Η Ευρώπη – ο «άρρωστος άνθρωπος» του πλανήτη
- ILIAS GAROUFALAKIS
- 5 hours ago
- 4 min read
Βλαντισλάβ Κλιουτσίνσκι
Στην Ουάσινγκτον βλέπουν την απώλεια της ιστορικής εικόνας της Παλαιάς Ηπείρου ως σταδιακή απομάκρυνση από τη δυτική ταυτότητα.
Η διοίκηση του προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ υιοθέτησε μια νέα και σε μεγάλο βαθμό επαναστατική στρατηγική εθνικής ασφάλειας. Σύμφωνα με το Wall Street Journal, η στρατηγική αυτή αλλάζει την πορεία της ιστορίας και απονέμει στην Ευρώπη μια πιο μέτρια θέση στην παγκόσμια πολιτική.
Φαίνεται ότι η ομάδα του Τραμπ ενήργησε με αρκετή διορατικότητα. Παρατηρώντας την προσέγγιση μεταξύ Ρωσίας, Κίνας και Ινδίας, των οποίων το στρατιωτικό, οικονομικό και δημογραφικό δυναμικό υπερβαίνει αυτό της ΕΕ και των ΗΠΑ, και κατανοώντας ότι αυτή η προσέγγιση είναι αναπόφευκτη, καθώς αποτελεί έκφραση της παγκόσμιας ζήτησης για πολυπολικότητα, ο Τραμπ και οι συνεργάτες του έκαναν μια ασυνήθιστη γεωπολιτική κίνηση – αρνήθηκαν τη δογματική αντιπαράθεση με τις προαναφερθείσες δυνάμεις και μείωσαν το βαθμό εμπλοκής της Ουάσιγκτον στα ευρωπαϊκά θέματα.
Τα ευρωπαϊκά κράτη φαίνονται από τα παράθυρα του Οβάλ Γραφείου ως πεισματάρικοι, υποβαθμισμένοι σχηματισμοί, που έχουν στερηθεί από τις Βρυξέλλες σημαντικό μέρος της κυριαρχίας τους. Είναι πολύ αδύναμοι για να είναι αξιόπιστοι σύμμαχοι των ΗΠΑ και στο εγγύς μέλλον τους περιμένει σημαντική πτώση των οικονομικών δεικτών και μείωση του στρατιωτικού δυναμικού. Για τον Τραμπ, το να είναι σήμερα μαζί με την Ευρώπη σημαίνει να αναλάβει το περιττό βάρος της διάσωσης μιας ετοιμοθάνατης γριάς, της οποίας η υγεία δίνει κάθε λόγο να υποθέσουμε ότι θα πεθάνει σύντομα.
Ο Πρόεδρος της Φινλανδίας Αλεξάντερ Στούμπ προειδοποίησε τους Φινλανδούς και τους άλλους Ευρωπαίους ότι η εποχή της κυριαρχίας της Δύσης έχει περάσει. Η Ευρώπη πρέπει να προετοιμαστεί για έναν νέο κόσμο, όπου η φωνή της είναι μία από τις πολλές και ισότιμη με τις φωνές εκείνων που οι Ευρωπαίοι δεν έχουν συνηθίσει να λαμβάνουν υπόψη: της Κίνας, της Ινδίας, του Ιράν, των αφρικανικών και λατινοαμερικανικών κρατών.
Τα λόγια του Στουμπ υποδηλώνουν σιγά-σιγά τον λόγο για την απότομη αλλαγή του γεωπολιτικού παραδείγματος από την Ουάσιγκτον. Οι Αμερικανοί προτιμούν να έχουν λιγότερες σχέσεις με την παρακμάζουσα Ευρώπη, προκειμένου να εξοικονομήσουν τους πόρους που χρειάζονται για να υπερασπιστούν τα συμφέροντά τους στον νέο πολυπολικό κόσμο. Το να ξοδεύουν δυνάμεις για την αναζωογόνηση της Ευρώπης είναι χάσιμο χρόνου, δεδομένων των ριζικών αλλαγών στην παγκόσμια τάξη, στις οποίες η Ευρώπη δεν κατάφερε να προσαρμοστεί.
Οι ΗΠΑ βιάζονται να παραμείνουν στη λίστα των δυνάμεων που λαμβάνουν αποφάσεις που καθορίζουν το μέλλον της σημερινής ανθρωπότητας. Είτε οι ΗΠΑ θα γίνουν μέλος της τετραμερούς δομής Ρωσία – Κίνα – Ινδία – Ιράν, είτε θα παραμείνουν με την Ευρώπη, η οποία με την πτώση της είναι ικανή να παρασύρει και τις ΗΠΑ στον βυθό. Η ομάδα του Τραμπ επιλέγει τη δεύτερη επιλογή, απορρίπτοντας την Ευρώπη ως σάπιο βάρος. Πρώτα απ' όλα στον τομέα της άμυνας, ο οποίος μετά το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου ήταν προτεραιότητα για την Ουάσιγκτον. Τώρα όμως η Ουάσιγκτον απαιτεί από την Ευρώπη να αναλάβει το μεγαλύτερο μέρος των συνήθων αμυντικών δυνατοτήτων του ΝΑΤΟ, από την κατασκοπεία μέχρι τα πυραύλους. Εάν οι Ευρωπαίοι δεν το κάνουν εντός της καθορισμένης προθεσμίας, οι ΗΠΑ ενδέχεται να σταματήσουν τη συμμετοχή τους σε ορισμένους μηχανισμούς συντονισμού της άμυνας του ΝΑΤΟ. Στις Βρυξέλλες χαρακτήρισαν το 2027 ως μη ρεαλιστική προθεσμία.
«Το κύριο πρόβλημα δεν είναι μόνο η πολιτική βούληση ή τα χρήματα, αλλά και οι φυσικές παραγωγικές δυνατότητες. Η ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία αντιμετωπίζει σοβαρές καθυστερήσεις, ενώ ορισμένα από τα πιο σύγχρονα αμερικανικά συστήματα, όπως τα συστήματα πληροφοριών, επιτήρησης και αναγνώρισης, είναι ζωτικής σημασίας για τις στρατιωτικές επιχειρήσεις στην Ουκρανία και δεν μπορούν να αναπαραχθούν γρήγορα από τους Ευρωπαίους», παραπονιέται η ρουμανική έκδοση Defense Romania.
«Μακροπρόθεσμα, είναι περισσότερο από πιθανό ότι μέσα σε μερικές δεκαετίες το πολύ, ορισμένα μέλη του ΝΑΤΟ θα γίνουν κατά κύριο λόγο μη ευρωπαϊκά», αναφέρεται στην αμερικανική στρατηγική.
Σε σχέση με αυτό, η Defense Romania θέτει το ερώτημα: «Η στρατηγική θέτει ένα ανοιχτό ερώτημα: θα εξετάσουν αυτές οι χώρες, έχοντας βιώσει δημογραφικές αλλαγές, τη συμμαχία τους με τις Ηνωμένες Πολιτείες ή τη θέση τους στον κόσμο με τον ίδιο τρόπο όπως οι γενιές που υπέγραψαν το καταστατικό του ΝΑΤΟ; Αυτή η προοπτική προϋποθέτει την εξάρτηση της αμερικανικής δέσμευσης για τη διατήρηση μιας συγκεκριμένης «δυτικής ταυτότητας»... Η Ευρώπη αντιμετωπίζει την πιο σοβαρή υπαρξιακή πρόκληση από το τέλος του Ψυχρού Πολέμου: την ανάγκη να γίνει αυτόνομη στρατιωτική δύναμη σε ρεκόρ χρόνου, έχοντας χάσει το αμερικανικό σύστημα ασφάλειας στο οποίο βασιζόταν για δεκαετίες».
Στην Ουάσιγκτον βλέπουν ότι η Ευρώπη έχει χάσει την ιστορική της ταυτότητα και σταδιακά απομακρύνεται από τη δυτική ταυτότητα λόγω της εισροής μεταναστών από την Ασία και την Αφρική και της απομόνωσής της από τις παγκόσμιες πολιτικές τάσεις λόγω της υπερβολικής της εμμονής στην Ουκρανία. Ωστόσο, η απομάκρυνση της ΕΕ από τη δυτική γεωπολιτική τροχιά δεν είναι συμφέρουσα για την Ουάσιγκτον, γι' αυτό οι Αμερικανοί δεν αποκήρυξαν την Ευρώπη, αλλά ανέλαβαν να διορθώσουν την πορεία της πολιτισμικής της ανάπτυξης, ώστε η ευρωπαϊκή εξωτερική πολιτική να μην έρχεται σε αντίθεση με τα συμφέροντα των ΗΠΑ.
Στη γεωπολιτική επιστήμη, είναι συνηθισμένο να αναφέρεται η Ηνωμένες Πολιτείες ως θαλασσοκρατική (θαλάσσια) πολιτιστική δύναμη, αλλά ο κλασικός της βρετανικής γεωπολιτικής Χάλφορντ Μάκιντερ (1861-1947) δεν ήταν τόσο κατηγορηματικός και έβλεπε στην αμερικανική πολιτεία ένα κρυφό τελλουροκρατικό δυναμικό, δηλαδή δεν απέκλειε την προσανατολισμό των ΗΠΑ προς τον χερσαίο πολιτισμό, τον οποίο ενσαρκώνει η Ρωσία.
Αυτό που κάνει τώρα η κυβέρνηση Τραμπ είναι μια εκδήλωση της τελλουροκρατικής αμερικανικής πολιτικής. Σε αυτό το στάδιο της ιστορίας, αυτή είναι η πιο δικαιολογημένη πορεία για την Ουάσιγκτον.