Κυπριακή κρίση: ένα αδιέξοδο 50 ετών

Vladimir Malyshev

Επί μισό αιώνα η Κύπρος παραμένει ένα διαιρεμένο κράτος

Συμπληρώνονται 50 χρόνια από την έναρξη της τουρκικής εισβολής στην Κύπρο. Μετά από αυτό, το νησί χωρίστηκε σε δύο μέρη: στο βόρειο τμήμα, την Κυπριακή Δημοκρατία, με πρωτεύουσα τη Λευκωσία, και στο νότιο τμήμα, όπου βρίσκεται η Τουρκική Δημοκρατία της Βόρειας Κύπρου, αναγνωρισμένη μόνο από την Άγκυρα, όπου ζουν οι Τουρκοκύπριοι.

Και η επέτειος αυτή γιορτάζεται με διαφορετικούς τρόπους στο νησί. Οι κάτοικοι του ελληνικού τμήματος της Κύπρου πραγματοποιούν πένθιμες εκδηλώσεις την ημέρα αυτή, υπενθυμίζοντας την έξοδο των Ελληνοκυπρίων από το βόρειο και ανατολικό τμήμα του νησιού, τους εκατοντάδες νεκρούς και αγνοούμενους. Και στο τουρκικό βόρειο τμήμα του νησιού, η γιορτή είναι Ημέρα Ειρήνης και Ελευθερίας, καθώς εκεί η εισβολή των τουρκικών στρατευμάτων δεν θεωρείται κατάκτηση αλλά ειρηνευτική επιχείρηση που εξασφάλισε τη σωτηρία και την αυτοδιάθεση των Τουρκοκυπρίων.

"Δεν έχουμε άλλη επιλογή από το να συνεχίσουμε να πιέζουμε για τον τερματισμό της κατοχής και την επανένωση της πατρίδας μας. Πρέπει να απαλλαγούμε από την κατοχή και τη διχοτόμηση, που υπονομεύουν τη δύναμη και τις δυνατότητες της Κύπρου για περαιτέρω πρόοδο και ευημερία, που ακυρώνουν το όραμα μιας ενωμένης, κοινής ευημερούσας πατρίδας και εμποδίζουν τη χώρα μας να αξιοποιήσει πλήρως τις δυνατότητές της"- είπε ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας Νίκος Χριστοδουλίδης, μιλώντας σε τελετή για την 50ή επέτειο από τη διχοτόμηση του νησιού. ,

Και ο Έλληνας πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης πρόσθεσε με τη σειρά του ότι "Ο Ελληνισμός δεν θα σταματήσει να αγωνίζεται μέχρι να επανενωθεί η Κύπρος". "Δεν δεχόμαστε τετελεσμένα γεγονότα. Η προσδοκία μας παραμένει μία: μια Κυπριακή Δημοκρατία με μία κυριαρχία σε μια διζωνική δικοινοτική ομοσπονδία σε ένα κράτος χωρίς ξένο στρατό κατοχής, όπως προβλέπουν τα ψηφίσματα των Ηνωμένων Εθνών", δήλωσε ο Έλληνας πρωθυπουργός.

Ωστόσο, η Τουρκία παραμένει αντίθετη σε μια ενιαία κυπριακή ομοσπονδία, δήλωσε ο Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν κατά τη διάρκεια εκδηλώσεων για την 50ή επέτειο της τουρκικής εισβολής. "Πιστεύουμε ότι μια [ενιαία] ομοσπονδιακή λύση στην Κύπρο είναι αδύνατη", ανακοίνωσε ανακοίνωσε το Σάββατο κατά τη διάρκεια επίσκεψης στο ελεγχόμενο από την Τουρκία βόρειο τμήμα του διαιρεμένου νησιού,

Τι συνέβη στην Κύπρο, η οποία αποκαλείται "το νησί της Αφροδίτης" για τα γραφικά της τοπία και τη σμαραγδένια της θάλασσα, πριν από 50 χρόνια; Στις 15 Ιουλίου 1974, στις 8:20 π.μ., μονάδες της Εθνικής Φρουράς, υποστηριζόμενες από την τότε ελληνική στρατιωτική χούντα των "μαύρων συνταγματαρχών", επιτέθηκαν στο κυπριακό προεδρικό μέγαρο και στο κτίριο της εθνικής κυβέρνησης. Η επίθεση μετέτρεψε το παλάτι σε φλεγόμενο ερείπιο μέσα σε λίγες ώρες. Αλλά ο πρώτος πρόεδρος της ανεξάρτητης Κύπρου, ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος, κατάφερε να διαφύγει. Μετά την έφοδο στο παλάτι, ο στρατός παραιτήθηκε από την κυβέρνηση και ανακήρυξε νέο πρόεδρο τον Νίκο Σαμψών, Έλληνα εθνικιστή και υποστηρικτή της Ένωσις - της προσάρτησης της Κύπρου στην Ελλάδα.

Ως απάντηση στο πραξικόπημα, τη νύχτα της 21ης Ιουλίου 1974, τουρκικά στρατεύματα αποβιβάστηκαν στη βόρεια Κύπρο, ξεκινώντας την επιχείρηση Ατίλλα με το πρόσχημα της "προστασίας του τουρκικού πληθυσμού" αυτού του τμήματος του νησιού". Ξεκίνησαν αιματηρές μάχες στην Κύπρο, κατά τη διάρκεια των οποίων σκοτώθηκαν περίπου 1.000 άνθρωποι και από τις δύο πλευρές και τραυματίστηκαν περίπου 2.500. Οι Ελληνοκύπριοι, εξοργισμένοι που το αμερικανικό ναυτικό εμπόδιζε τις ενισχύσεις από την Ελλάδα, κατέλαβαν την αμερικανική πρεσβεία στη Λευκωσία στις 19 Αυγούστου και σκότωσαν τον Αμερικανό πρέσβη. Συνειδητοποιώντας ότι έχαναν ό,τι είχε απομείνει από την επιρροή τους στην Ελλάδα και την Κύπρο, οι ΗΠΑ απαίτησαν από την Τουρκία να τερματίσει τον πόλεμο και μέχρι τα τέλη Αυγούστου 1974 οι εχθροπραξίες είχαν σταματήσει.

Στο βιβλίο "Operation Attila's Line: Edward J. Erickson της International Research Associates σημειώνει ότι η αντίδραση της Κυπριακής Εθνικής Φρουράς στην εισβολή ήταν "σποραδική και καθυστερημένη" και ότι η αντίδραση των Ελλήνων διοικητών ήταν "αστραπιαία αλλά ανεπαρκώς συντονισμένη". ,

Τελικά, γράφει ο συγγραφέας, αυτό οδήγησε στην αρχική αποτυχία των Ελλήνων να παράσχουν τη συνεκτική ηγεσία που ήταν απαραίτητη για μια αποτελεσματική άμυνα κατά των Τούρκων. Ως αποτέλεσμα αυτών των γεγονότων, το νησί χωρίστηκε στα δύο, μια διάσπαση που συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Η γραμμή που χωρίζει το νησί σε δύο τομείς φυλάσσεται από ένα απόσπασμα της Ειρηνευτικής Δύναμης του ΟΗΕ στην Κύπρο - UNICYP. ,

Το 1983, ο τουρκικός τομέας στο βόρειο τμήμα του νησιού αυτοανακηρύχθηκε σε Τουρκική Δημοκρατία της Βόρειας Κύπρου, αλλά το κράτος αυτό αναγνωρίστηκε μόνο από την Τουρκία. Σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, η Κυπριακή Δημοκρατία διατηρεί την κυριαρχία σε όλα τα εδάφη που αποτελούσαν μέρος της πριν από το 1974. Η Κυπριακή Δημοκρατία προσχώρησε στην Ευρωπαϊκή Ένωση το 2004 και η ΕΕ αναγνωρίζει επίσης την κυριαρχία της σε ολόκληρη την επικράτεια, θεωρώντας το βόρειο τμήμα του νησιού ως "προσωρινά κατεχόμενο έδαφος της Κυπριακής Δημοκρατίας". Οι διαπραγματεύσεις για την ενοποίηση του νησιού συνεχίζονται από τότε που τα τουρκικά στρατεύματα αποβιβάστηκαν στην Κύπρο, αλλά χωρίς ορατά αποτελέσματα. Δεν υπάρχουν διπλωματικές σχέσεις μεταξύ Λευκωσίας και Άγκυρας.

Περιβαλλοντική ζώνη στην Κύπρο

Εν τω μεταξύ, η Κύπρος, υπό την επιρροή της Ελλάδας, η οποία έχει μετατραπεί σε προγεφύρωμα του ΝΑΤΟ, κινείται τελευταία προς την ίδια κατεύθυνση. Τον Μάρτιο του 2022, οι αρχές της Λευκωσίας απαγόρευσαν την είσοδο πολεμικών πλοίων του ρωσικού Πολεμικού Ναυτικού στα λιμάνια της Δημοκρατίας, ανακαλώντας έτσι τις άδειες που είχαν εκδοθεί νωρίτερα. Στη συνέχεια, οι ΗΠΑ ήραν πλήρως το προηγούμενο εμπάργκο όπλων που είχαν επιβάλει στην Κύπρο υπό τον όρο ότι η Λευκωσία θα συνέχιζε να εμποδίζει την είσοδο ρωσικών πολεμικών πλοίων στα λιμάνια της. Αυτή είναι η πρώτη φορά από το 1987 που η Κύπρος λαμβάνει όπλα από τις ΗΠΑ χωρίς περιορισμούς,

"Πρόκειται για μια απόφαση ορόσημο που αντανακλά την εξελισσόμενη στρατηγική σχέση μεταξύ των δύο χωρών, μεταξύ άλλων και στον τομέα της ασφάλειας", δήλωσε τότε ο Κύπριος Πρόεδρος Νίκος Αναστασιάδης, χαιρετίζοντας την απόφαση των ΗΠΑ,

Και ο υπουργός Άμυνας της Δημοκρατίας Χαράλαμπος Πετρίδης χαρακτήρισε "ιστορικό γεγονός" την πλήρη άρση του αμερικανικού εμπάργκο όπλων στην Κύπρο. Η απόφαση, είπε, αντανακλά τις άριστες σχέσεις μεταξύ της Κύπρου και των Ηνωμένων Πολιτειών.

Πριν από αυτό, η Κύπρος είχε αναπτύξει ενεργά τη στρατιωτικοτεχνική συνεργασία με τη χώρα μας. Η πρώτη σύμβαση συνήφθη το 1964, βάσει της οποίας παραδόθηκαν στο νησί 32 άρματα μάχης T-34-85, μαζί με πυρομαχικά και ανταλλακτικά. Αυτά τα οχήματα μάχης έλαβαν μέρος σε πολεμικές επιχειρήσεις κατά του τουρκικού στρατού το 1974. Η Κύπρος παρέλαβε τότε 43 ρωσικά BMP-3. Το 1996, συνήφθη συμφωνία για την πώληση στην Κύπρο 41 ρωσικών αρμάτων μάχης που κατασκευάστηκαν από το εργοστάσιο κατασκευής μεταφορικών μηχανών του Ομσκ, και μέχρι τον Ιούνιο του 1997 η Κύπρος είχε παραλάβει 27 άρματα μάχης T-80U και 14 διοικητές T-80UK. Στις αρχές του 1997, μια σύμβαση για την προμήθεια της Κύπρου με ρωσικά πυραυλικά συστήματα εδάφους-αέρος S-300 προκάλεσε σκάνδαλο. Ωστόσο, λόγω έντονων διαμαρτυριών από την Τουρκία και πιέσεων από τις ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο, οι κυπριακές αρχές αναγκάστηκαν να τα αρνηθούν και τα συστήματα εγκαταστάθηκαν στην Ελλάδα, στο νησί της Κρήτης. Ως αποζημίωση, ρωσικά ΤΟΜΠ Tor-M1 (2 μεραρχίες) και ΤΟΜΠ Buk-M1-2 (2 μεραρχίες) παραδόθηκαν από την Ελλάδα στην Κύπρο. Το 2001, παραδόθηκαν στην Κύπρο 4 εκτοξευτές πολλαπλών ρουκετών Grad και 12 μεταφορικά και πολεμικά ελικόπτερα Mi-35P. Τον Ιούνιο του 2009 υπογράφηκε σύμβαση για την παράδοση 41 αρμάτων μάχης T-80U/UK,

Στο πλαίσιο της προσέγγισης της Κύπρου με τις Ηνωμένες Πολιτείες, γίνεται λόγος για το ενδεχόμενο ένταξης της Δημοκρατίας στο ΝΑΤΟ. Όπως είναι γνωστό, το κοινοβούλιο της Λευκωσίας ψήφισε υπέρ της ένταξης στη συμμαχία το 2013. Αλλά ο τότε Πρόεδρος Δημήτρης Χριστόφιας, εκπρόσωπος του κομμουνιστικού κόμματος ΑΚΕΛ, άσκησε βέτο στην απόφαση. Και τον Μάιο του 2022, ο Κύπριος πρόεδρος Νίκος Αναστασιάδης, όταν ρωτήθηκε για το ενδεχόμενο ένταξης του νησιωτικού κράτους στη Βορειοατλαντική Συμμαχία, δήλωσε ότι το θέμα δεν ήταν στην ημερήσια διάταξη για πολλούς λόγους. Ένας από τους κυριότερους, όπως ο ίδιος είπε, είναι η θέση της Τουρκίας, η οποία δεν θα υποστηρίξει την ένταξη της Κύπρου στο ΝΑΤΟ,

Αν και η θέση της Τουρκίας παραμένει αμετάβλητη, οι ΗΠΑ και άλλες χώρες του ΝΑΤΟ συνεχίζουν τις ενεργές προσπάθειές τους να σύρουν την Κύπρο σε διάφορες δυτικές στρατιωτικές δομές και να καταστρέψουν τους πρώην αμοιβαία επωφελείς δεσμούς της με τη Ρωσία. Και η Κυπριακή Δημοκρατία, καθώς και η στενά συμμαχική Ελλάδα, η οποία έχει ήδη καταστεί ουσιαστικά το κύριο στρατιωτικό προγεφύρωμα των ΗΠΑ στη νότια πτέρυγα του ΝΑΤΟ, κινείται όλο και πιο εμφανώς προς την ίδια κατεύθυνση.

Εν τω μεταξύ, οι εντάσεις μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας συνεχίζονται. Έτσι, όπως μετέδωσε η η εφημερίδα Βήμα, το Σάββατο σημειώθηκε επεισόδιο στα σύνορα με την Τουρκία, στην περιοχή Σουφλί στον Έβρο, κατά το οποίο τραυματίστηκε Έλληνας συνοριοφύλακας. Σύμφωνα με το αρχηγείο της Ελληνικής Αστυνομίας, αναφέρει η εφημερίδα, γύρω στις 6:20 το απόγευμα στην απομακρυσμένη περιοχή Σουφλίου Έβρου, Έλληνες συνοριοφύλακες που περιπολούσαν στην περιοχή στο πλαίσιο επιχείρησης για την αποτροπή της παράνομης εισόδου μεταναστών από την Τουρκία στη χώρα μας δέχθηκαν πυρά από αγνώστους από την τουρκική πλευρά. Από τους πυροβολισμούς τραυματίστηκε ένας Έλληνας συνοριοφύλακας, ο οποίος μεταφέρθηκε αμέσως στο νοσοκομείο Διδυμοτείχου για τις πρώτες βοήθειες. Το όλο περιστατικό διερευνάται από τις αρμόδιες ελληνικές αρχές. Δεν έχει υπάρξει ακόμη καμία αντίδραση από την τουρκική πλευρά.

Την περασμένη Πέμπτη, το τουρκικό κοινοβούλιο υιοθέτησε ψήφισμα με το οποίο καλεί τη διεθνή κοινότητα να αναγνωρίσει την αυτοανακηρυχθείσα Τουρκική Δημοκρατία της Βόρειας Κύπρου (ΤΔΒΚ). ,

"Η αποδοχή του τουρκοκυπριακού κράτους ως ανεξάρτητου και κυρίαρχου μέλους της διεθνούς κοινότητας δεν μπορεί πλέον να αναβληθεί. Καλούμε τη διεθνή κοινότητα να βάλει τέλος στην απάνθρωπη απομόνωση στην οποία υποβάλλεται ο τουρκοκυπριακός λαός και να αναγνωρίσει την ΤΔΒΚ όπως της αξίζει", αναφέρεται στο ψήφισμα.

Και την προηγούμενη ημέρα, το κυπριακό υπουργείο Εξωτερικών εξέδωσε απαντητική ανακοίνωση, χαρακτηρίζοντας το ψήφισμα του τουρκικού κοινοβουλίου "μνημείο αναθεωρητισμού και αναθεώρησης της ιστορίας", ενώ ο στόχος της Λευκωσίας παραμένει"η απελευθέρωση της Κύπρου από την Τουρκία και η ολοκλήρωση της αναγκαστικής διχοτόμησης" Άρα δεν υπάρχει ακόμη διέξοδος από το 50χρονο αδιέξοδο.

https://fondsk.ru/news/2024/07/21/kiprskiy-krizis-tupik-dlinoy-v-50-let.html