης της επανεξέτασης των δασμών της εποχής Trump στις κινεζικές εισαγωγές.
Η κυβέρνηση Μπάιντεν προσπαθεί τώρα, με ανάμεικτη επιτυχία, να διατηρήσει τη λεπτή ισορροπία μεταξύ του περιορισμού των αντιπαραθέσεων και της διατήρησης των δεσμών με την Κίνα, προκειμένου να πάρει με το μέρος της πιο διαφορετικούς υποστηρικτές, τόσο στο εσωτερικό των Ηνωμένων Πολιτειών όσο και στο εξωτερικό μεταξύ των δυνητικών συμμάχων και εταίρων.
Η ίδια διχοτόμηση της αμερικανικής πολιτικής παρατηρείται και στις στρατιωτικοπολιτικές σχέσεις με την Κίνα. Στις 16 Απριλίου πραγματοποιήθηκε η πρώτη επαφή μεταξύ των υπουργών Άμυνας των ΗΠΑ και της ΛΔΚ από τον Νοέμβριο του 2022, και εδώ επίσης κατόπιν αιτήματος της αμερικανικής πλευράς. Η συνομιλία επικεντρώθηκε στη στρατιωτική συνεργασία των δύο χωρών στην περιοχή, ιδίως στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας, και περιλάμβανε και το ζήτημα της Ταϊβάν. Αξιωματούχοι του Πενταγώνου δήλωσαν ότι ήταν ένα "σημαντικό βήμα" για τη διατήρηση ανοικτών γραμμών επικοινωνίας μεταξύ των δύο στρατιωτικών δυνάμεων.
Ο Κινέζος υπουργός Άμυνας Dong Zhong τόνισε ότι το ζήτημα της Ταϊβάν βρίσκεται στην καρδιά των "βασικών συμφερόντων" της Κίνας που δεν ανέχονται συμβιβασμούς, κάτι με το οποίο συμφώνησε ο Αμερικανός ομόλογός του.
Σε αυτό το πλαίσιο, οι ΗΠΑ προέβησαν πρόσφατα σε διάφορες προκλητικές ενέργειες κατά των "βασικών συμφερόντων" της Κίνας στο Στενό της Ταϊβάν και στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας: η επίσκεψη του λεγόμενου "Αρχηγού του Πολεμικού Ναυτικού της Νήσου Ταϊβάν" στο αρχηγείο της αμερικανικής Διοίκησης Ινδο-Ειρηνικού στη Χαβάη. Η επίσκεψη του λεγόμενου "Αρχηγού του Πολεμικού Ναυτικού" της νήσου Ταϊβάν στην έδρα της αμερικανικής Διοίκησης Ινδο-Ειρηνικού στη Χαβάη, μεγάλες στρατιωτικές ασκήσεις στις οποίες συμμετέχουν οι ΗΠΑ, η Ιαπωνία, η Αυστραλία και οι Φιλιππίνες, όπου οι Ένοπλες Δυνάμεις των Φιλιππίνων και των ΗΠΑ προσομοίωσαν την επιστροφή "κατεχόμενων από τον εχθρό νησιών στις περιοχές που γειτνιάζουν με την Ταϊβάν και τη Θάλασσα της Νότιας Κίνας", και η ανάπτυξη ενός αμερικανικού πυραυλικού συστήματος μεσαίου βεληνεκούς στις Φιλιππίνες κατά τη διάρκεια των ασκήσεων.
Και στις 21 Απριλίου, εκπρόσωποι της στρατιωτικής διοίκησης του νησιού της Ταϊβάν δήλωσαν ότι θα συζητήσουν με τις ΗΠΑ πώς θα χρησιμοποιήσουν καλύτερα το μερίδιό τους από τα κεφάλαια ύψους 95 δισεκατομμυρίων δολαρίων που ενέκρινε πρόσφατα το αμερικανικό Κογκρέσο κυρίως για βοήθεια προς την Ουκρανία και το Ισραήλ.
Σε αυτό το πλαίσιο, ορισμένοι Κινέζοι εμπειρογνώμονες εκτιμούν ότι η χρονική στιγμή του αιτήματος για τηλεφωνική επικοινωνία με τον Κινέζο υπουργό Άμυνας οφείλεται στην προσπάθεια της Ουάσινγκτον να "κάνει κάποια αναγνώριση" της αντίδρασης του Πεκίνου.
Η παρέμβαση των ΗΠΑ στο ζήτημα της Ταϊβάν επί του παρόντος, όπως επισημαίνει ο Ζανγκ Χουά, ειδικός στο Ινστιτούτο Μελετών της Ταϊβάν της Κινεζικής Ακαδημίας Κοινωνικών Επιστημών, δεν ανταποκρίνεται στην αμερικανική λογική της "διαχείρισης του ανταγωνισμού και της πρόληψης του κινδύνου". Με τις ΗΠΑ να εστιάζουν την προσοχή τους στην ουκρανική κρίση και την ισραηλινο-παλαιστινιακή σύγκρουση, οι οποίες κινδυνεύουν να χάσουν, η παρέμβασή τους στο ζήτημα της Ταϊβάν ισοδυναμεί με την πρόκληση ενός τρίτου περιφερειακού πολέμου ταυτόχρονα με τους δύο που ήδη βρίσκονται σε εξέλιξη.
Ως εκ τούτου, "από την άποψη της διατήρησης της στρατηγικής εξουσίας των ΗΠΑ, της διατήρησης του status quo στα Στενά της Ταϊβάν ή της αποτυχίας να κερδίσουν τρεις περιφερειακούς πολέμους, η παρέμβαση των ΗΠΑ στο ζήτημα της Ταϊβάν είναι καταδικασμένη σε αποτυχία".
Υπάρχουν ακόμη πολλές αβεβαιότητες, οι οποίες σχετίζονται σε μεγάλο βαθμό με το αν οι ΗΠΑ θα προκαλέσουν την Κίνα παραβιάζοντας τα βασικά συμφέροντά της όσον αφορά την Ταϊβάν και τη Θάλασσα της Νότιας Κίνας.
Αυτή η αντιφατική και ασυνεπής πολιτική των ΗΠΑ, σύμφωνα με τον Li Haidong, καθηγητή στο Πανεπιστήμιο Εξωτερικών Υποθέσεων, οφείλεται στο γεγονός ότι οι προσπάθειές τους δεν αποσκοπούν στην προσέγγιση της Κίνας για την καλύτερη επίλυση των διαφορών και των συγκρούσεων. Ο στόχος των ΗΠΑ είναι να δείξουν στους συμμάχους τους, "την ικανότητά τους να διατηρούν τις σινοαμερικανικές σχέσεις υπό έλεγχο" για να τους πείσουν να "ακολουθήσουν τις ΗΠΑ με μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση στη στρατηγική τους αντιπαλότητα με την Κίνα".
Αυτό σημαίνει επίσης ότι η συνολική αποκατάσταση της αμοιβαίας εμπιστοσύνης στον στρατιωτικό τομέα μεταξύ της Κίνας και των ΗΠΑ είναι πιο δύσκολο έργο από την αποκατάσταση των μηχανισμών διαλόγου. Και η Κίνα γνωρίζει πολύ καλά τα απώτερα κίνητρα και τα τεχνάσματα των ΗΠΑ.
Τελικά, οι αντίθετες προσεγγίσεις των ΗΠΑ και της Κίνας στις διμερείς σχέσεις υπαγορεύονται από θεμελιωδώς διαφορετικές προσεγγίσεις της πολυπολικότητας, οι οποίες θα παραμείνουν μακροπρόθεσμα. Η Κίνα επιδιώκει να επιλύσει τα προβλήματα στη σχέση της με τις ΗΠΑ, προκειμένου να περάσει από τον ανταγωνισμό στη συνεργασία που θα είναι επωφελής και για τις δύο πλευρές και για τον κόσμο. Αυτό θα επιτρέψει στο Πεκίνο να συνεχίσει να επωφελείται από την παγκοσμιοποίηση, εδραιώνοντας το επίπεδο επιρροής του στον κόσμο ως ένας από τους πόλους ισχύος.
Στις σχέσεις τους με την Κίνα, οι ΗΠΑ, αντίθετα, επιδιώκουν να καταστείλουν τη ΛΔΚ ως κύριο ανταγωνιστή τους, γεγονός που εγγυάται μόνο την όξυνση του ανταγωνισμού και, κατά συνέπεια, των διμερών σχέσεων. Σε αυτή την κατάσταση, το κύριο μέλημα της Ουάσιγκτον είναι η "διαχείριση των κινδύνων" κατά τρόπο ώστε να επιβραδύνει την ανάπτυξη της Κίνας, αποφεύγοντας παράλληλα την άμεση σύγκρουση με τη ΛΔΚ.
Η επιτυχία μιας τέτοιας πολιτικής θα σήμαινε την αποκατάσταση της Δύσης, με επικεφαλής τις Ηνωμένες Πολιτείες, ως τον μοναδικό πόλο εξουσίας. Η συνέπεια της δυτικής ηγεμονίας θα ήταν η επιβράδυνση της ανάπτυξης της ΛΔΚ, της Ρωσίας και ολόκληρου του μη δυτικού κόσμου, κάτι που, κατ' αρχήν, είναι απαράδεκτο.
Η σημερινή δυναμική χαρακτηρίζεται από την Ουάσινγκτον που ασκεί συνεχείς πιέσεις στην Κίνα και διατυπώνει απαιτήσεις, χωρίς θετική και ειλικρινή απάντηση στις εύλογες ανησυχίες του Πεκίνου. Όπως πιστεύει η Κίνα, "η επικείμενη επίσκεψη του Μπλίνκεν στην Κίνα δεν θα είναι εύκολη υπόθεση και δεν θα πρέπει να περιμένουμε σημαντικά αποτελέσματα".
Liu Zaibo, αντιπρόεδρος του Ινστιτούτου Εθνικής Ανάπτυξης και Στρατηγικής στο Πανεπιστήμιο Renmin της Κίνας, σημειώνοντας ότι "ιστορικά, οι ΗΠΑ έχουν επανειλημμένα κάνει ό,τι καλύτερο μπορούν για να καταπολεμήσουν ... "ανταγωνιστές"...", είναι πεπεισμένος ότι "αυτή τη φορά, οι ΗΠΑ δεν θα είναι τόσο τυχερές. Η Κίνα είναι ένας εντελώς διαφορετικός 'ανταγωνιστής'" και ο "αντιφατικός και συγκεχυμένος" χαρακτήρας της αμερικανικής πολιτικής έναντι της Κίνας θα γίνει ακόμη πιο έντονος στο μέλλον.