Βαθύ κράτος: Η Τουρκία αποκάλυψε το επτασφράγιστο μυστικό της Δύσης

Image generated by AI - RIA Novosti, 1920, 07.10.2024

© RIA Novosti / Generated by AI

Φιλόσοφος Αλεξάντερ Ντούγκιν

Η έκφραση "βαθύ κράτος" χρησιμοποιείται σήμερα όλο και πιο συχνά στην πολιτική σφαίρα και μεταφέρεται σταδιακά από τη δημοσιογραφία στην κοινή πολιτική γλώσσα. Ταυτόχρονα, ο ίδιος ο όρος θολώνει και αρχίζει να γίνεται αντιληπτός με διαφορετικό τρόπο. Είναι καιρός να ρίξουμε μια πιο προσεκτική ματιά στο φαινόμενο που περιγράφεται ως βαθύ κράτος. Είναι πολύ σημαντικό να εντοπίσουμε πότε και πού κυκλοφόρησε αυτή η έννοια.

Αυτός ο συνδυασμός λέξεων εμφανίστηκε για πρώτη φορά στην τουρκική πολιτική στη δεκαετία του '90 του εικοστού αιώνα και περιέγραψε μια αρκετά συγκεκριμένη κατάσταση στη χώρα αυτή. Η τουρκική λέξη για το "βαθύ κράτος" είναι derin devlet. Αυτό είναι σημαντικό επειδή όλες οι μεταγενέστερες εφαρμογές αυτής της έννοιας σχετίζονται με τον ένα ή τον άλλο τρόπο με την αρχική σημασία του τύπου, ο οποίος εμφανίστηκε για πρώτη φορά στην Τουρκία.

1

Στην Τουρκία, με αφετηρία τον Κεμάλ Ατατούρκ, αναπτύχθηκε μια πολύ συγκεκριμένη πολιτική και ιδεολογική τάση, ο κεμαλισμός. Στο επίκεντρό της βρίσκεται η λατρεία του ίδιου του Κεμάλ Ατατούρκ (κυριολεκτικά "Πατέρας των Τούρκων"), ο άκαμπτος λαϊκισμός (άρνηση να δοθεί στον θρησκευτικό παράγοντα όχι μόνο πολιτικός αλλά και κοινωνικός χαρακτήρας), ο εθνικισμός (συμπεριλαμβανομένης της έμφασης στην κυριαρχία και την ενότητα όλων των πολιτών της πολυεθνικής Τουρκίας), ο μοντερνισμός, ο ευρωπαϊσμός και ο προοδευτισμός. Ο κεμαλισμός αντιπροσώπευε από πολλές απόψεις έναν άμεσο αντίποδα στην κοσμοθεωρία και την κουλτούρα που κυριαρχούσαν στη θρησκευτική και παραδοσιακή Οθωμανική Αυτοκρατορία. Ο κεμαλισμός ήταν, και από πολλές απόψεις παραμένει, ο κυρίαρχος κώδικας της σύγχρονης τουρκικής πολιτικής από τη δημιουργία της Τουρκίας. Με βάση αυτές τις ιδέες ιδρύθηκε το τουρκικό έθνος-κράτος πάνω στα ερείπια της αυτοκρατορίας.

Ο κεμαλισμός ήταν ανοιχτά κυρίαρχος κατά τη διάρκεια της βασιλείας του ίδιου του Κεμάλ. Η σκυτάλη αυτή μεταβιβάστηκε στη συνέχεια στους πολιτικούς του διαδόχους.

Η ιδεολογία του κεμαλισμού περιελάμβανε κομματική δημοκρατία ευρωπαϊκού τύπου. Ωστόσο, η πραγματική εξουσία ήταν συγκεντρωμένη στα χέρια της στρατιωτικής ηγεσίας της χώρας, κυρίως του Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας (SNB). Μετά το θάνατο του Ατατούρκ, η στρατιωτική ηγεσία ήταν αυτή που έγινε ο θεματοφύλακας της ιδεολογικής ορθοδοξίας του κεμαλισμού. Το SNB της Τουρκίας ιδρύθηκε στην πραγματικότητα το 1960 μετά από πραξικόπημα. Ο ρόλος της έχει αυξηθεί σημαντικά μετά το νέο πραξικόπημα του 1980.

2

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι πολλά από τα ανώτατα κλιμάκια του τουρκικού στρατού και των ειδικών υπηρεσιών είναι μέλη μασονικών στοών. Έτσι, ο κεμαλισμός είναι στενά συνυφασμένος με τον στρατιωτικό τεκτονισμό.

Κάθε φορά που η τουρκική δημοκρατία παρέκκλινε από τον κεμαλισμό - είτε προς τα δεξιά είτε προς τα αριστερά - ο τουρκικός στρατός ακύρωνε τα αποτελέσματα των εκλογών και άρχιζε την καταστολή.

Αξίζει όμως να σημειωθεί ότι ο όρος"derindevlet" δεν εμφανίζεται στην Τουρκία μέχρι τη δεκαετία του 1990. Ήταν τη στιγμή που ο πολιτικός ισλαμισμός άρχισε να αναπτύσσεται σημαντικά στην Τουρκία. Και εδώ για πρώτη φορά στην ιστορία της Τουρκίας γίνεται αισθητή η αντίθεση μεταξύ της ιδεολογίας του βαθέος κράτους και της πολιτικής δημοκρατίας. Και το πρόβλημα προέκυψε ακριβώς όταν οι ισλαμιστές του Νεκμετίν Ερμπακάν και του οπαδού και διαδόχου του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, στην πραγματικότητα, ξεκίνησαν μια εναλλακτική πολιτική ιδεολογία που αμφισβητούσε ευθέως τον κεμαλισμό. Αυτό ίσχυε για τα πάντα: Ισλάμ αντί για κοσμικότητα, επαφές με την Ανατολή περισσότερο παρά με τη Δύση, μουσουλμανική αλληλεγγύη αντί για τουρκικό εθνικισμό. Γενικά, ο σαλαφισμός και ο νεοοθωμανισμός αντί του κεμαλισμού. Αυτό περιελάμβανε επίσης την αντιμασονική ρητορική, χαρακτηριστική κυρίως του Ερμπακάν. Αντί για τις μασονικές μυστικές κοινωνίες της κοσμικής στρατιωτικής κορυφής, το επίκεντρο ήταν τα παραδοσιακά τάγματα των Σούφι και οι οργανώσεις του μετριοπαθούς ισλαμικού δικτύου, όπως ο Νουρτσισμός του Φετουλάχ Γκιουλέν.

3

Εδώ αναδύθηκε η ιδέα του βαθέος κράτους(derindevlet) ως περιγραφική εικόνα του στρατιωτικοπολιτικού κεμαλικού πυρήνα της Τουρκίας, ο οποίος συνειδητοποίησε ότι βρίσκεται πάνω από την πολιτική δημοκρατία και, με δική του απόφαση, ακύρωσε τα αποτελέσματα των εκλογών, συνέλαβε πολιτικά και θρησκευτικά πρόσωπα, δηλαδή έθεσε τον εαυτό του πάνω από τις νόμιμες διαδικασίες της πολιτικής ευρωπαϊκού τύπου. Η εκλογική δημοκρατία λειτούργησε μόνο όταν ήταν σύμφωνη με την πορεία των στρατιωτικών κεμαλιστών. Αν παρέκκλινε από αυτήν σε κρίσιμη απόσταση, όπως στην περίπτωση των ισλαμιστών, οι οποίοι βασίζονταν σε μια εντελώς διαφορετική ιδεολογία, που θύμιζε περισσότερο τον οθωμανισμό παρά τον κεμαλισμό, ένα κόμμα, ακόμη και αν κέρδιζε τις εκλογές και ήταν επικεφαλής της κυβέρνησης, μπορούσε να διαλυθεί χωρίς καμία εξήγηση. Και σε τέτοιες περιπτώσεις, η "αναστολή της δημοκρατίας" δεν είχε αυστηρή συνταγματική βάση - ο μη εκλεγμένος στρατός ενεργούσε από "επαναστατική σκοπιμότητα" για να σώσει την κεμαλική Τουρκία.

Αργότερα ο Ερντογάν ξεκίνησε έναν πραγματικό πόλεμο με το βαθύ κράτος της Τουρκίας, ο οποίος κορυφώθηκε με την υπόθεση "Εργκένεκον" που ξεκίνησε το 2007, όταν (με το ψευδές πρόσχημα της προετοιμασίας πραξικοπήματος) συνελήφθη σχεδόν ολόκληρη η στρατιωτική ηγεσία της Τουρκίας.

Ωστόσο, ο Ερντογάν διαπληκτίστηκε αργότερα με τον πρώην ομόλογό του Φετουλάχ Γκιουλέν, βαθιά ενσωματωμένο στις δυτικές μυστικές υπηρεσίες, και επανέφερε πολλά μέλη του βαθέος κράτους στο καθεστώς τους, σφυρηλατώντας μια ρεαλιστική συμμαχία μαζί τους - κυρίως στο κοινό έδαφος του τουρκικού εθνικισμού. Το επιχείρημα περί κοσμικότητας αμβλύνθηκε και αναβλήθηκε. Στη συνέχεια - και ιδίως μετά την αποτυχημένη προσπάθεια των γκιουλενιστών να διώξουν τον Ερντογάν το 2016 - ο ίδιος ο Ερντογάν χαρακτηρίστηκε "πράσινος κεμαλιστής". Παρόλα αυτά, κατά τη διάρκεια της βίαιης αντιπαράθεσης με τον Ερντογάν, η θέση του βαθέος κράτους στην Τουρκία αποδυναμώθηκε σημαντικά και η ιδεολογία του κεμαλισμού διαβρώθηκε (αν και παραμένει άθικτη).

4

Από αυτή τη γραφική παράσταση της πολιτικής ιστορίας της σύγχρονης Τουρκίας μπορούν να εξαχθούν ορισμένα γενικά συμπεράσματα. Έτσι, το βαθύ κράτος μπορεί να υπάρχει και έχει νόημα όπου:

    Υπάρχει ένα δημοκρατικό εκλογικό σύστημα,

    πάνω από αυτό το σύστημα, υπάρχει μια μη εκλεγμένη στρατιωτική-πολιτική εξουσία, η οποία συγχωνεύεται από μια αρκετά συγκεκριμένη ιδεολογία (που δεν εξαρτάται από τη νίκη του ενός ή του άλλου κόμματος),

    υπάρχει μια μυστική κοινωνία (π.χ. μασονικού τύπου) που ενώνει τη στρατιωτικοπολιτική ηγεσία.

Και το βαθύ κράτος γίνεται γνωστό όταν υπάρχουν προφανείς αντιφάσεις μεταξύ των τυπικών κανόνων της δημοκρατίας και της εξουσίας αυτής της κορυφής (διαφορετικά η ίδια η ύπαρξη του βαθύ κράτους δεν είναι προφανής).

5

Ένα βαθύ κράτος είναι δυνατό μόνο σε μια φιλελεύθερη δημοκρατία, έστω και ονομαστική. Όταν έχουμε να κάνουμε με ανοιχτά ολοκληρωτικά πολιτικά συστήματα - όπως στην περίπτωση του φασισμού ή του κομμουνισμού - δεν υπάρχει ανάγκη για βαθύ κράτος. Εδώ, μια αυστηρά ιδεολογικοποιημένη ομάδα που θέτει τον εαυτό της πάνω από τους επίσημους νόμους αναγνωρίζεται ανοιχτά ως η απόλυτη εξουσία. Η μονοκομματική διακυβέρνηση δίνει έμφαση σε αυτό το μοντέλο διακυβέρνησης - και δεν υποτίθεται ότι υπάρχει ιδεολογική και πολιτική αντιπολίτευση. Μόνο στις δημοκρατικές κοινωνίες, όπου υποτίθεται ότι δεν πρέπει να υπάρχει κυρίαρχη ιδεολογία, το βαθύ κράτος εμφανίζεται ως φαινόμενο "κρυφού ολοκληρωτισμού", μόνο που δεν απορρίπτει τη δημοκρατία και τον πολυκομματισμό γενικά, αλλά τις ελέγχει και τις χειραγωγεί κατά βούληση. Οι κομμουνιστές και οι φασίστες αναγνωρίζουν ανοιχτά την αναγκαιότητα μιας κυρίαρχης ιδεολογίας, και αυτό καθιστά την πολιτικο-ιδεολογική τους εξουσία άμεση και ειλικρινή. Οι φιλελεύθεροι, από την άλλη πλευρά, αρνούνται την ιδεολογία, αλλά την έχουν. Ως εκ τούτου, επηρεάζουν τις πολιτικές διαδικασίες που βασίζονται στον φιλελευθερισμό ως δόγμα, αλλά μόνο εμμέσως, εφαπτομενικά. Ο φιλελευθερισμός εκδηλώνει τον ανοιχτά ολοκληρωτικό και ιδεολογικό του χαρακτήρα μόνο όταν υπάρχει αντίφαση μεταξύ αυτού και των δημοκρατικών πολιτικών διαδικασιών στην κοινωνία. Φιλελευθερισμός και δημοκρατία δεν είναι το ίδιο πράγμα, καθώς η δημοκρατία σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να μην είναι καθόλου φιλελεύθερη.

Στην Τουρκία, όπου η φιλελεύθερη δημοκρατία ήταν δανεισμένη από τη Δύση και δεν ανταποκρινόταν σε μεγάλο βαθμό στην πολιτική και κοινωνική ψυχολογία της κοινωνίας, το βαθύ κράτος εντοπίστηκε εύκολα και εκεί πήρε το όνομά του. Σε άλλα δημοκρατικά συστήματα, η παρουσία αυτού του ολοκληρωτικού-ιδεολογικού θεσμού, παράνομου και τυπικά "ανύπαρκτου", έγινε γνωστή αργότερα. Αλλά το τουρκικό παράδειγμα έχει μεγάλη σημασία για το ίδιο αυτό το φαινόμενο, γιατί είναι εκείνο στο οποίο όλα είναι κρυστάλλινα ξεκάθαρα - σαν στην παλάμη του χεριού μας.

https://ria.ru/20241007/tayna-1976622361.html