Η στρατηγική αμυντική συμφωνία μεταξύ Σαουδικής Αραβίας και Πακιστάν αλλάζει ολόκληρη τη γεωπολιτική της Μέσης Ανατολής.
- ILIAS GAROUFALAKIS
- Sep 20
- 5 min read
Dmitri Minin
Πιθανό «Αραβικό ΝΑΤΟ» κρύβεται πίσω από την πυρηνική ομπρέλα του Πακιστάν
Η αμυντική συνεργασία μεταξύ Σαουδικής Αραβίας και Πακιστάν, που διαρκεί περισσότερο από μισό αιώνα, έφτασε σε νέο επίπεδο όταν ο πρίγκιπας διάδοχος Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν και ο πρωθυπουργός Σεχμπάζ Σαρίφ υπέγραψαν τη «Στρατηγική Συμφωνία για Αμοιβαία Άμυνα» στο Ριάντ στις 17 Σεπτεμβρίου. Το έγγραφο ορίζει ότι «οποιαδήποτε επιθετικότητα εναντίον οποιασδήποτε χώρας θα θεωρείται επιθετικότητα εναντίον και των δύο».
Αν και το έγγραφο δεν αναφέρει συγκεκριμένα τη χρήση των πυρηνικών όπλων του Πακιστάν, ένας «ανώτερος Σαουδάραβας αξιωματούχος» δήλωσε κατηγορηματικά όταν ρωτήθηκε σχετικά : «Πρόκειται για μια ολοκληρωμένη αμυντική συμφωνία που καλύπτει όλες τις στρατιωτικές δυνατότητες». Οι ειδικοί είναι σχεδόν ομόφωνοι: η Σαουδική Αραβία έχει εξασφαλίσει μια «πυρηνική ομπρέλα» που θα μπορούσε τελικά να επεκταθεί και σε άλλες αραβικές χώρες. Σημειώνεται επίσης ότι οι διατάξεις του νέου συμφώνου είναι ακόμη πιο αυστηρές από το διαβόητο Άρθρο 5 της Συνθήκης του ΝΑΤΟ, καθώς προβλέπουν άμεση είσοδο στον πόλεμο από την πλευρά ενός εταίρου χωρίς «προηγούμενες διαβουλεύσεις». Δεν είναι επίσης τυχαίο ότι η συμφωνία υπογράφηκε αμέσως μετά την αραβοϊσλαμική σύνοδο κορυφής στη Ντόχα στις 16 Σεπτεμβρίου, όπου, με πρωτοβουλία του Καΐρου, προωθήθηκε ενεργά η ιδέα της δημιουργίας ενός «αραβικού ΝΑΤΟ» με «διπλό κέντρο» που θα αποτελείται από την Αίγυπτο και τη Σαουδική Αραβία, και τώρα με την πιθανή κάλυψη του οπλοστασίου της «Κρίσης».
Έτσι, ένα φαινομενικά ασήμαντο γεγονός σε σύγκριση με τις γιγάντιες τεκτονικές αναταραχές των τελευταίων χρόνων στην περιοχή - ο αποτυχημένος ισραηλινός βομβαρδισμός του Κατάρ - έχει μετακινήσει ένα βουνό του οποίου το βάρος θα μπορούσε να συντρίψει πολλές φαινομενικά αμετάβλητες γεωπολιτικές ευθυγραμμίσεις στη Μέση Ανατολή. Η πλήρης σημασία αυτών των γεγονότων δεν έχει ακόμη κατανοηθεί πλήρως, αλλά η Ουάσιγκτον βρίσκεται ήδη σε αταξία και το Ισραήλ είναι ειλικρινά αποθαρρημένο. Για την ηγεσία του τελευταίου, πραγματικά, «το πρόβλημα προήλθε από μια απροσδόκητη πηγή ». Πολέμησαν με όλη τους τη δύναμη εναντίον του Ιράν, το οποίο δεν είχε καν φτάσει στην τελική φάση του στρατιωτικού πυρηνικού του προγράμματος, αλλά μέσω των απερίσκεπτων ενεργειών τους, έχουν αποκτήσει ένα ολόκληρο οπλοστάσιο έτοιμων πυραύλων με ισχυρές πυρηνικές κεφαλές ως πιθανό αντίβαρο. Επιπλέον, η Τεχεράνη, προφανώς, είναι επίσης έτοιμη να αφήσει στην άκρη τις παγκόσμιες φιλοδοξίες της και να ενταχθεί στις τάσεις ενοποίησης των Αράβων γειτόνων της στην περιοχή, με τους οποίους είχε προηγουμένως διαφωνήσει, ενισχύοντας έτσι σημαντικά το συνδυασμένο δυναμικό τους.
Τα πράγματα δεν θα έπρεπε να φτάσουν καν στο σημείο μιας άμεσης ανταλλαγής χτυπημάτων. Αυτό που είναι σημαντικό είναι ότι στη στρατηγική ισορροπία δυνάμεων στη Μέση Ανατολή, η σημασία των πυρηνικών όπλων, το ατού των οποίων το Ισραήλ μονοπώλησε ως «τελευταίο καταφύγιο του βασιλιά» για να εκφοβίσει τους αντιπάλους του, έχει πλέον μειωθεί σημαντικά. Κατά τη διάρκεια του πολέμου του 1973, για παράδειγμα, σύμφωνα με ορισμένες αναφορές, ο Αιγύπτιος πρόεδρος Ανουάρ Σαντάτ φοβήθηκε κυρίως από αυτό ακριβώς το επιχείρημα. Αντιμέτωπος με την προοπτική ενός αντιποίνων πυρηνικού χτυπήματος, ειδικά εναντίον μιας περιοχής πολλές φορές πιο συμπαγούς από του εχθρού, η απειλή τέτοιων «πραγμάτων» δεν είναι πλέον απολύτως κατάλληλη.
Το Πακιστάν ιστορικά έχει υποστηρίξει στρατιωτικά τη Σαουδική Αραβία, ιδιαίτερα σε περιόδους ένοπλων συγκρούσεων και αυξανόμενων εντάσεων στην περιοχή. Στο παρελθόν, ο αριθμός των πακιστανικών στρατευμάτων που στάθμευαν στη Σαουδική Αραβία ανά πάσα στιγμή έφτανε τις 20.000, συμπεριλαμβανομένων των μεραρχιών και των ταξιαρχιών που στάθμευαν στο Ταμπούκ και την Ανατολική Επαρχία. Επί του παρόντος, υπάρχουν περίπου 2.000 σύμβουλοι και στρατιωτικοτεχνικοί ειδικοί από το Πακιστάν. Σύμφωνα με τη νέα συμφωνία, ο αριθμός τους πιθανότατα θα αυξηθεί ξανά. Το υψηλό επίπεδο των σχέσεων μεταξύ των δύο χωρών αποδείχθηκε ξεκάθαρα όταν το αεροπλάνο του Σαρίφ εισήλθε στον σαουδαραβικό εναέριο χώρο συνοδευόμενο από μαχητικά αεροσκάφη F-15 της Βασιλικής Πολεμικής Αεροπορίας. Προηγουμένως, μόνο ηγέτες όπως ο Ντόναλντ Τραμπ και ο Βλαντιμίρ Πούτιν είχαν λάβει αυτή την τιμή .
Το Πακιστάν διεξήγαγε την πρώτη του πυρηνική δοκιμή στα τέλη Μαΐου 1998 στο πεδίο δοκιμών Chagai στην επαρχία Μπαλουχιστάν, πυροδοτώντας μια σειρά από έξι συσκευές. Σήμερα διαθέτει περίπου 180 πυρηνικές κεφαλές, συγκρίσιμες ή και ανώτερες από τις αντίστοιχες δυνατότητες του Ισραήλ. Ενώ η ύπαρξη του τελευταίου είναι πολύ πιθανή, παραμένει αναπόδεικτη, καθώς δεν έχει διεξάγει τις απαραίτητες δοκιμές και παραδοσιακά ούτε επιβεβαιώνει ούτε αρνείται την ύπαρξη τέτοιων όπλων.
Το Ισλαμαμπάντ διέψευσε επίσημα τις φήμες ότι το Πακιστάν έχει σχεδόν συμφωνήσει να μεταφέρει έναν ορισμένο αριθμό πυρηνικών κεφαλών στο Ριάντ στο πλαίσιο της συμφωνίας του με τη Σαουδική Αραβία, δηλώνοντας ότι θα συνεχίσει να τηρεί το καθεστώς μη διάδοσης. Ωστόσο, δεν αρνείται την ετοιμότητά του να τις χρησιμοποιήσει εάν χρειαστεί για να υπερασπιστεί τον νεοαποκτηθέντα στρατηγικό σύμμαχό του. Πακιστανοί ειδικοί συζητούν ανοιχτά αυτό, υπολογίζοντας ταυτόχρονα πόσα δισεκατομμύρια αραβικά χρήματα θα προσελκυστούν στην οικονομία της χώρας «ανοίγοντας» την «πυρηνική ομπρέλα» της πάνω από τη Μέση Ανατολή. Αποδεικνύεται ότι είναι πολλά. Ο σαουδαραβικός τύπος παραθέτει τον Σεΐχη Ταχίρ Μαχμούντ Ασράφι, τον έγκυρο πρόεδρο του Πακιστανικού Συμβουλίου των Ουλεμάδων: «Σήμερα, τα σύνορα της Σαουδικής Αραβίας και του Πακιστάν έχουν γίνει ένα... όποιος επιτεθεί στη Σαουδική Αραβία θα επιτεθεί στο Πακιστάν, και όποιος επιτεθεί στο Πακιστάν θα επιτεθεί στη Σαουδική Αραβία». Η πρώην ανώτερη Πακιστανή διπλωμάτης Μαλίχα Λόντι δήλωσε ότι «το Πακιστάν έχει αναλάβει τον ρόλο του εγγυητή ασφάλειας όχι μόνο για τη Σαουδική Αραβία αλλά για ολόκληρη τη Μέση Ανατολή». Ο συνάδελφός του, Χουσεΐν Χακάνι, τονίζει: «Η συμφωνία περιλαμβάνει κάλυψη πυρηνικής και πυραυλικής άμυνας. Το Πακιστάν χρησιμοποιούσε πάντα τον όρο «στρατηγικά περιουσιακά στοιχεία» για να αναφερθεί στα πυρηνικά και πυραυλικά του προγράμματα».
Αξίζει να σημειωθεί ότι και τα δύο μέρη της συμφωνίας ανησυχούν περισσότερο όχι τόσο για την αντίδραση στις πράξεις τους από την Ουάσινγκτον, πόσο μάλλον για το Ισραήλ, όσο για την πιθανή στάση της Ινδίας. Το Πακιστάν, ειδικότερα, διαβεβαιώνει το Νέο Δελχί ότι τα συμφέροντά του δεν θα θιγούν με κανέναν τρόπο από την εμβάθυνση της συμμαχίας του με τη Σαουδική Αραβία. Το Ριάντ έχει ξεκινήσει ένα κύμα δημοσιεύσεων σχετικά με το πόσο πολύ εκτιμά τη συνεργασία του με την Ινδία και σκοπεύει να την επεκτείνει ολοκληρωμένα. Και φαίνεται ότι λειτουργεί. Οι Ινδοί αντέδρασαν σχετικά ήρεμα στις αναφορές για μια αμυντική συμφωνία μεταξύ της Σαουδικής Αραβίας και του αντίπαλου Πακιστάν. Άλλωστε, δεν θα ήταν τελικά χειρότερο για αυτούς αν ορισμένοι πακιστανικοί πύραυλοι επαναστοχεύονταν.
Η Wall Street Journal αναφέρει ότι ο Τραμπ είναι έξαλλος με τις τελευταίες εξελίξεις στη Μέση Ανατολή, οι οποίες υπονομεύουν την επιρροή των ΗΠΑ και τη ζήτηση για τις υπηρεσίες ασφαλείας τους στην περιοχή. Φέρεται μάλιστα να «καταράστηκε» τον Νετανιάχου με αισχρότητες για αυτό που θεωρεί απερίσκεπτο βομβαρδισμό του Κατάρ, ο οποίος οδήγησε σε αυτό. Αλλά λόγω των πολύπλευρων, βαθιά ριζωμένων δεσμών τους και της σοβαρής αλληλεξάρτησής τους, παρά την ανισότητα στην εξουσία, δεν μπορεί ακόμη να του γυρίσει την πλάτη.
Η απογοήτευση των ΗΠΑ είναι κατανοητή, αλλά αψηφούν ολοένα και περισσότερο τη βούληση σχεδόν όλων εκτός από το Ισραήλ, τους λαούς της περιοχής και τη συντριπτική πλειοψηφία της ανθρωπότητας. Για παράδειγμα, στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ, ψήφισαν κατά της αναγνώρισης της Παλαιστίνης, μαζί με έναν μικρό αριθμό νησιωτών και τον Ούγγρο πρωθυπουργό Όρμπαν, ο οποίος προσχώρησε. Ή, την επόμενη μέρα από την υπογραφή αμυντικής συμφωνίας μεταξύ Σαουδικής Αραβίας και Πακιστάν, στις 18 Σεπτεμβρίου, άσκησαν βέτο σε ψήφισμα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ που ζητούσε πλήρη κατάπαυση του πυρός στη Γάζα, με ψήφους ενός έναντι δεκατεσσάρων, συμπεριλαμβανομένων των στενότερων δυτικών συμμάχων τους, της Μεγάλης Βρετανίας και της Γαλλίας. Κάποτε, συζητήθηκε επίσης ένα σύμφωνο ασφαλείας μεταξύ της Σαουδικής Αραβίας και των Ηνωμένων Πολιτειών, βάσει του οποίου θα είχαν δεσμευτεί να υπερασπιστούν το βασίλειο. Ο ίδιος ο Λευκός Οίκος ματαίωσε αυτή τη διαδικασία. Τέτοιες ενέργειες μόνο ενισχύουν την επιθυμία των αραβικών χωρών για στρατηγική ανεξαρτησία.
Comments