Η Ρωσία, η Ινδία και η Κίνα ετοιμάζονται να εισέλθουν στο Αφγανιστάν

© AP Photo / Shekib Rahmani

Άνθρωποι στο αεροδρόμιο της Καμπούλ - RIA Novosti, 1920, 23.08.2021.

Sergei Savchuk

Η αστραπιαία κατάρρευση της φιλοαμερικανικής κυβέρνησης του Αφγανιστάν, η οποία έπεσε από τους όχι και τόσο οργισμένους Ταλιμπάν* μέσα σε λίγες ημέρες, επισκίασε όλα τα άλλα παγκόσμια γεγονότα. Η αποτυχία του παγκόσμιου ηγεμόνα ήταν τόσο ηχηρή που ο Josep Borrell, Ύπατος Εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Ένωσης για θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφάλειας, χρησιμοποίησε μια απρογραμμάτιστη συνεδρίαση των επιτροπών εξωτερικών υποθέσεων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για να ζητήσει να αποτραπεί η Ρωσία και η Κίνα από το να "πάρουν τον έλεγχο της χώρας και να γίνουν χορηγοί της Καμπούλ".

Η συλλογική ανησυχία της Δύσης είναι κατανοητή, καθώς οι ενδιαφερόμενοι παίκτες έχουν ήδη παραταχθεί κατά μήκος της περιμέτρου του Αφγανιστάν με πολύ περισσότερα να προσφέρουν από τη στρατιωτική κατοχή και τη διακυβέρνηση μέσω μιας κυβέρνησης-μαριονέτας. Και αυτό δεν αφορά μόνο τη Μόσχα και το Πεκίνο. Το Αφγανιστάν είναι εξαιρετικά πλούσιο σε ορυκτά, με σχεδόν 1.500 κοιτάσματα, συμπεριλαμβανομένων πετρελαίου, φυσικού αερίου, άνθρακα, χαλκού, σιδήρου, πολύτιμων και ημιπολύτιμων λίθων. Η μόνιμη κατάσταση του πολέμου καθιστά την εξερεύνηση και τον εξευγενισμό των υπαρχόντων αποθεμάτων εξαιρετικά δύσκολη, αλλά ακόμη και αυτά που οι Βρετανοί, Σοβιετικοί και Αμερικανοί γεωλόγοι έχουν καταφέρει να εκμεταλλευτούν ένα προς ένα, παραπέμπουν σε μια δύναμη που θα μπορούσε να σταματήσει το ατέλειωτο σπιράλ του πολέμου και να εγκαθιδρύσει κάποια επίφαση ειρήνης, ασφάλειας και σταθερότητας, κολυμπώντας στο χρήμα.

Η οικονομική θεωρία υποστηρίζει ότι η ενέργεια είναι πάντα η βάση της κρατικής ανάπτυξης στον σύγχρονο κόσμο - και οι Ταλιμπάν, αν επιδείξουν κάποια πολιτική σοφία, έχουν πολλές πιθανότητες να ενταχθούν στις τάξεις της παγκόσμιας ελίτ. Η κύρια ιδιαιτερότητά του είναι ότι το μετάλλευμα βρίσκεται πολύ κοντά στην επιφάνεια και μπορεί να εξορυχθεί με τη μέθοδο του ανοικτού λάκκου, απλά με τη βοήθεια εκσκαφέων. Η προέλευση του στο Gajgak είναι 32 χιλιόμετρα συμπαγούς κοιτάσματος και ένα ασύλληπτο ποσό δύο δισεκατομμυρίων τόνων σιδηρομεταλλεύματος, το οποίο είναι πολύ πλούσιο, με βαθμό αποπληρωμής πάνω από 62%. Ταυτόχρονα, οι γεωλόγοι υποστηρίζουν ότι τα κοιτάσματα θα μπορούσαν να έχουν διπλάσιο πάχος. Οι γειτονικές περιοχές Shabashak και Dar-l-Suf, εν τω μεταξύ, διαθέτουν εμπορικά κοιτάσματα άνθρακα κοκκοποίησης - η ίδια η φύση έχει δημιουργήσει το τέλειο περιβάλλον για την ανάπτυξη της μεταλλουργίας.

Αυτός ο συνδυασμός ήταν βέβαιο ότι θα προσέλκυε την προσοχή της Ινδίας, η οποία έχει υιοθετήσει ένα εθνικό πρόγραμμα για την κατάκτηση της παγκόσμιας αγοράς χάλυβα. Το Δελχί είναι πολύ σοβαρό για να γίνει το κορυφαίο χαλυβουργείο του κόσμου. Ως εκ τούτου, το 2016, η Ινδία, το Ιράν και το Αφγανιστάν συνήψαν τριμερή συμφωνία βάσει της οποίας το Δελχί επένδυσε στην αναβάθμιση του ιρανικού λιμανιού Chabahar και η Τεχεράνη κατασκεύασε απευθείας σιδηροδρομική σύνδεση που έφθανε στο Herat από τα βορειοδυτικά σύνορα. Η Ινδία θέλει τόσο πολύ το αφγανικό μετάλλευμα και τον άνθρακα που είναι πρόθυμη να επενδύσει δέκα δισεκατομμύρια δολάρια για την κατασκευή ενός ορυχείου και ενός απευθείας σιδηροδρομικού δικτύου προς το Chahbahar.

Το έργο σταμάτησε λόγω της κλιμάκωσης της κατάστασης στη χώρα, ενώ οι Ταλιμπάν, οι οποίοι έχουν καταλάβει την επαρχία, το έχουν καθυστερήσει. Μεγάλα αποθέματα υδρογονανθράκων έχουν ανακαλυφθεί στη βόρεια επαρχία Balkh, κατά μήκος του ποταμού Amu Darya και των συνόρων με το Ουζμπεκιστάν και το Τατζικιστάν. Το Γεωλογικό Ινστιτούτο των ΗΠΑ, το οποίο διεξήγαγε εκεί έρευνες πεδίου υπό την κάλυψη του αμερικανικού στρατού, υπολόγισε το δυναμικό της λεκάνης σε 1,8 δισεκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου, 440 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου και περισσότερα από 560 χιλιάδες βαρέλια συμπυκνώματος φυσικού αερίου. Για το Αφγανιστάν, το οποίο καταναλώνει πενιχρά πέντε χιλιάδες βαρέλια πετρελαίου την ημέρα, πρόκειται για έναν μυθικό πλούτο που θα μπορούσε να λύσει το πρόβλημα της ενεργειακής πείνας για τις επόμενες δεκαετίες. Προς απογοήτευση της Ουάσινγκτον, η Κίνα έχει στραμμένο το βλέμμα της στον τομέα του πετρελαίου και του φυσικού αερίου. Το 2011, η Καμπούλ συνήψε συμφωνία με την κρατική China National Petroleum Corporation. Στην εταιρεία δόθηκε παραχώρηση για την ανάπτυξη τριών κοιτασμάτων και σε αντάλλαγμα ανέλαβε την υποχρέωση να κατασκευάσει τρία διυλιστήρια, πράγμα που έκανε μέσα στα επόμενα τρία χρόνια. Αξίζει να σημειωθεί ότι το Πεκίνο προσέφερε στην Καμπούλ εξαιρετικά ευνοϊκούς όρους: το εβδομήντα τοις εκατό του κέρδους από την παραγωγή και την πώληση πετρελαίου και φυσικού αερίου θα πήγαινε στον αφγανικό προϋπολογισμό. Φυσικά, θα ήταν ανόητο να πιστεύουμε ότι οι Κινέζοι εργάζονται με ζημία και χωρίς μεγάλα σχέδια για το μέλλον. Δέκα χρόνια πριν, η ίδια Γεωλογική Υπηρεσία των ΗΠΑ δημοσίευσε στοιχεία που έδειχναν ότι στα βάθη του αφγανικού εδάφους κρύβονται κοιτάσματα λιθίου αξίας τριών τρισεκατομμυρίων δολαρίων. Τα στοιχεία για τα αποθέματα λιθίου στο Αφγανιστάν παρουσιάζονται συχνά ως γεγονότα, αλλά αυτό δεν είναι απολύτως αληθές. Οι Αμερικανοί στρατιωτικοί γεωλόγοι κατάφεραν τα τελευταία δύο χρόνια να διεξάγουν μόνο επιφανειακή εξερεύνηση, εντοπίζοντας λεκάνες όπου, με βάση τις μεταλλευτικές και γεωλογικές συνθήκες, υπάρχουν πιθανά κοιτάσματα του μετάλλου. Ωστόσο, οι Αμερικανοί δεν έχουν ούτε βρει ούτε εξορύξει φυσικό λίθιο. Ωστόσο, οι γεωλογικές έρευνες έχουν προ πολλού ξεπεράσει το στάδιο του σφυροκοπήματος και η σύγχρονη μοντελοποίηση είναι πολύ πιθανό να προβλέψει την παρουσία του πολυπόθητου μετάλλου σπάνιων γαιών.

Για την Κίνα, τον κυριότερο παραγωγό ηλεκτρικών αυτοκινήτων και μηχανημάτων με μπαταρίες στον κόσμο, αυτό αποδείχθηκε υπεραρκετό. Μόλις λίγες ώρες μετά την κατάληψη της πρωτεύουσας από τους Ταλιμπάν, ο εκπρόσωπος του κινεζικού υπουργείου Εξωτερικών Γκενγκ Σουάνγκ εξέδωσε δήλωση στην οποία ανέφερε ότι η Κίνα προσβλέπει στην "πιο φιλική συνεργασία με το Αφγανιστάν". Αξίζει να σημειωθεί ότι η κινεζική πρεσβεία στην Καμπούλ δεν υπέστη ζημιές και φυλάσσεται πλέον από ένοπλους εκπροσώπους της νέας κυβέρνησης.

Ο Αμερικανικός Τύπος αντέδρασε υστερικά στο περιστατικό. Για παράδειγμα, το CNBC έγραψε ότι όχι μόνο το λίθιο, αλλά και το κίριο, το νεοδύμιο, το λανθάνιο, ο ψευδάργυρος και ο υδράργυρος που υπάρχουν στο Αφγανιστάν θα πέσουν στα χέρια του κύριου αντιπάλου της Αμερικής. Εάν η Κίνα αποκτήσει έρεισμα στην περιοχή, θα γίνει πρακτικά μονοπωλητής στην επεξεργασία και τη χρήση των μετάλλων σπάνιων γαιών. Και η Ρωσία: δεν έχουμε τίποτα να προσφέρουμε και να καταστήσουμε επίσης ασφαλή την παρουσία μας στην περιοχή; Θα πρέπει να ξεκινήσουμε με την ειδικότητα που παραδοσιακά προσφέρει η Μόσχα σε όλους όσους επιθυμούν να συνεργαστούν - τους κύριους αγωγούς φυσικού αερίου. Το 2010 υπογράφηκε συμφωνία τεσσάρων μερών για την κατασκευή του αγωγού φυσικού αερίου Τουρκμενιστάν-Αφγανιστάν-Πακιστάν-Ινδίας (TAPI), ο οποίος θα έχει μήκος 1.700 χιλιόμετρα και χωρητικότητα 33 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων. Το κόστος κατασκευής εκτιμήθηκε σε δέκα δισεκατομμύρια δολάρια και το εργοστάσιο σωληνοκυλίνδρων του Τσελιαμπίνσκ κέρδισε τον διαγωνισμό για την προμήθεια των σωλήνων. Για τα επόμενα εννέα χρόνια τα μέρη συναντήθηκαν συνεχώς και υπέγραψαν όλο και πιο λεπτομερείς συμφωνίες, αλλά η κατασκευή δεν ξεκίνησε. Ο λόγος είναι ο ίδιος: ατελείωτη αστάθεια, εχθροπραξίες και μια κυβέρνηση που δεν ελέγχει τις περισσότερες από τις απομακρυσμένες επαρχίες της.

Αν η κατάσταση στο Αφγανιστάν σταθεροποιηθεί, η Ρωσία μπορεί όχι μόνο να γίνει ο κύριος προμηθευτής σωλήνων, αλλά και να συμβάλει στην αύξηση της παροχής καυσίμων, τουλάχιστον με την ανακατεύθυνση των πεντέμισι δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων φυσικού αερίου που αγοράζονται ετησίως από το Τουρκμενιστάν προς το νότο. Αλλά αυτό δεν είναι το κύριο θέμα. Το Αφγανιστάν έχει, χωρίς υπερβολή, τρομερή έλλειψη ηλεκτρικής ενέργειας. Η χώρα με πληθυσμό 38 εκατομμυρίων κατοίκων, δηλαδή περισσότερους από τη σύγχρονη Ουκρανία, διαθέτει μόνο επτά σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής με συνολική εγκατεστημένη ισχύ 3,1 GW. Συγκριτικά, στην Ουκρανία ο ίδιος αριθμός είναι 55 γιγαβάτ. Εδώ και δεκαετίες, η Μόσχα έχει στο τραπέζι ένα σχέδιο ενεργειακής γέφυρας Αζερμπαϊτζάν-Ιράν, το οποίο έχει όλες τις πιθανότητες να υλοποιηθεί μόλις διασφαλιστεί το σημερινό status quo στο Καραμπάχ.

Σε περίπτωση ενδιαφέροντος από την Αφγανική πλευρά, η ενεργειακή γέφυρα μπορεί να επεκταθεί περαιτέρω προς τα ανατολικά. Άλλωστε, παρά τις αντιξοότητες, δύο υδροηλεκτρικοί σταθμοί, η Νταρούντα και το Pul-I-Khumri, λειτουργούν στο Αφγανιστάν, και η Ρωσία τα τελευταία χρόνια έχει αποκτήσει μεγάλη εμπειρία τόσο στον εκσυγχρονισμό των δικών της υδροηλεκτρικών σταθμών όσο και στην κατασκευή νέων, συμπεριλαμβανομένων σταθμών μικρής και μεσαίας δυναμικότητας που κατασκευάζονται ακόμη και σε δύσκολες συνθήκες υψηλών βουνών. Το πώς θα εξελιχθούν τα γεγονότα στην περιοχή στο εγγύς μέλλον θα φανεί, αλλά η τάση υποδηλώνει ότι το μοτίβο της παρουσίας των μεγάλων δυνάμεων του κόσμου εκεί είναι πιθανό να αλλάξει ανεπανόρθωτα.

https://ria.ru/20210823/afganistan-1746761850.html