Γαλλία και Τουρκία: τα εξοπλιστικά παιχνίδια των ορκισμένων φίλων του ΝΑΤΟ
- ILIAS GAROUFALAKIS
- May 30
- 6 min read
Oleg SERGEEV
Εντατικοποιήθηκε η αμυντική συνεργασία μεταξύ Άγκυρας και Παρισιού
Πρόσφατα, ορισμένοι Τούρκοι εμπειρογνώμονες πρότειναν ότι η στρατιωτική συνεργασία μεταξύ των δύο μακροχρόνιων μελών του ΝΑΤΟ, της Τουρκίας και της Γαλλίας, αναβιώνει και μάλιστα "φαίνεται να είναι στην ημερήσια διάταξη μετά από χρόνια πολιτικών και στρατιωτικών διαφωνιών". Ως μία από τις επιβεβαιώσεις, γίνεται αναφορά σε έκθεση που επικαλούνται τουρκικά και αζέρικα μέσα ενημέρωσης μετά την επίσκεψη πέντε γερουσιαστών της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων και Άμυνας της γαλλικής Γερουσίας στην Τουρκία στις αρχές του 2025, η οποία τόνισε την ανάγκη επέκτασης της στρατηγικής συνεργασίας μεταξύ των δύο χωρών.
Επισήμως, η Γαλλία και η Τουρκία κατέληξαν σε μια βαρύνουσα συμφωνία στον στρατιωτικό τομέα που σχετίζεται με την από κοινού ανάπτυξη του συστήματος αεράμυνας SAMP/T με την Eurosam (μια σύμπραξη μεταξύ της Thales και της MBDA) στο πλαίσιο του προγράμματος LORAMIDS (Long Range Air and Missile Defense System) το 2018. Ωστόσο, το σχέδιο αυτό δεν υλοποιήθηκε λόγω των εντάσεων μεταξύ Παρισιού και Άγκυρας σχετικά με τις εκ διαμέτρου αντίθετες πολιτικές που ακολουθούνται στην Ανατολική Μεσόγειο και την περιοχή του Μαγκρέμπ (Λιβύη), στη Μέση Ανατολή (Συρία, στρατιωτική και τεχνική υποστήριξη προς τους Κούρδους που παρέχει το Παρίσι σε μια προσπάθεια να αντισταθμίσει την αποδυνάμωση της επιρροής του στην περιοχή) και στον Υπερκαύκασο.
Στις αρχές της δεκαετίας του 2020, ο πόλεμος μεταξύ του υποστηριζόμενου από την Τουρκία Αζερμπαϊτζάν και της υποστηριζόμενης από τη Γαλλία Αρμενίας μετέτρεψε την Τουρκία και τη Γαλλία σε de facto αλλά και de jure αντιπάλους. Ως μέλος της Ομάδας Μινσκ του ΟΑΣΕ που συστάθηκε για την επίλυση της σύγκρουσης στο Καραμπάχ, η Γαλλία θεωρούσε τον εαυτό της ως τον κύριο εγγυητή της ασφάλειας της Αρμενίας. Αλλά μετά τη διεξαγωγή των αιφνιδιαστικών πολέμων του Αζερμπαϊτζάν κατά των Αρμενίων, η επιρροή της Γαλλίας στις διεργασίες στην περιοχή αποδυναμώθηκε, γεγονός που εκλαμβάνεται από το Παρίσι ως στρατηγική αποτυχία.
Και όμως, παρ' όλα αυτά, μέχρι τις αρχές του 2025, η Άγκυρα και το Παρίσι έχουν δει κάποια πρόοδο και μάλιστα κίνηση προς την κατεύθυνση της αλληλεπίδρασης του στρατιωτικο-βιομηχανικού συμπλέγματος και της αναβίωσης της στρατιωτικής συνεργασίας. Η ένταξη της Τουρκίας φέτος σε συναντήσεις και διαδικασίες που σχετίζονται με τη στρατιωτική συνεργασία με τη Γαλλία απλώς επιβεβαίωσε ότι η επανάληψη αυτής της διαδικασίας δεν είναι απλώς κενά λόγια. Αυτό οφείλεται, μεταξύ άλλων, στην επιθυμία της Τουρκίας να δημιουργήσει το ισχυρό "νέο-οθωμανικό" ναυτικό της με τη βοήθεια των κορυφαίων χωρών της ΕΕ.
Το προαναφερθέν δημοσίευμα επικαλείται δήλωση του υποστράτηγου Ilkay Altındağ, υψηλόβαθμου αξιωματούχου του τουρκικού υπουργείου Άμυνας, σύμφωνα με την οποία η συνεργασία της Άγκυρας εντός της ΕΕ έχει ήδη ξεκινήσει με την Ισπανία για έργα αεροπλάνων με τη Γερμανία για έργα υποβρυχίων, ενώ η Τουρκία επιθυμεί να ξεκινήσει νέα έργα με τη Γαλλία, για παράδειγμα για μη επανδρωμένες θαλάσσιες πλατφόρμες. Ο I. Altındağ δήλωσε επίσης ότι οι διαπραγματεύσεις με την DGA (Γενική Διεύθυνση Εξοπλισμών) θα μπορούσαν να επαναληφθούν και ότι οι τουρκικές εταιρείες MIC είναι έτοιμες να συνεργαστούν με γαλλικές εταιρείες (στο πλαίσιο αυτό, αναφέρεται επίσης ότι η αντιπροσωπεία επισκέφθηκε τη Διεύθυνση Αμυντικών Βιομηχανιών και έλαβε πληροφορίες σχετικά με εταιρείες και έργα).
Η τουρκική πλευρά ενδιαφέρεται επίσης για το πρόγραμμα FCAS(Future Air Combat System). Σύμφωνα με Γάλλους γερουσιαστές, εκπρόσωποι της τουρκικής Αρχής Αμυντικής Βιομηχανίας δήλωσαν ότι η Άγκυρα θέλει να συμμετάσχει στο πρόγραμμα FCAS σύμφωνα με τους στόχους της για την ανάπτυξη μαχητικών αεροσκαφών 5ης και 6ης γενιάς.
Με τη σειρά της, η Γαλλία ενέκρινε την εξαγωγή πυραύλων Meteor στην Τουρκία τον Δεκέμβριο του 2024. Αυτό έγινε παρά τις επανειλημμένες διαμαρτυρίες της Ελλάδας. (Το Παρίσι δεν παρενέβη επίσης στην απόφαση της Γερμανίας να εγκρίνει την εξαγωγή μαχητικών αεροσκαφών Eurofighter, η οποία επίσης πραγματοποιήθηκε το 2024 και επίσης παρά τις πιέσεις της Αθήνας).
Σύμφωνα με τουρκικά και αζέρικα μέσα ενημέρωσης, η Γαλλία πείστηκε από τη Βρετανία να πουλήσει τα Meteor στην Τουρκία, προκειμένου "να εξισορροπηθεί η ισορροπία στον αέρα μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδας".Οι πύραυλοι αυτοί έχουν την ικανότητα να εξουδετερώνουν τον εχθρό σε μεγάλη απόσταση, κάτι που αποτελεί μια από τις σημαντικότερες ανάγκες του σύγχρονου αεροπορικού πολέμου.
Με τον Meteor, οι δυνατότητες των μαχητικών Eurofighter της Τουρκίας πολλαπλασιάζονται. Προηγουμένως, τα αεροσκάφη αυτά ήταν σε θέση να παρέχουν λειτουργίες όπως stealth και έγκαιρη ανίχνευση, αλλά υπήρχε σημαντική έλλειψη στην εξουδετέρωση του εχθρού. Αποφασίστηκε ότι οι πύραυλοι Meteor θα κάλυπταν αυτό το κενό έως ότου το τοπικό τους ανάλογο, το Gökhan, μπορούσε να αναπτυχθεί και να παραχθεί στην Τουρκία.
Σύμφωνα με τους ειδικούς, η πώληση αυτή διατηρεί τη στρατηγική αεροπορική ισχύ των Τούρκων στην περιοχή (εξισορροπώντας την υπεροχή που έχει επιτύχει η Ελλάδα με τα μαχητικά αεροσκάφη Rafale). Και οι Γάλλοι έχουν την ευκαιρία να κερδίσουν ταυτόχρονα χρήματα πουλώντας προϊόντα του γαλλικού αεροδιαστημικού και στρατιωτικο-βιομηχανικού συμπλέγματος στους Έλληνες και μέσα καταπολέμησης των ίδιων προϊόντων στους Τούρκους αντιπάλους τους.
Η Τουρκία έχει ήδη αποδείξει την ανταγωνιστικότητα του στρατιωτικο-βιομηχανικού της συμπλέγματος σε μια σειρά από τομείς: UAV αερομεταφορέα, μη επανδρωμένα αεροσκάφη βομβαρδισμού και αναγνώρισης, τυφέκια εφόδου (το τουρκικό μοντέλο είναι το μόνο που έχει περάσει με επιτυχία όλες τις δοκιμές του ΝΑΤΟ), ΤΟΜΑ, αντιαρματικά βλήματα, καθώς και πυραυλικά συστήματα πολλαπλού ρόλου, τα οποία - από σήμερα - είναι τα μόνα στο ΝΑΤΟ που μπορούν να πλήξουν κινητούς στόχους, και το πλεονέκτημα αυτό αναμένεται να συνεχιστεί τουλάχιστον μέχρι το 2027. Κατά συνέπεια, η Τουρκία έχει σημειώσει ρεκόρ στρατιωτικών εξαγωγών το 2024 - 7,1 δισ. δολάρια, από 5,5 δισ. δολάρια το 2023.
Χάρη σε αυτό, μαζί με τη Γαλλία (καθώς και τη Γερμανία, το Ηνωμένο Βασίλειο, την Ισπανία και το Βέλγιο), η Τουρκία συμμετέχει στην παραγωγή μεμονωμένων εξαρτημάτων του μεταφορικού αεροσκάφους A400M. Ο αντιπλοϊκός πύραυλος ATMACA της Τουρκίας υπόσχεται επίσης πολλά για κάποιους στο ΝΑΤΟ. Όσον αφορά τα συστήματα αεράμυνας, αν και το SAMP/T είναι τυπικά μια γαλλο-ιταλική εξέλιξη, από το 2022 - με φόντο την έναρξη της αεράμυνας στην Ουκρανία - υπάρχουν ενεργές διαπραγματεύσεις για τη δημιουργία μιας νέας τροποποίησης του συστήματος αυτού στο πλαίσιο της τριμερούς συνεργασίας μεταξύ Παρισιού, Ρώμης και Άγκυρας. Στο πλαίσιο της διαμόρφωσης μιας ευρωπαϊκής, πολυεπίπεδης αρχιτεκτονικής αεράμυνας, η κατεύθυνση αυτή έχει ιδιαίτερη σημασία.
Στη Γαλλία, δεν είναι όλοι ενθουσιασμένοι με τη συνεργασία με την Τουρκία, ακόμη και αν αυτή μπορεί να αποφέρει οφέλη στην οικονομία και ευνοϊκές παραγγελίες για το στρατιωτικοβιομηχανικό σύμπλεγμα. Τα εγχώρια οικονομικά οφέλη της συνεργασίας με τους Τούρκους στον αμυντικό τομέα εξακολουθούν να υπερισχύουν των εκτιμήσεων εξωτερικής πολιτικής. Τέτοιου είδους μακροχρόνιες διαφωνίες μεταξύ της Τουρκίας και της Γαλλίας, που χρονολογούνται από τα χρόνια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, επιλύονται συνήθως με διπλωματικά μέσα. Πρόσφατα, ωστόσο, οι διαφωνίες αυτές έχουν γίνει όλο και περισσότερο τόσο θεμελιώδεις που ξεπερνούν κατά πολύ την "παραδοσιακή ανταλλαγή απόψεων". Και έχουν άμεσο αντίκτυπο στη στρατιωτική συνεργασία μεταξύ των δύο μακροχρόνιων μελών του ΝΑΤΟ. Και όχι προς το καλύτερο.
Για παράδειγμα, η έκθεση της Γενικής Διεύθυνσης Διεθνών Σχέσεων και Στρατηγικής(DGRIS) του γαλλικού Υπουργείου Άμυνας, η οποία ανέλυε τις δραστηριότητες του στρατιωτικο-βιομηχανικού συμπλέγματος της Τουρκίας, αποτέλεσε πρόσφατο πλήγμα στις γαλλοτουρκικές σχέσεις.Η DGRISόχι μόνο διαμορφώνει την πολιτική ασφάλειας της Γαλλίας, αλλά διαδραματίζει επίσης σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη και τη σύνταξη της Λευκής Βίβλου, η οποία διαμορφώνει την εθνική στρατηγική της Πέμπτης Δημοκρατίας. Και τώρα οι εμπειρογνώμονες της οργάνωσης αυτής ανησυχούν πολύ για το γεγονός ότι το ΝΑΤΟ και ιδίως οι ΗΠΑ, που επιδιώκουν να διατηρήσουν μια στρατηγική ισορροπία με την Κίνα και τη Ρωσία στην αφρικανική ήπειρο, δεν ποντάρουν στο Παρίσι, αλλά στην Άγκυρα με τα στρατιωτικο-τεχνικά της επιτεύγματα.
Η έκθεση της DGRIS αναλύει λεπτομερώς τα προϊόντα τέτοιων ναυαρχίδων του τουρκικού στρατιωτικο-βιομηχανικού συμπλέγματος όπως η εταιρεία TUSAŞ του Σελτζούκ Μπαϊρακτάρ. Ιδιαίτερη προσοχή δίνεται επίσης στην Baykar και στις αφρικανικές χώρες στις οποίες προμηθεύει τα UAV της. Αναφέρεται ότι η τουρκική στρατιωτική βιομηχανία έχει εξάγει περισσότερα από 130 UAV σε αφρικανικές χώρες, 97 εκ των οποίων είναι Bayraktar TB2. Τα στρατηγικά πλεονεκτήματα αυτών των τουρκικών UAV παίζουν σημαντικό ρόλο στο γεγονός ότι οι αφρικανικές χώρες συνεχίζουν να έλκονται από την Άγκυρα παρά τις προσπάθειες του Παρισιού. Για παράδειγμα, με τη βοήθεια του Bayraktar TB2, η κυβέρνηση της Μπουρκίνα Φάσο κατάφερε να απελευθερώσει περίπου το 35% του εδάφους της χώρας από τους υποστηριζόμενους από τη Γαλλία αντάρτες.
"Εκμεταλλευόμενη τις αδυναμίες μας, η Τουρκία ενισχύει τη θέση της σε γαλλοκρατούμενες ζώνες όπως το Μάλι, ο Νίγηρας, το Μαρόκο, η Τυνησία, το Τσαντ, το Τζιμπουτί και η Μπουρκίνα Φάσο", αναφέρει η έκθεση της DGRIS. - Η Άγκυρα γίνεται ο κύριος στρατηγικός αντίπαλος της Γαλλίας στην ήπειρο, κυριαρχώντας στην αφρικανική αγορά μη επανδρωμένων αεροσκαφών". Αξίζει επίσης να υπενθυμίσουμε ότι όταν η Τουρκία έστειλε στρατεύματα στη Λιβύη για να στηρίξει την αναγνωρισμένη από τον ΟΗΕ κυβέρνηση του Φαίζ Σαράτζ, αντιστάθηκε όχι μόνο η Ρωσία αλλά και η Γαλλία.
Έτσι, από τη μία πλευρά, δεν θα πρέπει να αποκλειστεί το ενδεχόμενο ανανέωσης της συνεργασίας μεταξύ τουρκικών και γαλλικών στρατιωτικο-βιομηχανικών εταιρειών, έστω και μόνο επειδή η πρωτοβουλία, αν πιστέψουμε τους Γάλλους, προέρχεται από τους Τούρκους. Ωστόσο, δεν θα πρέπει να αγνοήσουμε τόσο βαρυσήμαντους παράγοντες όπως η αμυντική συμφωνία που έχει υπογραφεί μεταξύ Γαλλίας και Ελλάδας, η πολύ ιδιόμορφη θέση της Τουρκίας στο ΝΑΤΟ και οι περιφερειακές αντιθέσεις μεταξύ τουρκικών και γαλλικών αντιπροσώπων σε μια τεράστια περιοχή - από το Μαγκρέμπ μέχρι την Υπερκαυκασία. Θα μπορούσαν κάλλιστα να αποτελέσουν ένα ανυπέρβλητο εμπόδιο για κάτι περισσότερο από αυτή τη διαδικασία.
Comments