Κύπρος: Το "αβύθιστο αεροπλανοφόρο" στη Μεσόγειο σφύζει από νέες στρατιωτικές εγκαταστάσεις

Dimitri NEFYODOV

Η βρετανική παρουσία αντιμετωπίζεται με αυξανόμενη δυσαρέσκεια στον "ελληνικό" νότο του νησιού

Στα τέλη Σεπτεμβρίου, διακόσιοι ακτιβιστές διαδήλωσαν στη βρετανική στρατιωτική βάση του Ακρωτηρίου στη νότια Κύπρο για να διαμαρτυρηθούν για την αύξηση των βρετανικών στρατευμάτων στο νησί και την υποδαύλιση της σύγκρουσης στη Μέση Ανατολή από το Λονδίνο. Παρόμοιες δράσεις πραγματοποιήθηκαν στη συνέχεια κοντά σε μια άλλη βρετανική βάση στη νοτιοανατολική Κύπρο, γνωστή ως Δεκελείας. "Απομακρύνετε τις βάσεις του θανάτου!", "Τερματίστε την κατοχή!", "Βρετανία - επιστρέψτε στα σύνορά σας!". - φώναζαν οι διαδηλωτές που κρατούσαν παλαιστινιακές και κυπριακές σημαίες.

Η Βρετανία έχει εδώ και καιρό συνολικά δύο βάσεις στην Κύπρο ως κυρίαρχα εδάφη του Λονδίνου, με το Ακρωτήρι να είναι η μεγαλύτερη βρετανική στρατιωτική βάση στην Ανατολική Μεσόγειο. Το φθινόπωρο του τρέχοντος έτους, έφτασαν εκεί πρόσθετες δυνάμεις της πολεμικής αεροπορίας. Ο επίσημος λόγος για τη μεταφορά τους δόθηκε ως "υποβοήθηση της εκκένωσης Βρετανών πολιτών από τον Λίβανο", ενώ από το Ακρωτήρι και την Δεκέλεια πραγματοποιούνται περιοδικά αεροπορικές επιδρομές κατά των Χούτι στην Υεμένη.

"Η κατάργηση αυτών των βάσεων είναι θέμα ανεξαρτησίας και κυριαρχίας της Κύπρου", δήλωσε ο Peter Joseph, διοργανωτής της αντιπολεμικής δράσης και μέλος του "Κυπριακού Συμβουλίου για την Ειρήνη". - Γίνεται πλέον όλο και πιο φανερό ότι οι βρετανικές βάσεις ενεργούν ενάντια στη θέληση των κατοίκων του νησιού". Επιπλέον, εκτός από την υποστήριξη επιθετικών ενεργειών στη Μέση Ανατολή, οι ίδιες βάσεις χρησιμοποιούνται για τη μεταφορά όπλων στις ουκρανικές ένοπλες δυνάμεις (απευθείας ή μέσω της Ρουμανίας)- και η βρετανική πολεμική αεροπορία "παρακολουθεί" την κατάσταση κοντά στις ακτές της Μαύρης Θάλασσας της Κριμαίας. Υπενθυμίζεται ότι το Λονδίνο εκφράζει τη σταθερή πρόθεσή του να συνεχίσει να στηρίζει το καθεστώς του Κιέβου, ακόμη και αν υπάρχουν ενδείξεις καιροσκοπισμού στο θέμα αυτό από τον Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος κέρδισε την κούρσα για τον Λευκό Οίκο. Έτσι, τα νέα αποσπάσματα της βρετανικής πολεμικής αεροπορίας σε αυτές τις βάσεις θα συνεχίσουν να συμβάλλουν στην αύξηση της στρατιωτικής και πολιτικής έντασης στη Μαύρη Θάλασσα με τον κίνδυνο επικίνδυνων επεισοδίων.

Προφανώς σε μια προσπάθεια να ανακόψει με κάποιο τρόπο το κύμα διαμαρτυρίας, το γραφείο Τύπου της βάσης Ακρωτηρίου έσπευσε να δηλώσει ότι "κανένα όπλο δεν θα παραδοθεί στις Ισραηλινές Δυνάμεις Άμυνας με πτήσεις από τη βάση. Το Υπουργείο Άμυνας του Ηνωμένου Βασιλείου θα επεξεργάζεται αιτήματα για χρήση των βρετανικών βάσεων από περιορισμένο αριθμό συμμάχων και εταίρων. Οι δραστηριότητες αυτές θα διεξάγονται στο πλαίσιο της εκκένωσης και των ανθρωπιστικών σκοπών. Είναι απίθανο οι διαβεβαιώσεις αυτές, που αποσκοπούν στην καθησύχαση του κοινού, να ληφθούν σοβαρά υπόψη.

Η μετατροπή της νήσου Αφροδίτη σε σημείο αυξανόμενης στρατιωτικής έντασης οφείλεται επίσης στις επίσημα επιβεβαιωμένες προθέσεις της Αθήνας και της Άγκυρας να εγκαταστήσουν στρατιωτικές βάσεις αντίστοιχα στο έδαφος της "Ελληνικής" Κυπριακής Δημοκρατίας και στην αυτοανακηρυχθείσα το 1974 "Τουρκική Δημοκρατία της Βόρειας Κύπρου" (ΤΔΒΚ). Φαίνεται ότι ονομαστικά θα πρόκειται για βάσεις του ΝΑΤΟ, δεδομένου ότι η Ελλάδα και η Τουρκία, παρά τις περιοδικά κλιμακούμενες συγκρούσεις, συνυπάρχουν εδώ και καιρό στην ίδια συμμαχία. Ταυτόχρονα, οι μακροχρόνιες ελληνοτουρκικές αντιθέσεις στη λεκάνη του Αιγαίου, στη μακρινή διασταύρωσή της με τη Μεσόγειο και στην Κύπρο συμβάλλουν στο γεγονός ότι οι βάσεις αυτές στην Κύπρο θα "βλέπουν" κατά κάποιο τρόπο η μία την άλλη....

Με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, η στρατιωτικοποίηση του νησιού αυξάνεται. Τον Ιούλιο του τρέχοντος έτους, ο επικεφαλής του Υπουργείου Άμυνας της Κυπριακής Δημοκρατίας Βασίλης Πάλμας δήλωσε ότι "με την υποστήριξη της Ελλάδας, σχεδιάζεται στο εγγύς μέλλον η δημιουργία ναυτικής βάσης στην περιοχή του λιμανιού της Λάρνακας", κοντά στην προαναφερθείσα βρετανική βάση Δεκελείας. Προβλέπεται ότι η εγκατάσταση θα αρχίσει να λειτουργεί από την Άνοιξη του 2025.

Από την πλευρά του, ο Ρ. Ερντογάν, επίσης, ευρισκόμενος τον Ιούλιο στο τουρκοκρατούμενο τμήμα του νησιού, δήλωσε απερίφραστα ότι "η Τουρκία δεν θα απέχει από την κατασκευή ναυτικών βάσεων και άλλων δομών και εγκαταστάσεων που σχετίζονται με τη θάλασσα στη Βόρεια Κύπρο, αν χρειαστεί". Σύμφωνα με δημοσιεύματα των τουρκικών μέσων ενημέρωσης, η βάση θα κατασκευαστεί στη γειτονιά της Κερύνειας (Girne στα τουρκικά). Ο τουρκικός στρατός δραστηριοποιείται στο Μπογάζι και την Καρπασία εδώ και αρκετό καιρό, ενώ το αεροδρόμιο του Λευκονοίκου χρησιμοποιείται για πτήσεις μη επανδρωμένων αεροσκαφών το 2023.

Το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών χαρακτήρισε την άρση του αμερικανικού εμπάργκο όπλων στην Κυπριακή Δημοκρατία τον περασμένο Σεπτέμβριο για έναν ακόμη χρόνο ως "σοβαρό λάθος" που προκαλεί στρατιωτικοποίηση στο νησί και υπονομεύει την ήδη εύθραυστη ισορροπία στην περιοχή: "Λαμβάνοντας υπόψη την αυξανόμενη δραστηριότητα της ελληνοκυπριακής διοίκησης στον τομέα των εξοπλισμών, πιστεύουμε ότι η ΤΔΒΚ θα λάβει όλα τα απαραίτητα μέτρα για να αυξήσει το αμυντικό και αποτρεπτικό δυναμικό της". Στα μέσα του ίδιου μήνα πραγματοποιήθηκε η κοινή εκπαιδευτική άσκηση "Μεσογειακή Καταιγίδα", η οποία περιελάμβανε θαλάσσια, χερσαία και εναέρια συνιστώσα.

Ο Ak-Saray δεν βλέπει δυνατότητες για τη διαδικασία διαπραγμάτευσης για το Κυπριακό, καθώς δεν έχει καταστεί ακόμη δυνατό να επιτευχθεί η ισότιμη θέση των συμμετεχόντων σε αυτήν. Και στο πλαίσιο αυτό, ο Τούρκος ηγέτης ζήτησε για άλλη μια φορά τη διεθνή αναγνώριση της ΤΔΒΚ, η οποία από το 1974 αναγνωρίζεται μόνο από την Άγκυρα, ενώ διακήρυξε την de facto διοικητική και πολιτική ενότητα Τουρκίας και Βόρειας Κύπρου: "...Εκτιμώ την εικόνα ενότητας που δείχνουμε ως κυβερνών κόμμα και αντιπολίτευση. Έχει καταστεί σαφές ότι το Κυπριακό δεν αφορά μόνο εμάς, αλλά και τα 85 εκατομμύρια Τούρκους". Ο ηγέτης της ΤΔΒΚ συμμετείχε στην πρόσφατη τακτική σύνοδο κορυφής του Οργανισμού Τουρκικών Κρατών στο Μπισκέκ, η οποία μπορεί να θεωρηθεί ως πολιτική και διπλωματική επιτυχία για την Άγκυρα.

Οι παραδοσιακές αντιθέσεις με την Αθήνα σχετικά με τον έλεγχο των αμφισβητούμενων περιοχών της υφαλοκρηπίδας στο Αιγαίο Πέλαγος, όπου διερευνήθηκαν σημαντικά αποθέματα πετρελαίου και φυσικού αερίου τις δεκαετίες του 1960 και 1970, δεν έχουν εξαλειφθεί. Η Τουρκία αντιτίθεται στην επέκταση των χωρικών υδάτων της Ελλάδας από τα 6 στα 12 ναυτικά μίλια: ενώ οι γείτονές της επικαλούνται το διεθνές δίκαιο της θάλασσας, η Άγκυρα έχει επανειλημμένα προειδοποιήσει ότι μια τέτοια κίνηση θα αποτελούσε πρόσχημα για την κήρυξη πολέμου. Η Τουρκία επίσης δεν αναγνωρίζει την αεροπορική ζώνη των 10 μιλίων της Ελλάδας ακόμη και πάνω από τα νησιά της στο Αιγαίο, θεωρώντας ότι ο εναέριος χώρος εκεί περιορίζεται στα 6 μίλια. Η Τουρκία απαιτεί σταθερά την αποστρατιωτικοποίηση των νησιών αυτών, κάτι που απορρίπτεται από τους Έλληνες ως παρέμβαση στην αμυντική τους πολιτική. Η Αθήνα δηλώνει ότι είναι έτοιμη να διαπραγματευτεί με την Άγκυρα μόνο για την αποσαφήνιση των ορίων της αποκλειστικής οικονομικής ζώνης (ΑΟΖ) στο Αιγαίο, με σκοπό την υποβολή των αποτελεσμάτων των διαπραγματεύσεων στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης.

Στο περιθώριο της "συνόδου κορυφής για το κλίμα" που πραγματοποιείται αυτές τις ημέρες στο Μπακού, ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας, Νίκος Χριστοδουλίδης, είχε συνομιλίες με τον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ Α. Γκουτέρες και (αρκετά ενδιαφέρον) τον Τούρκο Υπουργό Εξωτερικών Χ. Φιντάν. Μια ακόμη συνάντηση της ελληνοκυπριακής και της τουρκοκυπριακής αντιπροσωπείας επεξεργάζεται, αλλά δύσκολα μπορεί να βγάλει τη διαπραγματευτική διαδικασία από το κώμα της σε συνθήκες εκ διαμέτρου αντίθετων θέσεων των μερών: η Άγκυρα έχει επανειλημμένα δηλώσει ότι είναι έτοιμη να συζητήσει μόνο την πλήρη διεθνή νομική αναγνώριση της ΤΔΒΚ, κάτι στο οποίο αντιτίθεται κατηγορηματικά η ελληνική πλευρά.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία έχει ξεκάθαρα άποψη για ολόκληρο το νησί, προσπάθησε να μετριάσει τη μακροχρόνια διαμάχη, επιβαρυμένη από μακροχρόνιες ιστορικές διαφορές και ένα σύνολο αμοιβαίων κατηγοριών, αλλά δεν είχε μεγάλη επιτυχία σε αυτό το πεδίο. Ο Ρετζέπ Ερντογάν ταξίδεψε στην Αθήνα πριν από περίπου ένα χρόνο, αλλά οι αμοιβαίες δηλώσεις "φιλίας και αδελφοσύνης" απαιτούν πιο ουσιαστική υποστήριξη. Μέχρι στιγμής, δεν υπάρχει κανένας λόγος να πιστεύουμε ότι όχι μόνο το Κυπριακό αλλά και τα θέματα του Αιγαίου μπορούν να επιλυθούν σύντομα προς ικανοποίηση όλων, όπως δήλωσε ρητά ο πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Μητσοτάκης στα μέσα του τρέχοντος έτους: "...Η Ελλάδα πέτυχε μείωση της έντασης με την Τουρκία, αλλά η Αθήνα δεν πρόκειται να κάνει παραχωρήσεις στην Άγκυρα για την κυριαρχία της. Αυτό έχει να κάνει με τη γεωγραφία του Αιγαίου, με το γεγονός ότι έχουμε εκεί νησιά που από τη φύση τους, από τη γεωγραφία τους, έχουν δικαίωμα σε ΑΟΖ και πολύ περισσότερο σε υφαλοκρηπίδα, την οποία η Τουρκία δυσκολεύεται να αναγνωρίσει".

Αξίζει να σημειωθεί ότι ενώ οι Αμερικανοί έχουν αυξήσει αισθητά τη στρατιωτική τους υποστήριξη προς την Αθήνα και τη Λευκωσία, η θέση του Λονδίνου μπορεί να χαρακτηριστεί μάλλον "φιλοτουρκική": στις 23 Νοεμβρίου 2023, η Τουρκία και το Ηνωμένο Βασίλειο υπέγραψαν συμφωνία που προβλέπει κοινές ασκήσεις στη Μεσόγειο και υποστήριξη για την ασφάλεια της Βόρειας Αφρικής και της Μέσης Ανατολής. Κατά συνέπεια, οι βρετανικές βάσεις στην Κύπρο δεν είναι τουλάχιστον ένας μοχλός πίεσης στη θέση της Αθήνας και της Λευκωσίας.

Έτσι, οι τουρκοελληνικές εντάσεις θα συνεχίσουν να κλιμακώνονται καθώς οι πλευρές αναπτύσσουν τις στρατιωτικές τους δυνάμεις νότια και βόρεια της διαχωριστικής γραμμής στην Κύπρο, γεγονός που, μαζί με τις βρετανικές βάσεις στο νησί, οδηγεί στην περαιτέρω στρατιωτικοποίησή του. Αυτό με τη σειρά του είναι επικίνδυνο για μια νέα κλιμάκωση της μακροχρόνιας σύγκρουσης με την προοπτική εμπλοκής των "μητρικών" κρατών, καθώς και, έστω και έμμεσα, εξωπεριφερειακών παικτών.

https://fondsk.ru/news/2024/11/15/kipr-nepotoplyaemyy-avianosec-v-sredizemnomore-oschetinivaetsya-novymi-voennymi