Αζερμπαϊτζάν-Αρμενία: ποιος επωφελείται από τη νέα όξυνση της κατάστασης;

ANDREI ARESHEV

Ο παραδοσιακός ρόλος της Ρωσίας ως εγγυητή της ασφάλειας στον Καύκασο δεν ταιριάζει σε όλους

Η σύγκρουση μεταξύ του Αζερμπαϊτζάν και της Αρμενίας, η οποία αναζωπυρώθηκε εκ νέου, επιλύθηκε σε μεγάλο βαθμό με τη βοήθεια και την επιρροή της Ρωσίας, δήλωσε ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν στη σύνοδο κορυφής του SCO στη Σαμαρκάνδη στις 16 Σεπτεμβρίου. Σύμφωνα με τα λεγόμενά του, "η τελευταία συνοριακή σύγκρουση δεν έχει καμία σχέση με το Ναγκόρνο-Καραμπάχ, βρίσκεται σε μια εντελώς διαφορετική περιοχή, στα σύνορα μεταξύ Αρμενίας και Αζερμπαϊτζάν. Τα πρόσφατα γεγονότα έδειξαν ότι ούτε η Αρμενία ούτε το Αζερμπαϊτζάν επιθυμούν κλιμάκωση μεγάλης κλίμακας, δήλωσε ο Ιλχάμ Αλίγιεφ κατά τη συνάντησή του με τον Ρώσο πρόεδρο, ευχαριστώντας τον για τη γρήγορη αντίδρασή του στην κλιμάκωση. Ο πρωθυπουργός της Αρμενίας Νικολ Πασινιάν ακύρωσε το ταξίδι του στη Σαμαρκάνδη με το πρόσχημα της τρέχουσας έκτακτης κατάστασης.

Η κατάσταση σε μια μεγάλη έκταση των ιδιαίτερα συμβατικών αρμενο-αζερμπαϊτζανικών συνόρων, αρκετές εκατοντάδες χιλιόμετρα από το Meghri έως το Verin Shorj, κλιμακώθηκε απότομα τη νύχτα μεταξύ 12 και 13 Σεπτεμβρίου. Το Goris και το θέρετρο Jermuk, ειδικότερα, δέχθηκαν πυρά πυροβολικού και όλμων. Οι μονάδες του Αζερμπαϊτζάν επιχείρησαν να προελάσουν σε ορισμένες περιοχές. Οι άμαχοι χρειάστηκε να εκκενωθούν εν μέρει από τους συνοριακούς οικισμούς των περιοχών Gegharkunik, Vayots Dzor και Syunik της Αρμενίας. Ο αριθμός των θυμάτων και από τις δύο πλευρές ξεπέρασε τις 200 (135 από την αρμενική πλευρά και 77 από την αζερική). Είναι πιθανόν αυτό να μην είναι ο τελικός αριθμός.

Περιοχές κλιμάκωσης και καθορισμός των αξιώσεων του Αζερμπαϊτζάν σε μέρος του αρμενικού εδάφους

Μιλάμε για τη μεγαλύτερη κλιμάκωση μετά το τέλος του "φθινοπωρινού" πολέμου των 44 ημερών το 2020 και του τετραήμερου "Απριλιανού" πολέμου στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ το 2016. Το Μπακού κατηγορεί τον "τακτικό στρατό" της Αρμενίας για νάρκες και επιθέσεις εναντίον των περιοχών Lachin και Kelbajar, αλλά οι ισχυρισμοί αυτοί φαίνονται τραβηγμένοι, δεδομένης της σημερινής κατάστασης της αρμενικής στρατιωτικής οργάνωσης.

Η προσπάθεια "εξέτασης" των αρμενικών αμυντικών θέσεων σε ορισμένα ευάλωτα τμήματα φαίνεται λογική στο πλαίσιο των απαιτήσεων του Μπακού να ανοίξουν οι σιδηροδρομικές και οδικές συνδέσεις μεταξύ του "ηπειρωτικού" Αζερμπαϊτζάν και της Αυτόνομης Δημοκρατίας του Ναχιτσεβάν μέσω του αρμενικού εδάφους (στα τμήματα Meghri και Sisian, αντίστοιχα). Ο κίνδυνος ενός χτυπήματος από τον αποκλεισμό του Ναχιτσεβάν, όπου σταθμεύει ένας ξεχωριστός στρατός στενά συνδεδεμένος με την Τουρκία, παραμένει επίσης για το Vayotsdzor και το Syunik.

Εστιάζοντας στη διατήρηση της εξουσίας της, η κυβέρνηση Πασινιάν δεν κρύβει τη φιλοδοξία της να υπογράψει μια ειρηνευτική συμφωνία με το Αζερμπαϊτζάν μέσω μέγιστων παραχωρήσεων στο "ζήτημα του Καραμπάχ" και όχι μόνο. Το κυβερνών κόμμα Συμφωνία Πολιτών προτιμά να μιλάει για μια "συνοριακή σύγκρουση" που δεν είναι τόσο σημαντική ώστε να αποσπάται από την καθημερινότητά του, αλλά αυτή η εκδοχή καταρρίπτεται από το βάθος της εμπλοκής των στόχων στο αρμενικό έδαφος και το βεληνεκές του αζερικού πυροβολικού. Δεν γίνεται καν λόγος για μερική κινητοποίηση (σύμφωνα με τον επικεφαλής του κοινοβουλίου, Alain Simonyan, αυτό θα ήταν ένα βήμα προς την επιθετικότητα) και οι μεμονωμένες διαμαρτυρίες των ανοργάνωτων πολιτών περιορίζονται εύκολα. Ο υπουργός Άμυνας Σουρέν Παπικιάν συμβούλευσε όσους εθελοντικά επιδιώκουν να υπερασπιστούν τα σύνορα της χώρας να απευθύνονται στα στρατιωτικά επιτελεία ανάλογα με τον τόπο διαμονής τους.

Παρ' όλα αυτά, εστάλη αίτημα για βοήθεια στην ΚΣΣΕ, η απάντηση στην οποία (αποστολή αποστολής παρακολούθησης στην Αρμενία) προκάλεσε τη δυσαρέσκεια των συνεργατών του Pashinian, όπως ο Alain Simonyan ή ο γραμματέας του Συμβουλίου Ασφαλείας Armen Grigoryan (πλαίσιο του George Soros), ο οποίος συναντάται τακτικά με τον βοηθό του Αζέρου προέδρου Hikmet Hajiyev, όπως τον περασμένο Αύγουστο στις Βρυξέλλες. Εκεί, επίσης, ο Ιλχάμ Αλίγιεφ και ο Νικολ Πασινιάν συναντήθηκαν ξανά την τελευταία ημέρα του καλοκαιριού, με τη μεσολάβηση του επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, για να συζητήσουν μια πιθανή ειρηνευτική συμφωνία μεταξύ Αρμενίας και Αζερμπαϊτζάν. "Οι διαπραγματεύσεις για μια ειρηνευτική συμφωνία βρίσκονται σε εξέλιξη, συζητούνται και ελπίζω πολύ ότι θα μπορέσουμε να την εφαρμόσουμε στο εγγύς μέλλον", επανέλαβε ο Σιμονιάν στη δημόσια τηλεόραση της Αρμενίας.

Ο Άρμεν Γκριγκοριάν στο στούντιο του Azatutyun

Μιλώντας από εγγενώς ασθενέστερες θέσεις, το Ερεβάν ελίσσεται μεταξύ Μόσχας, Βρυξελλών και Ουάσινγκτον. Έτσι, στο Ανατολικό Οικονομικό Φόρουμ στο Βλαδιβοστόκ, ο Pashinyan μίλησε για το ενδιαφέρον ορισμένων δυνάμεων να αποσταθεροποιήσουν την Υπερκαυκασία, με φόντο την εμπλοκή της Μόσχας στην ουκρανική σύγκρουση. Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι οι συγκρούσεις του Σεπτεμβρίου στα σύνορα Αρμενίας-Αζερμπαϊτζάν και η στρατιωτική επίθεση στην περιοχή του Χάρκοβο ακολούθησαν την αποχώρησή τους προς τα ρωσικά σύνορα. "Το Αζερμπαϊτζάν αισθάνεται αρκετά σίγουρο σε αυτή τη γεωπολιτική στιγμή, και ειδικά τώρα, κατά τη διάρκεια της ουκρανικής αντεπίθεσης... που δοκιμάζει τη δέσμευση της Ρωσίας να υπερασπιστεί την Αρμενία", επιβεβαιώνει έμμεσα αυτή την εκδοχή ο Βρετανός ανώτερος συνεργάτης στο Carnegie Europe Tom de Waal. Οι συγκρούσεις του Σεπτεμβρίου αποτελούν "σοβαρό στρατηγικό πονοκέφαλο" για τον Πούτιν, αναφέρει με ικανοποίηση το Politico: "Οι ειρηνευτικές προσπάθειες του Κρεμλίνου αμφισβητούνται και από τις δύο πλευρές" και η ΕΕ προσπαθεί να καλύψει το κενό.

Οι δυτικοί στρατηγοί δεν κρύβουν την επιθυμία τους να μετατρέψουν τον Υπερκαύκασο σε ένα πλήρες "δεύτερο μέτωπο", σχεδιασμένο να δημιουργήσει πρόσθετα σοβαρά προβλήματα στη Ρωσία. Το ταξίδι του διευθυντή της CIA Γουίλιαμ Μπερνς τον Ιούλιο στον Καύκασο, το πρόσφατο του νέου επικεφαλής συμβούλου του Στέιτ Ντιπάρτμεντ για τον Καύκασο Φίλιπ Ράικερ, οι εκρήξεις για τον "ηγετικό ρόλο" του υπουργού Μπλίνκεν στις προσπάθειες κατάπαυσης του πυρός, η επίσκεψη της Νάνσι Πελόζι στο Ερεβάν μετά από πρόσκληση του Σιμονιάν - όλα αυτά υποκινούνται από τη λογική της αντιπαράθεσης της Δύσης και της "επιθετικής" Ρωσίας, που αναγκάζεται να δράσει σε έναν στενό διάδρομο δυνατοτήτων. Η άμεση στρατιωτική επέμβαση που υπαινίχθηκε ο Άρμεν Γκριγκοριάν (και όχι μόνο αυτός) θα σήμαινε μια αντιπαράθεση μεταξύ της Ρωσίας και του Αζερμπαϊτζάν και της Τουρκίας, στην οποία η Μόσχα έχει ελάχιστη πραγματική επιρροή. Διαφορετικά, είναι εγγυημένο ότι τα αντιρωσικά αισθήματα στο Ερεβάν θα αυξηθούν και ότι ένας ουσιαστικός διάλογος με τη Μόσχα θα καταστραφεί εντελώς.

Ο παραδοσιακός ρόλος της Ρωσίας ως εγγυητή της περιφερειακής ασφάλειας στον Καύκασο δεν ταιριάζει σε όλους. Η τριμερής δήλωση της 10ης Νοεμβρίου 2020 αναφέρει: "Όλες οι οικονομικές και μεταφορικές συνδέσεις στην περιοχή θα ξεμπλοκάρουν. Η Δημοκρατία της Αρμενίας εγγυάται την ασφάλεια των συγκοινωνιακών συνδέσεων μεταξύ των δυτικών περιοχών της Δημοκρατίας του Αζερμπαϊτζάν και της Αυτόνομης Δημοκρατίας του Ναχτσιβάν, προκειμένου να οργανωθεί η απρόσκοπτη κυκλοφορία πολιτών, οχημάτων και εμπορευμάτων και προς τις δύο κατευθύνσεις. Η επικοινωνία των μεταφορών ελέγχεται από τα όργανα της Υπηρεσίας Συνοριοφυλακής της Ομοσπονδιακής Υπηρεσίας Ασφαλείας της Ρωσίας". Μετά το τέλος του "πολέμου των 44 ημερών", ο οποίος άλλαξε καρδιακά την ισορροπία δυνάμεων στην περιοχή, άρχισε η ανάπτυξη συνοριακών φυλακίων της ρωσικής FSB κατά μήκος της διοικητικής γραμμής των συνόρων μεταξύ της Αρμενικής Δημοκρατίας και της Δημοκρατίας του Αζερμπαϊτζάν, ένα από τα οποία (στο Gegharkunik) δέχθηκε πυρά τη νύχτα από τις 12 προς τις 13 Σεπτεμβρίου. Αναφέρεται ότι το προσωπικό αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την τοποθεσία επειγόντως. Σύμφωνα με αρμενικές πηγές, το κτίριο στέγασης των Ρώσων συνοριοφυλάκων και ο στρατιωτικός εξοπλισμός υπέστησαν ζημιές από το άμεσο χτύπημα. Αν και οι πληροφορίες για τραυματισμό Ρώσων συνοριοφυλάκων δεν έχουν επιβεβαιωθεί, το επεισόδιο προκαλεί σοβαρή ανησυχία. Το Μπακού αρνήθηκε την εμπλοκή του στο περιστατικό, αλλά στην τεταμένη κατάσταση είναι πιθανό να υπάρξουν νέες προκλήσεις εναντίον Ρώσων στρατιωτικών, ιδίως των Ρώσων ειρηνευτικών δυνάμεων στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ.

"Η επιρροή της ρωσικής σημαίας έχει μειωθεί σημαντικά και το σύστημα ασφαλείας σε ολόκληρο τον μετασοβιετικό χώρο φαίνεται πραγματικά διαλυμένο", περιγράφει τους στόχους της δυτικής πολιτικής ο Laurence Broers, συνεργάτης του Chatham House, γνωστός στον Καύκασο. - Γινόμαστε μάρτυρες της κατάρρευσης της καθιερωμένης φήμης της Ρωσίας ως εγγυητή της ασφάλειας, τόσο σε αντικειμενικό επίπεδο ... όσο και σε υποκειμενικό επίπεδο, στην αντίληψη των ρωσικών εγγυήσεων ασφαλείας".

Η επιτυχία αυτών των αποικιοκρατικών τακτικών ευσεβών πόθων θα έχει αναπόφευκτα αρνητικό αντίκτυπο στις διμερείς σχέσεις της Ρωσίας με τα κράτη του Καυκάσου και στις προσπάθειες να εδραιωθεί τουλάχιστον μια επίφαση συνεννόησης στο "τρίγωνο" Μόσχα - Άγκυρα - Τεχεράνη.

Ο Denis Gonchar, διευθυντής του 4ου τμήματος των χωρών της ΚΑΚ του υπουργείου Εξωτερικών, σημείωσε σε συνέντευξή του στο RIA Novosti ότι οι Βρυξέλλες δεν έκρυψαν το γεγονός ότι έθεσαν ως στόχο την εκδίωξη της Ρωσίας από την Υπερκαυκασία. Οι ευρωπαϊκές προσπάθειες να "παρέμβουν" στις εργασίες του τριμερούς σχήματος διαπραγματεύσεων Ρωσίας-Αζερμπαϊτζάν-Αρμενίας έχουν ενταθεί στο πλαίσιο της εκστρατείας αντιρωσικών κυρώσεων της συλλογικής Δύσης. Ο Philip Ricoeur δήλωσε ότι η Ουάσιγκτον και οι Βρυξέλλες ενώνουν τις δυνάμεις τους στον Καύκασο. Η Μόσχα δηλώνει ότι δεν επιθυμεί να παίξει γεωπολιτικά παιχνίδια μηδενικού αθροίσματος, αλλά η επικίνδυνη περιφερειακή δυναμική απαιτεί τη μεγαλύτερη δυνατή προσοχή. Ένα "δεύτερο μέτωπο" στην Υπερκαυκασία μπορεί να πάρει πολύ πιο ρεαλιστική μορφή.

Azerbaijan-Armenia-who -benefits -from- the- new -aggravation- of-the- situation

https://www.fondsk.ru/news/2022/09/17/azerbajdzhan-armenia-kto-izvlekaet-vygody-iz-novogo-obostrenia-obstanovki-57209.html