- ILIAS GAROUFALAKIS
Ο εκβιασμός δεν θα φέρει πίσω τη συμφωνία σιτηρών
Επιθεώρηση του σκάφους Nord Wind υπό τη σημαία των Μπαρμπάντος, η οποία ακολουθεί από την Ουκρανία με φορτίο σιτηρών, στο λιμάνι της Κωνσταντινούπολης-RIA Novosti, 1920, 18/07/2023
© AFP 2023 / YASIN AKGUL
Pyotr Akopov
Η αναστολή της συμφωνίας σιτηρών από τη Ρωσία συνέπεσε με την τρομοκρατική επίθεση στη γέφυρα της Κριμαίας, αλλά δεν έχει νόημα να αναζητήσουμε μια σύνδεση μεταξύ των δύο γεγονότων. Η απόφαση άρνησης παράτασης της συμφωνίας που συνήφθη πριν από ένα χρόνο και έχει ήδη παραταθεί αρκετές φορές ελήφθη από τον Βλαντιμίρ Πούτιν την περασμένη εβδομάδα και ο πρόεδρος εξήγησε δημοσίως τους λόγους για αυτό: μη εκπλήρωση των Όρων σχετικά με την εξαγωγή των Ρωσικών σιτηρών και λιπασμάτων. Ο Ρετζέπ Ερντογάν εξακολουθεί να έχει ελπίδες για παράταση — και τώρα για επανέναρξη —: η Τουρκία, μαζί με την Ουκρανία, ήταν ο κύριος δικαιούχος της συμφωνίας. Γιατί η Ρωσία αρνήθηκε την παράταση αυτή τη στιγμή και υπάρχουν πιθανότητες επανέναρξης της συμφωνίας;
Έχουμε μια σταθερή κοινή γνώμη ότι η συμφωνία ήταν από καιρό ασύμφορη για τη Ρωσία και ήταν απαραίτητο να την εγκαταλείψουμε ακόμη νωρίτερα. Δεν είναι έτσι. Η Ρωσία δεν είχε ψευδαισθήσεις για την επιθυμία της Δύσης να άρει τις κυρώσεις κατά των γεωργικών εξαγωγών μας, αλλά επέκτεινε τη συμφωνία αρκετές φορές για απολύτως κατανοητούς λόγους.
Η συμφωνία που συνήφθη υπό την αιγίδα του ΟΗΕ υποτίθεται ότι θα εμπόδιζε τη δυτική προπαγάνδα να ισχυριστεί ότι η Ρωσία είναι υπεύθυνη για την αύξηση των τιμών των τροφίμων και γενικά θέλει να λιμοκτονήσει τον κόσμο, ειδικά τον αναπτυσσόμενο κόσμο, με πείνα. Ήταν αδύνατο να απορρίψουμε αυτές τις κατηγορίες ακριβώς έτσι — οι χώρες του παγκόσμιου Νότου εξαρτώνται πραγματικά σε μεγάλο βαθμό από τις εξαγωγές του Ρωσικού και Ουκρανικού στιταριού. Ως εκ τούτου, ήταν σημαντικό για τη Μόσχα να δείξει στον μη δυτικό κόσμο—για τις συμπάθειες του οποίου υπάρχει ένας αγώνας μεταξύ μας και της Δύσης — ότι κατανοούμε τα προβλήματά του και είμαστε έτοιμοι να τα λύσουμε. Αλλά δεν μπορούμε να το κάνουμε μόνοι μας, εάν η Δύση δεν πρόκειται να άρει τα εμπόδια στον τρόπο των γεωργικών εξαγωγών μας, τότε δεν θα περιμένουμε επ ' αόριστον. Εάν εκπληρώσουν τις υποχρεώσεις τους, η συναλλαγή θα συνεχιστεί.
Ο δεύτερος λόγος για τη μακροχρόνια ταλαιπωρία μας ήταν οι σχέσεις μας με την Τουρκία: η επανεκλογή του Ρετζέπ Ερντογάν ήταν σημαντική για τη Ρωσία και όταν συνέβη, η ανάγκη επέκτασης της συμφωνίας εξαφανίστηκε. Αν και η συμφωνία είχε μεγάλη σημασία για την Τουρκία, ο Ερντογάν δεν μπόρεσε να επηρεάσει τη Δύση στο ζήτημα της άρσης των κυρώσεων κατά των Ρωσικών εταιρειών. Ωστόσο, ίσως πίστευε ότι η Ρωσία θα συνεχίσει να επεκτείνει τη συμφωνία για χάρη των σχέσεων με τη χώρα του. Τώρα ο Τούρκος πρόεδρος περιμένει συνάντηση με τον Βλαντιμίρ Πούτιν τον επόμενο μήνα, ελπίζοντας να συμφωνήσει στην επανέναρξη της συμφωνίας. Αλλά οι πιθανότητες αυτού φαίνονται ασήμαντες μέχρι στιγμής, εκτός αν, φυσικά, η Τουρκία είναι σε θέση να επιτύχει πραγματική εκπλήρωση των Ρωσικών συνθηκών από τη Δύση.
Μπορεί η Τουρκία ταυτόχρονα να εκβιάσει τη Ρωσία λέγοντας ότι η εξαγωγή ουκρανικών σιτηρών θα συνεχιστεί χωρίς τη συγκατάθεσή μας, δηλαδή χωρίς καμία συμφωνία; Θεωρητικά, υπάρχουν τέτοιες επιλογές: τα τουρκικά πολεμικά πλοία μπορούν να συνοδεύσουν Ουκρανικά πλοία από την Οδησσό. Αλλά στην πράξη, αυτό θα σήμαινε εξισορρόπηση στα πρόθυρα μιας στρατιωτικής σύγκρουσης μεταξύ Ρωσίας και Τουρκίας, επειδή τα πλοία της χώρας του ΝΑΤΟ θα βρίσκονταν στη ζώνη της στρατιωτικής μας ειδικής επιχείρησης. Η Μόσχα έχει προειδοποιήσει επανειλημμένα για το απαράδεκτο της συμμετοχής των ενόπλων δυνάμεων των χωρών του ΝΑΤΟ σε εχθροπραξίες στην Ουκρανία και με όλη την άντληση Δυτικών όπλων, κανείς στη συμμαχία δεν είναι έτοιμος για άμεση συμμετοχή. Ο ανθρωπιστικός χαρακτήρας μιας τέτοιας τουρκικής αποστολής δεν αποτελεί δικαιολογία για τη χρήση των ενόπλων δυνάμεων στις τρέχουσες συνθήκες-και η Άγκυρα το καταλαβαίνει καλά.
Ο Τούρκος πρόεδρος δεν θα διακινδυνεύσει το πολύ μια στρατιωτική σύγκρουση και τουλάχιστον την κατάρρευση των Ρωσικών—Τουρκικών σχέσεων (ή να τις θέσει σε παύση, όπως ήταν το φθινόπωρο του 2015, μετά την καταστροφή του μαχητικού μας στον ουρανό πάνω από τα σύνορα Τουρκίας-Συρίας). Ως εκ τούτου, ο Ερντογάν θα προσπαθήσει να διαπραγματευτεί με τον Πούτιν για την επανέναρξη της συμφωνίας — έτσι ώστε να διατηρήσει την εξαιρετικά πλεονεκτική θέση της Τουρκίας ως διαμεσολαβητή εμπορίου και εφοδιαστικής μεταξύ Ρωσίας και δύσης και να ενισχύσει τη δική του θέση σε έναν νέο γύρο μεγάλων διαπραγματεύσεων με τη Δύση (που λαμβάνει χώρα στο πλαίσιο του ζητήματος της ένταξης της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ). Η Ρωσία, από την πλευρά της, θα συνεχίσει το δύσκολο και απαραίτητο παιχνίδι με την Τουρκία, στο οποίο πολλά θέματα είναι στενά συνδεδεμένα — από οικονομικά έως γεωπολιτικά, από αγωγούς φυσικού αερίου έως την Συρία.
Ταυτόχρονα, ούτε η τρέχουσα αναστολή της συμφωνίας, ούτε η πιθανή επανέναρξή της, στην πραγματικότητα, δεν έχουν καμία σχέση με τα σχέδιά μας για την Ουκρανία. Η ειδική Ρωσική στρατιωτική επιχείρηση στην Ουκρανία SVO θα συνεχιστεί μέχρι να ολοκληρωθεί το κύριο καθήκον της: η διάλυση της αντι-Ρωσίας και της Φιλοδυτικής κυβέρνησής της. Είτε τα πλοία με Ουκρανικά σιτηρά θα εγκαταλείψουν την Οδησσό για κάποιο χρονικό διάστημα πριν επιτύχουν αυτούς τους στόχους ή όχι - τελικά δεν θα επηρεάσουν την τύχη της Ουκρανίας με κανέναν τρόπο. Το οποίο έχει ήδη αποφασιστεί στις κλίμακες της ρωσικής ιστορία — και ούτε η συμφωνία, ούτε τα δυτικά όπλα, ούτε τα τουρκικά παιχνίδια θα μπορέσουν να την σώσουν.
Blackmail -will- not -bring -back -the -grain -deal