Ο Φράνσις Φουκουγιάμα για άλλη μια φορά γράφει το "τέλος της ιστορίας"

Και η παγκόσμια ηγεμονία των ΗΠΑ καταρρέει

Vladimir Malishev

Στις 18 Αυγούστου, ο βρετανικός Economist δημοσίευσε ένα άρθρο με τίτλο "Το μέλλον της αμερικανικής ισχύος: Ο Φράνσις Φουκουγιάμα για το τέλος της αμερικανικής ηγεμονίας". "Τα φρικιαστικά πλάνα των απελπισμένων Αφγανών που προσπαθούσαν ανεπιτυχώς να διαφύγουν από την Καμπούλ μετά την πτώση της φιλοαμερικανικής κυβέρνησης φάνηκε σε πολλούς να είναι ένα σημείο καμπής στην παγκόσμια ιστορία, καθώς η Αμερική γύρισε την πλάτη της στον κόσμο", γράφει ο Φουκουγιάμα, διάσημος για το δοκίμιό του "Το τέλος της ιστορίας;" που δημοσιεύτηκε το 1989 στο Αμερικανικό περιοδικό The National Interest.

Στην πραγματικότητα", συνεχίζει ο Φουκουγιάμα, "το τέλος της αμερικανικής εποχής ήρθε πολύ νωρίτερα. Και οι λόγοι για την αδυναμία και την παρακμή της Αμερικής είναι εσωτερικοί και όχι εξωτερικοί. Η Αμερική θα παραμείνει μεγάλη δύναμη για μεγάλο χρονικό διάστημα, αλλά η επιρροή της δεν εξαρτάται από την εξωτερική πολιτική, αλλά από το αν μπορεί να αντιμετωπίσει τα εσωτερικά της προβλήματα.

Ο Φουκουγιάμα υποστηρίζει ότι "το αποκορύφωμα της αμερικανικής ηγεμονίας διήρκεσε λιγότερο από 20 χρόνια, από την πτώση του Τείχους του Βερολίνου το 1989 μέχρι την οικονομική κρίση του 2007-2009" και "το αποκορύφωμα της Αμερικανικής αλαζονείας ήταν η εισβολή στο Ιράκ το 2003, όταν οι Αμερικανοί ήλπιζαν να αναδιαμορφώσουν όχι μόνο το Αφγανιστάν (στο οποίο είχαν εισβάλει δύο χρόνια νωρίτερα) και το Ιράκ, αλλά ολόκληρη τη Μέση Ανατολή.

Σύμφωνα με τον Φουκουγιάμα, οι ΗΠΑ υπερεκτίμησαν "τη σημασία της στρατιωτικής δύναμης για θεμελιώδεις πολιτικές αλλαγές" και ταυτόχρονα, όπως αποδεικνύεται, υποτίμησαν "τον αντίκτυπο του δικού τους οικονομικού μοντέλου και της ελεύθερης αγοράς στα παγκόσμια οικονομικά". Ως αποτέλεσμα, οι αμερικανικές δυνάμεις εγκλωβίστηκαν σε δύο πολέμους εναντίον ανταρτών και σε μια διεθνή οικονομική κρίση που επιδείνωσε τις παγκόσμιες ανισότητες μέσω της παγκοσμιοποίησης αμερικανικού τύπου.

Τώρα, σύμφωνα με τον Φουκουγιάμα, ο κόσμος επιστρέφει στην πολυπολικότητα με την Κίνα, τη Ρωσία, την Ινδία, την Ευρώπη και άλλα κέντρα να κερδίζουν έδαφος έναντι της Αμερικής. Τούτου λεχθέντος, αυτό που συνέβη στο Αφγανιστάν δεν είναι καταστροφή για τις ΗΠΑ: η Αμερική υπέστη μια πολύ πιο ταπεινωτική ήττα όταν αποσύρθηκε από το Βιετνάμ το 1975, αλλά ανέκτησε την κυριαρχία της σε λιγότερο από μια δεκαετία και τώρα συνεργάζεται με το Βιετνάμ για να "περιορίσει τον κινεζικό επεκτατισμό".

Πρέπει να γίνει αποδεκτό ότι η αποχώρηση της Αμερικής από το Αφγανιστάν δεν είναι καταστροφή. Αλλά ο μαέστρος κάνει λάθος όταν λέει ότι "ο τελικός αντίκτυπος του Αφγανιστάν στη γεωπολιτική είναι πιθανό να είναι μικρός". Το ίδιο λάθος έκανε και πριν από 32 χρόνια με την προφητεία του για το "τέλος της ιστορίας", με την οποία εννοούσε την εξάπλωση της φιλελεύθερης δημοκρατίας σε όλο τον κόσμο.

"Η Αμερικανική κοινωνία είναι βαθιά διχασμένη και δεν μπορεί να βρει κοινό έδαφος σε κανένα θέμα. Αυτός ο διχασμός ... έχει εξελιχθεί σε έναν σκληρό πολιτιστικό πόλεμο μεταξύ δύο ταυτοτήτων". Η επιδημία του κορωναϊού, τονίζει ο Fukuyama, "επιδείνωσε τις διαιρέσεις στο εσωτερικό της Αμερικής: η καραντίνα, οι μάσκες και τώρα ο υποχρεωτικός εμβολιασμός δεν είναι πλέον απλά επιδημιολογικά μέτρα, αλλά πολιτικοί δείκτες".

Σήμερα, τα δύο μέρη μιας διαιρεμένης Αμερικής ζουν το καθένα "στη δική του πραγματικότητα". Και οι προεδρικές εκλογές του 2020 "ήταν, για κάποιους, οι πιο δίκαιες εκλογές στην ιστορία των ΗΠΑ και για άλλους η μεγαλύτερη απάτη που άνοιξε το δρόμο για μια παράνομη προεδρία".

Ο Fukuyama, πιστεύει ότι η κύρια πολιτική αποτυχία της κυβέρνησης του Joe Biden κατά τη διάρκεια των επτά μηνών της θητείας του "ήταν η αποτυχία να προβλέψει την ταχεία κατάρρευση του Αφγανιστάν". Εδώ ο μαέστρος κάνει άλλο ένα λάθος. Παραλείπει να αναγνωρίσει ότι η "κατάρρευση του Αφγανιστάν" ήταν η κατάρρευση της προσπάθειας να μετατραπεί η χώρα, η οποία δεν ήταν ποτέ αποικία κανενός, σε κατεχόμενο έδαφος. Και η κατάρρευση είχε προαναγγελθεί πολύ πριν ο Τζο Μπάιντεν γίνει πρόεδρος των ΗΠΑ.

Ο Φουκουγιάμα ελπίζει ότι η απόσυρση των Αμερικανών από το Αφγανιστάν "θα επιτρέψει μια μελλοντική μετατόπιση της προσοχής στα μεγαλύτερα προβλήματα της Ρωσίας και της Κίνας. Λέει ότι το μόνο που θα χρειαστεί είναι "να ανακατανεμηθούν οι πόροι και η πολιτική προσοχή για να περιοριστούν οι γεωπολιτικοί αντίπαλοι και να συνεργαστούν με τους συμμάχους".

"Οι ΗΠΑ είναι απίθανο να ανακτήσουν την προηγούμενη ηγεμονική τους θέση", σημειώνει ο Fukuyama, αλλά μπορούν να ελπίζουν ότι "θα διατηρήσουν μαζί με τις ομοϊδεάτισσες χώρες μια παγκόσμια τάξη που θα ευνοεί τις δημοκρατικές αξίες". Και αν η Αμερική θα τα καταφέρει "θα εξαρτηθεί... από την αποκατάσταση της εθνικής ταυτότητας και της αποφασιστικότητας στο εσωτερικό".

Το 1992, ο Φουκουγιάμα δημοσίευσε το βιβλίο Το τέλος της ιστορίας και ο τελευταίος άνθρωπος, στο οποίο υποστήριζε ότι ολόκληρος ο κόσμος θα γινόταν πλέον μια σταθερή φιλελεύθερη δημοκρατία. Αυτός ο ιαπωνοαμερικανός συγγραφέας δεν μπορεί να παραδεχτεί ότι τρεις δεκαετίες μετά την εξαφάνιση της ΕΣΣΔ ο κόσμος βρίσκεται πιο κοντά στο φασισμό παρά στη δημοκρατία, αλλά εξακολουθεί να προσπαθεί να συλλάβει το άπιαστο "τέλος της ιστορίας" προτείνοντας ότι οι ΗΠΑ πρέπει να διατηρήσουν την παγκόσμια τάξη και τις "δημοκρατικές αξίες", αλλά τώρα όχι μονοπωλιακά, αλλά βασιζόμενες σε "ομοϊδεάτες χώρες".

Φαίνεται ότι ο Francis Fukuyama έχει κολλήσει τη σκέψη του στις δεκαετίες του 80-90 του περασμένου αιώνα, όταν ένας άλλος Αμερικανός συγγραφέας, ο Zbigniew Brzezinski, μίλησε για την Αμερική ως "τη μόνη παγκόσμια υπερδύναμη".

Πιο ακριβής από τον Φουκουγιάμα είναι ο ορισμός της σημερινής κατάστασης των πραγμάτων από τους New York Times, οι οποίοι γράφουν: "Πολλοί στις Ηνωμένες Πολιτείες απορρίπτουν τώρα την ιδέα ότι η Αμερική μπορεί να είναι ή είναι ο παγκόσμιος υποστηρικτής της δημοκρατίας.

"Η παγκόσμια ηγεσία των ΗΠΑ δεν αποδυναμώνεται απλώς, αλλά καταρρέει. Και αυτή η διαδικασία μείωσης της επιρροής δεν είναι κυκλική, αλλά μόνιμη", αναφέρει το Foreign Affairs.

https://www.fondsk.ru/news/2021/08/20/frensis-fukuyama-snova-vorozhit-nad-koncom-istorii-54280.html