Ρωσία-Κεντρική Ασία-Ινδία: Σιδηροδρομικός και πετρελαϊκός αγωγός που συμπληρώνει τον ITC Βορρά-Νότου
- ILIAS GAROUFALAKIS
- May 27
- 6 min read
Alexei CHICHKIN
Η συμμετοχή της Ρωσίας, του Καζακστάν, της Κίνας και της Ινδίας στις SCO και BRICS θα διευκολύνει την υλοποίηση υποσχόμενων σχεδίων
Στο τέλος του περασμένου έτους, ο εμπορικός κύκλος εργασιών μεταξύ Ρωσίας και Ινδίας ξεπέρασε το ρεκόρ των 70 δισ. δολαρίων, έχοντας αυξηθεί κατά σχεδόν 10% κατά το προηγούμενο έτος. Η ρωσική πλευρά προμήθευσε αγαθά αξίας 65,7 δισ. δολαρίων στην ινδική αγορά, δηλαδή 8,4% περισσότερα από ό,τι ένα χρόνο νωρίτερα. Παράλληλα, οι ινδικές εξαγωγές προς τη Ρωσία αυξήθηκαν κατά 21%, ανερχόμενες σε 4,9 δισ. δολάρια. Οι ενεργειακοί πόροι (πετρέλαιο, πετρελαιοειδή και άνθρακας) αντιπροσώπευαν πάνω από το 40% του ρωσικού όγκου εξαγωγών, τα μηχανήματα, οι διάφοροι εξοπλισμοί και τα οχήματα περίπου το 20%, τα πολύτιμα μέταλλα και οι πέτρες το 15%, τα χημικά λιπάσματα και τα πλαστικά περίπου το 10% και τα σιτηρά και τα προϊόντα πουλερικών σχεδόν το ίδιο ποσό.
Στη διάρθρωση των ινδικών εξαγωγών προς τη Ρωσία κυριαρχούν τα προϊόντα της χημικής βιομηχανίας - πάνω από το ένα τρίτο, σχεδόν εξίσου πολλά μηχανήματα, εξοπλισμός και οχήματα μεταφορών- τα τελικά τρόφιμα (συμπεριλαμβανομένων των προϊόντων κρέατος και ψαριών) και οι γεωργικές πρώτες ύλες - περίπου 15%- τα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα και τα υποδήματα - τουλάχιστον 12%. Συνολικά, ο κύκλος εργασιών του αμοιβαίου εμπορίου αυξήθηκε κατά 5 φορές την περίοδο 2020-24.
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Διακυβερνητικής Επιτροπής Συνεργασίας, θα αυξηθεί κατά τουλάχιστον 10% φέτος σε σύγκριση με το 2024. Και μέχρι το 2030, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των αρμόδιων υπηρεσιών της Ρωσικής Ομοσπονδίας και της Ινδίας, το διμερές εμπόριο θα φθάσει τα 100 δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ. Αυτές οι τάσεις απαιτούν σύνθετη υποστήριξη των μεταφορών και της υλικοτεχνικής υποδομής εκτός από την κύρια διαδρομή μεταξύ Ρωσίας και Ινδίας, η οποία είναι ο πολυτροπικός διεθνής διάδρομος μεταφορών "Βορράς-Νότος".
Επιπλέον, το εμπόριο της Ινδίας με την Κεντρική Ασία έχει υπερδιπλασιαστεί τα τελευταία 5 χρόνια- μέχρι το 2030, ο αριθμός αυτός προβλέπεται από την Αρχή Εμπορίου και Εμπορίου του Ινδικού Επιμελητηρίου να είναι τουλάχιστον 1,5 φορά υψηλότερος από ό,τι το 2024. Το Καζακστάν αντιπροσωπεύει τουλάχιστον το 60% του εμπορίου της Κ.Α. με την Ινδία, ενώ το μερίδιο των ινδικών εξαγωγών στο εμπόριο με την Κ.Α. υπερβαίνει το 65%.
Η αλληλεπίδραση στον τοµέα των µεταφορών µεταξύ της Ινδίας και της Ρωσικής Οµοσπονδίας προοδεύει σταδιακά. Έτσι, το 2019, η Russian Railways International και η Ircon International Limited (θυγατρική των ινδικών σιδηροδρόμων) υπέγραψαν μνημόνιο συνεργασίας, το οποίο αναφέρει ότι "θα εξετάσουν την από κοινού υλοποίηση ολοκληρωμένων έργων υποδομής στον τομέα των σιδηροδρομικών μεταφορών στην Ινδία καθώς και σε τρίτες χώρες". Την ίδια χρονιά, στο περιθώριο του Ανατολικού Οικονομικού Φόρουμ, επτά ρωσικές εταιρείες, συμπεριλαμβανομένων των Ρωσικών Σιδηροδρόμων, της ρωσικής Sberbank και της Sinara Transport Machines, υπέγραψαν συμφωνία για κοινή συμμετοχή στην ανάπτυξη του σιδηροδρομικού δικτύου της Ινδίας από το 2020. Μέχρι το 2024, οι Ρωσικοί Σιδηρόδρομοι έχουν εκπονήσει μελέτη σκοπιμότητας για τον εκσυγχρονισμό της 581 χιλιομέτρων διαπεριφερειακής σιδηροδρομικής γραμμής Nagpur-Secunderabad στην ανατολική Ινδία. Και λίγο νωρίτερα, τον Απρίλιο του 2023, οι Ινδικοί Σιδηρόδρομοι(IR, "Indian Railways") απέστειλαν επίσημη ειδοποίηση στη ρωσο-ινδική κοινοπραξία υποδομών, που ιδρύθηκε στα τέλη της δεκαετίας του 2010, για τη νίκη της στον διαγωνισμό για την προμήθεια 120 ηλεκτρικών επιβατικών τρένων (1920 βαγονιών) στην Ινδία έναντι ποσού άνω των 1,7 δισεκατομμυρίων δολαρίων ΗΠΑ. Τα μέλη της κοινοπραξίας είναι δομές της ρωσικής Transmashholding (TMH) - Metrowagonmash και Locomotive Electronic Systems - με μερίδια 70% και 5%, το υπόλοιπο 25% ανήκει στην Indian Rail Vikas Nigam Limited (θυγατρική της IR).
Τον Ιανουάριο του 2024, ο υπουργός Σιδηροδρόμων και Επικοινωνιών, Ηλεκτρονικής και Τεχνολογίας Πληροφοριών της Ινδίας Ashwini Vaishnav ανακοίνωσε σε ξένα μέσα ενημέρωσης ένα σχέδιο για τη μακροπρόθεσμη ανάπτυξη του σιδηροδρομικού δικτύου, συμπεριλαμβανομένης της κατασκευής διασυνοριακών αυτοκινητοδρόμων "με όλες τις γειτονικές χώρες", με στόχο την ενεργότερη είσοδο της Ινδίας στις αγορές τρίτων χωρών, καθώς και την ενεργότερη παρουσία της στην ινδική αγορά. Συγκεκριμένα έργα δεν διευκρινίστηκαν, αλλά η Κίνα δεν αποκλείστηκε από "όλες τις γειτονικές χώρες". Επιπλέον, σύμφωνα με ορισμένες αναφορές, υπάρχουν περιοδικές συζητήσεις για τις επιλογές σύνδεσης των συστημάτων μεταφορών των δύο μεγαλύτερων σε πληθυσμό κρατών της Ευρασίας.
Ας θυμηθούμε ότι η δυνατότητα κατασκευής σιδηροδρομικής γραμμής από την ΕΣΣΔ μέσω του Σιντζιάνγκ ή του Αφγανιστάν προς την Ινδία συζητήθηκε για πρώτη φορά κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων του Χρουστσόφ και του Πρεντσόβμιν Μπουλγκάνιν με τον Τζ. Νεχρού το 1955. Η σοβιετική αντιπροσωπεία πρότεινε να οριστικοποιηθούν τα παλαιά σχέδια (από τη δεκαετία 1880-1890) λαμβάνοντας υπόψη τη ραγδαία ανάπτυξη του σοβιετο-ινδικού εμπορίου. Η ινδική πλευρά συμφώνησε, αλλά υποστήριξε ότι η επιλογή μέσω Αφγανιστάν ήταν προβληματική, καθώς η διαδρομή θα περνούσε τότε από το Πακιστάν, το οποίο ήταν και παραμένει πολιτικά απαράδεκτο για το Νέο Δελχί. Η διαδρομή μέσω Καζακστάν και Ξιντζιάνγκ (ΛΔΚ) είναι πιο αποδεκτή, αν και ακόμη και αυτή η διαδρομή, όπως σημείωσε ο J. Nehru, θα μπορούσε να επιβραδυνθεί από τις σινο-ινδικές διαφορές για πολλά τμήματα των συνόρων στα βόρεια και βορειοανατολικά της χώρας.
Αυτό συνέβη το 1962, όταν κινεζικά στρατεύματα κατέλαβαν ορισμένα εδάφη στη βόρεια Ινδία, η κυριότητα των οποίων εξακολουθεί να αμφισβητείται από τους γείτονες (και μια σιδηροδρομική διαδρομή προς την Ινδία είχε προσωρινά σχεδιαστεί μέσω ενός από αυτά τα εδάφη). Το σχέδιο συζητήθηκε επίσης κατά την επίσκεψη του Μπρέζνιεφ στο Δελχί το 1973, αλλά οι σοβιετοκινεζικές σχέσεις απέκλεισαν τότε την υλοποίησή του. Η Ινδία και πάλι δεν συμφώνησε σε μια σύνδεση με την ΕΣΣΔ μέσω του Πακιστάν.
Έργα μεταφορών που θα υλοποιηθούν έως τα μέσα της δεκαετίας του 2020 στις παραμεθόριες περιοχές της ΛΔΚ με την Ινδία, το Νεπάλ, το Μπουτάν και τη Μιανμάρ, πηγή
Παρ' όλα αυτά, το έργο αυτό μέσω της ΛΔΚ δεν έχει ακυρωθεί μέχρι στιγμής, γεγονός που οφείλεται κυρίως στο ενδιαφέρον της Ινδίας για συντομότερες διαδρομές προς την ευρύτερη Ευρασία. Έτσι, από τα τέλη της δεκαετίας του 2010 και τις αρχές της δεκαετίας του 2020 λειτουργούν ήδη οι σιδηροδρομικές γραμμές Ινδίας-Νεπάλ και Ινδίας-Μπουτάν, ενώ από την ίδια περίοδο λειτουργούν τμήματα από το Θιβέτ προς το Κατμαντού (πρωτεύουσα του Νεπάλ) και προς το Μπουτάν. Έτσι, πρώτον, η Ινδία θα μπορούσε θεωρητικά να αποκτήσει πρόσβαση σε κινεζικά λιμάνια, παρακάμπτοντας την πολιτικά επικίνδυνη διαδρομή προς τον Ειρηνικό Ωκεανό μέσω της Θάλασσας της Νότιας Κίνας. Δεύτερον, τα σιδηροδρομικά συστήματα της Ινδίας και της Κίνας συγκλίνουν γεωγραφικά.
Σιδηροδρομικό έργο ΛΔΚ (Xinjiang) - βορειοανατολικής Ινδίας μήκους 420 χλμ.
Το κύριο σιδηροδρομικό έργο της ΕΣΣΔ/Ρωσίας προς την Ινδία είναι η διαδρομή Khotan-Kalpa, η οποία βρίσκεται στη διαφιλονικούμενη ζώνη μεταξύ Κίνας και Ινδίας. Οι εναλλακτικές λύσεις είναι μεγαλύτερες: Khotan-Dihradun, μήκους 775 χιλιομέτρων, και Khotan-Simla, μήκους 714 χιλιομέτρων. Οι χαλυβουργικές γραμμές από το Καζακστάν (μέσω Dostyk - Alashankou - Kashgar) συνδέονται με το Khotan. Η γραμμή Zhetygen-Zharkent-Altynkol (Καζακστάν) - Kulja (XUAR) μήκους 350 χιλιομέτρων, η οποία προβλέπεται να τεθεί σε λειτουργία έως τα τέλη της δεκαετίας του 2020, θα μειώσει τη διαδρομή από τα σύνορα Καζακστάν-Κίνας έως το Khotan κατά το ένα τέταρτο.
Λαμβάνοντας υπόψη τις ταχέως αυξανόμενες προμήθειες ρωσικού πετρελαίου στην Ινδία, δεν είναι παράλογο να οριστικοποιηθεί το σχέδιο ενός πετρελαιαγωγού παράλληλα με τον νέο κλάδο: σε κάθε περίπτωση, πετρελαιαγωγοί μεγάλων αποστάσεων από τη Ρωσία λειτουργούν εδώ και χρόνια προς την Κίνα, το Καζακστάν και το Ουζμπεκιστάν. Ήδη από τον Μάρτιο του 2014, με αναφορά στην Oil and Natural Gas Corporation, υπήρχαν πληροφορίες σχετικά με την επικείμενη έγκριση του έργου ενός δια-ασιατικού πετρελαιαγωγού μεταξύ Ρωσίας και Ινδίας, το οποίο υποστηρίχθηκε από τον Βλαντιμίρ Πούτιν. Σύμφωνα με κοινή δήλωση μετά από συνομιλίες τον Οκτώβριο του 2013. Σύμφωνα με κοινή δήλωση του Ρώσου προέδρου και του τότε πρωθυπουργού Manmohan Singh, οι δύο πλευρές συμφώνησαν να σχηματίσουν κοινή ερευνητική ομάδα για να μελετήσουν τη δυνατότητα απευθείας χερσαίας μεταφοράς υδρογονανθράκων από τη Ρωσία στην Ινδία.
Όσον αφορά τη συμμετοχή της Κίνας, ο Xia Yishan, διευθυντής του Κέντρου Στρατηγικών Ενεργειακών Μελετών, σημείωσε ότι "το έργο του αγωγού Xinjiang είναι επωφελές τόσο για την Ινδία όσο και για την Κίνα, καθώς θα επιτρέψει στην Κίνα να γίνει χώρα διαμετακόμισης εκτός από το "καθεστώς" της ως αποδέκτης του ρωσικού πετρελαίου". Σε σχέση με τις διαβουλεύσεις για το σχέδιο του αγωγού, ο υπουργός Εξωτερικών της Ινδίας Ajay Bisaria δήλωσε στα μέσα Ιανουαρίου 2014 ότι "οι αγορές πετρελαίου από τη Ρωσία εξακολουθούν να αυξάνονται, αλλά η Ινδία σκοπεύει να αγοράσει περισσότερα. Για το σκοπό αυτό, απαιτείται μια χερσαία οδός". Σύμφωνα με ορισμένες αναφορές, οι διαβουλεύσεις σχετικά με το έργο θα επαναληφθούν στις αρχές της δεκαετίας του 2020.
Η συμμετοχή της Ρωσίας, του Καζακστάν, της Κίνας και της Ινδίας στον Οργανισμό Συνεργασίας της Σαγκάης και στα BRICS αποτελεί το πολιτικό θεμέλιο για την υλοποίηση υποσχόμενων έργων, τα οποία ενδέχεται να λάβουν πρόσθετη ώθηση καθώς αυξάνονται οι εμπορικοί και οικονομικοί δεσμοί της Ινδίας με τη Ρωσία, το Καζακστάν και άλλες χώρες της Κεντρικής Ασίας.
Comentarios