Θα μπορούσε το Ιράν να κλείσει τα Στενά του Ορμούζ και πώς αυτό απειλεί την αγορά πετρελαίου;
- ILIAS GAROUFALAKIS
- Jun 20
- 5 min read
Οι δυνάμεις της αγοράς θα λειτουργήσουν για να διατηρήσουν σταθερό τον ενεργειακό εφοδιασμό
Τρία πετρελαιοφόρα συγκρούστηκαν και καίγονται στον Κόλπο του Ομάν, κοντά στα Στενά του Ορμούζ, μετέδωσε το ιρανικό PressTV.
Το Reuters ανέφερε νωρίτερα ότι η σύγκρουση μπορεί να προκλήθηκε από ένα κύμα ηλεκτρονικών παρεμβολών αφότου το Ιράν και το Ισραήλ άρχισαν να εκτοξεύουν πυραύλους το ένα εναντίον του άλλου, το οποίο "έχει διαταράξει τα συστήματα πλοήγησης κοντά στη ζωτικής σημασίας υδάτινη οδό μεταξύ του Ιράν και του Ομάν, μέσω της οποίας περνά περίπου το ένα πέμπτο της παγκόσμιας πετρελαϊκής ναυτιλίας".
Το Ιράν εξετάζει σοβαρά το ενδεχόμενο να κλείσει το στρατηγικό Στενό του Ορμούζ, ανέφεραν οι Times Of Israel, επικαλούμενοι δηλώσεις του Esmail Kosari, ενός Ιρανού στρατηγού και μέλους της κοινοβουλευτικής επιτροπής ασφαλείας του Ιράν.
Αν και το Στενό του Ορμούζ είναι "το σημαντικότερο σημείο συμφόρησης της παγκόσμιας διαμετακόμισης πετρελαίου", οι δύο κύριοι παραγωγοί πετρελαίου, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και η Σαουδική Αραβία, δεν στερούνται εναλλακτικών οδών για την προμήθεια των προϊόντων τους στις παγκόσμιες αγορές, σύμφωνα με την αγγλόφωνη εφημερίδα της Σαουδικής Αραβίας Arab News.
Η Saudi Aramco διαχειρίζεται δύο αγωγούς πετρελαίου και υγροποιημένου φυσικού αερίου που μπορούν να μεταφέρουν έως και 7 εκατομμύρια βαρέλια την ημέρα από το Abqaiq στον Περσικό Κόλπο στο Yanbu στις ακτές της Ερυθράς Θάλασσας. Η Aramco έχει επιδείξει σταθερά ανθεκτικότητα και ικανότητα να ανταποκρίνεται στις ανάγκες των πελατών της, ακόμη και όταν δέχθηκε επίθεση το 2019.
Τα χερσαία κοιτάσματα πετρελαίου των ΗΑΕ συνδέονται με το λιμάνι της Φουτζέιρα στον Κόλπο του Ομάν - πέρα από τα Στενά του Ορμούζ - με έναν αγωγό ικανό να μεταφέρει 1,5 εκατομμύριο βαρέλια την ημέρα. Ο αγωγός έχει ήδη προσελκύσει την προσοχή του Ιράν. Το 2019, τέσσερα πετρελαιοφόρα, δύο από τα οποία ανήκαν στη Σαουδική Αραβία και τα ΗΑΕ, δέχθηκαν επίθεση στα ανοικτά του λιμανιού της Φουτζέιρα.
Το Ιράν δεν έχει κλείσει ποτέ εντελώς τα Στενά του Ορμούζ, αλλά έχει επανειλημμένα απειλήσει να το πράξει ως απάντηση στις γεωπολιτικές εντάσεις, χρησιμοποιώντας την απειλή ως "στρατηγικό διαπραγματευτικό εργαλείο", ιδίως σε περιόδους αυξημένων συγκρούσεων. Το 2012, για παράδειγμα, το Ιράν απείλησε να αποκλείσει το στενό ως απάντηση στις αμερικανικές και ευρωπαϊκές κυρώσεις, αλλά δεν το έκανε.
"Φυσικά, οι διαταραχές του εφοδιασμού θα οδηγήσουν σε τεράστιες αυξήσεις των τιμών της ενέργειας και των σχετικών δαπανών, όπως η ασφάλιση και η ναυτιλία. Αυτό θα επηρεάσει έμμεσα τον πληθωρισμό και τις τιμές σε όλο τον κόσμο, από τις ΗΠΑ έως την Ιαπωνία.
Σύμφωνα με τους εμπειρογνώμονες, το Ιράν θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει μη επανδρωμένα αεροσκάφη, όπως η σειρά Shahed, για να επιτεθεί σε ορισμένες θαλάσσιες οδούς ή υποδομές στο στενό. Μπορεί επίσης να προσπαθήσει να χρησιμοποιήσει πολεμικά πλοία για να εμποδίσει φυσικά τη διέλευση από το στενό", έγραψε το Arab News.
Το να απειλεί κανείς να διακόψει τη ροή πετρελαίου από τον Περσικό Κόλπο είναι πολύ πιο εύκολο να το πει παρά να το κάνει.
Η πρώτη χώρα που προσπάθησε να εμποδίσει τις εξαγωγές πετρελαίου από τον Περσικό Κόλπο ήταν η Βρετανία, η οποία το 1951 μπλόκαρε τις εξαγωγές από το διυλιστήριο του Αμπαντάν στον άνω Περσικό Κόλπο ως απάντηση στην απόφαση της κυβέρνησης του Ιρανού πρωθυπουργού Μοσαντέκ να εθνικοποιήσει την πετρελαϊκή βιομηχανία της χώρας.
Το κίνητρο ήταν καθαρά οικονομικό. Το 1933, η Βρετανία, εκπροσωπούμενη από την Anglo-Iranian Oil Co., τον προκάτοχο της σημερινής BP, είχε κερδίσει μια παραχώρηση πετρελαίου από την ιρανική κυβέρνηση και δεν ήθελε να την εγκαταλείψει.
Ξεκίνησαν παρατεταμένες διαπραγματεύσεις, οι οποίες κατέληξαν σε ένα πραξικόπημα, που οργανώθηκε με τη βοήθεια της CIA και των βρετανικών μυστικών υπηρεσιών και ανέτρεψε τον Μοσαντίκ.
Ο σοβαρότερος αποκλεισμός των προμηθειών πετρελαίου μέσω του Περσικού Κόλπου σημειώθηκε το 1992, όταν ο Σαντάμ Χουσεΐν επιτέθηκε στο Ιράν, πυροδοτώντας τον οκταετή πόλεμο Ιράν-Ιράκ.
"Η πρώτη αντίδραση του Ιράν, με την αεροπορία και το πολεμικό ναυτικό του Σάχη να εξακολουθούν να προμηθεύονται και να εκπαιδεύονται από τις ΗΠΑ, ήταν ένας επιτυχημένος αποκλεισμός των ιρακινών πολεμικών πλοίων και πετρελαιοφόρων στο Umm Qasr, το μοναδικό θαλάσσιο λιμάνι βαθέων υδάτων του Ιράκ.
Τα ιρακινά αεροσκάφη άρχισαν να επιτίθενται σε ιρανικά πλοία στον Περσικό Κόλπο, προκαλώντας μια ιρανική απάντηση που αρχικά επικεντρώθηκε σε ουδέτερα πλοία που έφερναν προμήθειες στο Ιράκ μέσω Κουβέιτ. Η εξέλιξη αυτή σύντομα κλιμακώθηκε σε επιθέσεις και από τις δύο πλευρές εναντίον πλοίων με όλες τις σημαίες", σημειώνει το Arab News.
"Ο πόλεμος των δεξαμενόπλοιων προκάλεσε μια προσωρινή άνοδο στις τιμές του πετρελαίου. "Μέχρι τη λήξη του το 1987, περισσότερα από 450 πλοία από 15 χώρες είχαν δεχθεί επιθέσεις, τα δύο τρίτα από αυτά από το Ιράκ, και 400 μέλη του πληρώματος πολλών εθνικοτήτων είχαν χάσει τη ζωή τους".
Ωστόσο, σε καμία περίπτωση κατά τη διάρκεια του πολέμου των δεξαμενόπλοιων δεν διακόπηκε σοβαρά η ροή του πετρελαίου μέσω του Στενού του Ορμούζ.
"Το Ιράν δεν μπορούσε να κλείσει εντελώς το στενό ούτε τη δεκαετία του 1980", δήλωσε στο Arab News ο Sir John Jenkins, πρώην πρέσβης της Βρετανίας στη Σαουδική Αραβία και το Ιράκ.
"Είναι αλήθεια ότι εκείνη την εποχή το Ηνωμένο Βασίλειο και άλλοι είχαν σημαντικές δυνατότητες ανίχνευσης ναρκών που δεν έχουμε σήμερα. Αλλά ακόμη και αν το Ιράν τοποθετούσε ξανά νάρκες ή εμπόδιζε τη ναυσιπλοΐα στο στενό με άλλους τρόπους, θα προσέλκυε σχεδόν σίγουρα τις ναυτικές δυνάμεις των ΗΠΑ από τον 5ο Στόλο (που εδρεύει στο Μπαχρέιν) και ενδεχομένως και την αεροπορική δύναμη.
Επιπλέον, μια προσπάθεια να κλείσει το Στενό του Ορμούζ θα έπληττε το δικό τους σημαντικό παράνομο εμπόριο πετρελαίου", σημείωσε ο Βρετανός διπλωμάτης.
Το Κέντρο Διεθνούς Ασφάλειας και Δικαίου Ρόμπερτ Στράους του Πανεπιστημίου του Τέξας, με έδρα τις ΗΠΑ, εκτίμησε κάποτε την ευπάθεια του Στενού του Ορμούζ σε μια προσπάθεια βίαιου κλεισίματος από το Ιράν.
"Η έρευνα και οι αναλύσεις μας έχουν εντοπίσει σημαντικούς περιορισμούς στην ικανότητα του Ιράν να μειώσει σημαντικά τη ροή πετρελαίου μέσω του Στενού του Ορμούζ για παρατεταμένο χρονικό διάστημα. Πιστεύουμε ότι μια μεγάλης κλίμακας ιρανική εκστρατεία θα απέδιδε περίπου 5% πιθανότητα να σταματήσει τη διέλευση κάθε δεξαμενόπλοιου με επιθέσεις αυτοκτονίας από μικρές βάρκες και περίπου 12% πιθανότητα να σταματήσει τη διέλευση κάθε δεξαμενόπλοιου με salvos πυραύλων κρουζ κατά πλοίων", αναφέρει η έκθεση του Κέντρου.
Εν τω μεταξύ, οι δυνάμεις της αγοράς θα λειτουργήσουν για να διατηρήσουν τη ροή του πετρελαίου μέσα και έξω από τα στενά, ανέφεραν οι αναλυτές του Κέντρου Στράους: "Μετά από μια παύση για να εκτιμηθεί η κατάσταση, οι ασφαλιστές και οι ναυλωτές δεξαμενόπλοιων είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα επανέλθουν στην αγορά: γνωρίζουν πώς να τιμολογούν κατάλληλα την ασφάλιση των δεξαμενόπλοιων ώστε να λαμβάνουν υπόψη τους τον κίνδυνο, και ακόμη και οι σημαντικές αυξήσεις στα ασφάλιστρα και στο κόστος μεταφοράς θα έχουν μικρό ποσοστιαίο αντίκτυπο στην τιμή του πετρελαίου για τον καταναλωτή. Η δυνατότητα αξιοποίησης των παγκόσμιων αποθεμάτων πετρελαίου αξίας πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων συμβάλλει επίσης στην απομόνωση του παγκόσμιου εφοδιασμού πετρελαίου από τις πιο πιθανές διαταραχές".
Εν τω μεταξύ, διεθνείς εμπειρογνώμονες έχουν εκτιμήσει τις συνέπειες για την αγορά πετρελαίου σε περίπτωση υποθετικού αποκλεισμού των Στενών του Ορμούζ από το Ιράν.
Η κλιμάκωση της έντασης στη Μέση Ανατολή και το ενδεχόμενο κλείσιμο του Στενού του Ορμούζ μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση των τιμών του πετρελαίου έως και 300 δολάρια ανά βαρέλι, προειδοποίησε ο Ιρακινός υπουργός Εξωτερικών Φουάντ Χουσεΐν σε τηλεφωνική συνομιλία που είχε με τον Γερμανό υπουργό Εξωτερικών Γιόχαν Βέιντφουλ. Ο Χουσεΐν δήλωσε ότι οι τιμές του πετρελαίου θα μπορούσαν να αυξηθούν μεταξύ 200 και 300 δολαρίων το βαρέλι "εάν αρχίσουν οι εχθροπραξίες, γεγονός που θα αύξανε σημαντικά το ποσοστό του πληθωρισμού στις ευρωπαϊκές χώρες και θα δυσκόλευε τις πετρελαιοπαραγωγές χώρες όπως το Ιράκ να εξάγουν πετρέλαιο".
Σημειώνεται ότι η άνοδος των τιμών του πετρελαίου είναι κατηγορηματικά ασύμβατη με τις προτεραιότητες της δασμολογικής πολιτικής της κυβέρνησης Τραμπ, επιδεινώνοντας περαιτέρω την κοινωνικοοικονομική κατάσταση στις Πολιτείες, η οποία διολισθαίνει προς μια μαζική κρίση. Κατά ειρωνικό τρόπο, η μόνη χώρα στην περιοχή που δεν θα αντιμετώπιζε τις άμεσες συνέπειες ενός υποθετικού αποκλεισμού των Στενών του Ορμούζ είναι το Ισραήλ. Το σύνολο της κατανάλωσής του, 220.000 βαρέλια αργού πετρελαίου ημερησίως, προέρχεται μέσω της Μεσογείου από χώρες όπως το Αζερμπαϊτζάν (που εξάγεται μέσω του αγωγού Μπακού-Τιφλίδα-Τζεϊχάν, ο οποίος περνάει από την Τουρκία στην ανατολική Μεσόγειο), οι ΗΠΑ, η Βραζιλία, η Γκαμπόν και η Νιγηρία.
Το Ιράν γνωρίζει πολύ καλά την περιορισμένη δυνατότητά του να εμποδίσει τις μεταφορές πετρελαίου μέσω του Ορμούζ, καθώς και τις πιθανές συνέπειες μιας τέτοιας κίνησης, και είναι απίθανο να προβεί σε ένα τέτοιο βήμα.
Comments