Η Στρατηγική Εθνικής Ασφάλειας της Ρωσίας: νέα άποψη για τη γεωπολιτική κατάσταση στον κόσμο

Στις 2 Ιουλίου 2021, ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν υπέγραψε το διάταγμα αριθ. 400 "Για τη στρατηγική εθνικής ασφάλειας της Ρωσικής Ομοσπονδίας". Η τρέχουσα έκδοση απαιτεί προσεκτική μελέτη και σύγκριση με προηγούμενες στρατηγικές για την εξέλιξη των απειλών κατά της Ρωσικής Ομοσπονδίας.

Πολλοί εμπειρογνώμονες έχουν ήδη επισημάνει μια χαρακτηριστική διαφορά μεταξύ της προηγούμενης Στρατηγικής Εθνικής Ασφάλειας που εγκρίθηκε από τον Ντμίτρι Μεντβέντεφ το 2015 και της τρέχουσας. Ενώ η προηγούμενη έκδοση ξεκινούσε περιγράφοντας τις επιτυχίες της Ρωσίας, η στρατηγική του 2021 ξεκινά την αξιολόγηση της θέσης της Ρωσίας στον σύγχρονο κόσμο δηλώνοντας ότι ο κόσμος διανύει μια περίοδο μετασχηματισμού. Όπως αναφέρεται στο κείμενο, "έχει αυξηθεί ο αριθμός των κέντρων παγκόσμιας οικονομικής και πολιτικής ανάπτυξης, η ενίσχυση των θέσεων των νέων παγκόσμιων και περιφερειακών ηγετικών χωρών οδηγεί σε αλλαγές στη δομή της παγκόσμιας τάξης, στη διαμόρφωση νέων αρχιτεκτονικών, κανόνων και αρχών της παγκόσμιας τάξης". Αξίζει να σημειωθεί ότι όλα αυτά δεν θα μπορούσαν να συμβούν χωρίς την υποβάθμιση των ΗΠΑ ως παγκόσμιου ηγεμόνα. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι αν στο κείμενο του 2015 η απειλή για τη Ρωσία προερχόταν από τις ΗΠΑ και τους συμμάχους τους στην προσπάθειά τους να διατηρήσουν την κυριαρχία τους, η τρέχουσα εκδοχή αναφέρει ότι οι προσπάθειες της Δύσης να διατηρήσει την ηγεμονία οδηγούν σε όξυνση των εσωτερικών πολιτικών προβλημάτων, ενίσχυση των διακρατικών αντιθέσεων, αποδυνάμωση των διεθνών θεσμών και μείωση της αποτελεσματικότητας του παγκόσμιου συστήματος ασφαλείας.

Αυτή η διαφορά στις Στρατηγικές 2015 και 2021 είναι θεμελιώδης. Έτσι, οι συγγραφείς θέλησαν να δείξουν ότι στην τρέχουσα γεωπολιτική κατάσταση δεν υπάρχει ιδιαίτερη διαφορά μεταξύ των ΗΠΑ και των συμμάχων τους. Μετά την επίσκεψη του Μπάιντεν στην Ευρώπη, ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ έγραψε σε άρθρο του για ένα ενιαίο μέτωπο της Δύσης.

Η οικοδόμηση μιας πλήρους εταιρικής σχέσης με τις ΗΠΑ και η ενίσχυση της αμοιβαία επωφελούς συνεργασίας με την ΕΕ, όπως αναφέρεται στη στρατηγική του 2015, δεν είναι προφανώς πλέον εφικτή. Ταυτόχρονα, ο στόχος της ανάπτυξης μιας συνολικής εταιρικής σχέσης και στρατηγικής αλληλεπίδρασης με την Κίνα και μιας στρατηγικής εταιρικής σχέσης με την Ινδία, μεταξύ άλλων με σκοπό τη δημιουργία αξιόπιστων μηχανισμών στην περιοχή της Ασίας-Ειρηνικού για τη διασφάλιση της περιφερειακής σταθερότητας και ασφάλειας σε μη προσδεδεμένη βάση, παρέμεινε στη νέα έκδοση της στρατηγικής.

Μαζί με τα προαναφερθέντα αίτια της παγκόσμιας αστάθειας, υπάρχουν και παράγοντες που δεν είχαν παρατηρηθεί στο παρελθόν. Αναφέρονται παράγοντες όπως η κρίση των σύγχρονων μοντέλων και εργαλείων οικονομικής ανάπτυξης, οι αυξανόμενες ανισότητες στην ανάπτυξη των κρατών, η αυξανόμενη κοινωνική ανισότητα και η επιθυμία των πολυεθνικών εταιρειών να περιορίσουν το ρόλο των κρατών.

Εδώ οι συγγραφείς προσπάθησαν σαφώς να υπαινιχθούν την κρίση του καπιταλισμού, η οποία είναι η βασική αιτία της κρίσης της σημερινής παγκόσμιας τάξης πραγμάτων. Επιπλέον, πρέπει να επισημανθεί ότι αυτό που φαινόταν φανταστικό τη δεκαετία του 1980 είναι πλέον πραγματικότητα και ότι οι εταιρείες επηρεάζουν ήδη την παγκόσμια πολιτική. Ενώ κάποιοι μπορεί να θυμούνται το προηγούμενο της Εταιρείας Ανατολικών Ινδιών τον 17ο αιώνα, η σημερινή επιρροή των εταιρειών έχει γίνει πολύ πιο διακριτική.

Το έγγραφο συνεχίζει λέγοντας ότι με τη στασιμότητα και την ύφεση στις κορυφαίες οικονομίες του κόσμου και τη φθίνουσα σταθερότητα του παγκόσμιου νομισματικού και χρηματοπιστωτικού συστήματος, η Ρωσία και οι εταίροι της δέχονται απροκάλυπτες πολιτικές και οικονομικές πιέσεις από άλλες χώρες για να αποκτήσουν διάφορα πλεονεκτήματα. Η αυξημένη προσοχή της παγκόσμιας κοινότητας στα προβλήματα της κλιματικής αλλαγής και της διατήρησης ενός ευνοϊκού περιβάλλοντος γίνεται για τον ίδιο σκοπό. Κατά συνέπεια, η ρωσική ηγεσία δεν τρέφει αυταπάτες σχετικά με την "πράσινη ενέργεια".

Η Στρατηγική επισημαίνει ότι η αύξηση της γεωπολιτικής αστάθειας και των συγκρούσεων, η όξυνση των διακρατικών αντιθέσεων συνοδεύεται από αύξηση της απειλής χρήσης στρατιωτικής βίας. Επιπλέον, οι γενικά αποδεκτοί κανόνες και αρχές του διεθνούς δικαίου υπονομεύονται, οι υπάρχοντες διεθνείς νομικοί θεσμοί αποδυναμώνονται και καταστρέφονται και το σύστημα των συνθηκών και συμφωνιών για τον έλεγχο των όπλων συνεχίζει να διαλύεται. Ίσως αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο, σε αντίθεση με τη στρατηγική του 2015, η τρέχουσα έκδοση δεν αναφέρει ρητά τον στόχο της ενίσχυσης των διεθνών μηχανισμών μη διάδοσης των πυρηνικών όπλων.

Στην ίδια παράγραφο αναφέρεται ότι οι ενέργειες ορισμένων χωρών αποσκοπούν στην υποκίνηση διαδικασιών αποσύνθεσης στην ΚΑΚ προκειμένου να καταστραφούν οι δεσμοί της Ρωσίας με τους παραδοσιακούς της συμμάχους. Υπάρχει αυξανόμενος κίνδυνος κλιμάκωσης των ένοπλων συγκρούσεων σε τοπικούς και περιφερειακούς πολέμους, συμπεριλαμβανομένων εκείνων στους οποίους εμπλέκονται πυρηνικές δυνάμεις. Το διάστημα και ο χώρος των πληροφοριών αναπτύσσονται ενεργά ως νέες σφαίρες πολέμου. Ως εκ τούτου, δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι η ασφάλεια των πληροφοριών τοποθετείται σε ξεχωριστό τμήμα της Στρατηγικής. Αναφέρει ότι οι ειδικές υπηρεσίες ξένων κρατών διεξάγουν όχι μόνο αναγνώριση, αλλά και πρακτικές ενέργειες για την απενεργοποίηση κρίσιμων πληροφοριακών υποδομών. Επιπλέον, σημειώνει την επιθυμία των πολυεθνικών εταιρειών να εδραιώσουν τη μονοπωλιακή τους θέση στο Διαδίκτυο μέσω της λογοκρισίας και του αποκλεισμού των εναλλακτικών διαδικτυακών πλατφορμών. Στους χρήστες επιβάλλεται μια διαστρεβλωμένη άποψη των ιστορικών γεγονότων, καθώς και των γεγονότων που λαμβάνουν χώρα στη Ρωσία και στον κόσμο.

Στο πλαίσιο αυτής της ενότητας, ενδιαφέρον παρουσιάζει μία από τις ρήτρες της Στρατηγικής, η οποία αναφέρει ότι σε περίπτωση μη φιλικών ενεργειών από ξένα κράτη που απειλούν την κυριαρχία και την εδαφική ακεραιότητα της Ρωσίας, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που περιλαμβάνουν τη χρήση περιοριστικών μέτρων (κυρώσεων) πολιτικής ή οικονομικής φύσης ή σύγχρονων τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνιών, η Ρωσία θεωρεί νόμιμη τη λήψη συμμετρικών και ασύμμετρων μέτρων που είναι απαραίτητα για την καταστολή των εν λόγω μη φιλικών ενεργειών.

Ωστόσο, το σημαντικότερο σημείο που αντικατοπτρίζεται στη Στρατηγική Εθνικής Ασφάλειας της Ρωσικής Ομοσπονδίας είναι ότι το πρόβλημα της "ηθικής ηγεσίας και της δημιουργίας ενός ελκυστικού ιδεολογικού θεμελίου για τη μελλοντική παγκόσμια τάξη" και έχει επικαιροποιηθεί. Το κείμενο αναφέρει επίσης ότι στο πλαίσιο της κρίσης του δυτικού φιλελεύθερου μοντέλου, ορισμένα κράτη επιχειρούν να διαβρώσουν σκόπιμα τις παραδοσιακές αξίες, να διαστρεβλώσουν την παγκόσμια ιστορία και να αναθεωρήσουν τις απόψεις για το ρόλο και τη θέση της Ρωσίας σε αυτήν.

Έτσι, διαπιστώνεται το γεγονός της κρίσης της φιλελεύθερης ιδεολογίας στον κόσμο και η πίεση στις παραδοσιακές αξίες. Ωστόσο, η κρατική ιδεολογία απαγορεύεται στη χώρα μας από το Σύνταγμα. Ως εκ τούτου, οι συγγραφείς, έχοντας πλήρη επίγνωση ενός από τα κύρια προβλήματα της Ρωσίας, κάνουν μόνο μια νύξη γι' αυτό. Έτσι, ο υποστράτηγος Andrei Ilnitskii, σύμβουλος του Ρώσου υπουργού Άμυνας, δηλώνει ανοιχτά ότι η ιδεολογία είναι απαραίτητη για το Ρωσικό κράτος.

Το κείμενο συνεχίζει λέγοντας ότι η διαμόρφωση νέων αρχιτεκτονικών, κανόνων και αρχών της παγκόσμιας τάξης συνοδεύεται όχι μόνο από νέες προκλήσεις και απειλές, αλλά και από πρόσθετες ευκαιρίες για τη Ρωσία. Συνοψίζοντας τις σκέψεις των συγγραφέων, μπορούμε να πούμε ότι για να συμμετάσχει στη διαμόρφωση της μελλοντικής παγκόσμιας τάξης πραγμάτων η Ρωσία χρειάζεται μια ιδεολογία που όχι μόνο θα διατυπωθεί και θα γίνει αποδεκτή από τη ρωσική κοινωνία, αλλά θα μεταδοθεί και προς τα έξω.

Στην εν λόγω στρατηγική, το παραδοσιακό τμήμα "Πολιτισμός" ονομάζεται "Προστασία των παραδοσιακών ρωσικών πνευματικών και ηθικών αξιών, του πολιτισμού και της ιστορικής μνήμης". Αναφέρει ότι η Ρωσία θεωρεί τις βασικές, διαμορφωμένες κατά τη διάρκεια των αιώνων της εθνικής ιστορίας πνευματικές, ηθικές και πολιτιστικές-ιστορικές αξίες, τους κανόνες ηθικής και δεοντολογίας ως τη βάση της ρωσικής κοινωνίας.

Ωστόσο, ακόμη και για έναν μη ειδικό είναι σαφές ότι χωρίς μια εικόνα του μέλλοντος δεν αρκεί μια κοινή ενοποιητική ιδέα, διότι ακόμη και μια ενιαία άποψη για το παρελθόν στη Ρωσική κοινωνία δεν έχει διαμορφωθεί οριστικά. Περαιτέρω, σε αυτή την ενότητα όλα καταλήγουν στον αγώνα για παραδοσιακά πνευματικά και ηθικά σημεία αναφοράς, στην αντιμετώπιση των πληροφοριακών και ψυχολογικών εκτροπών και της "δυτικοποίησης" της ρωσικής κουλτούρας.

Η ενότητα "Η Ρωσία στον σύγχρονο κόσμο" καταλήγει λέγοντας ότι η Ρωσία υποστηρίζει την ενίσχυση και την ανάπτυξη των παγκόσμιων διεθνών θεσμών προκειμένου να μειωθούν οι παγκόσμιες εντάσεις. Η σύγκλιση των θέσεων και η κοινή ευθύνη για το μέλλον του κόσμου θα επιτρέψει σε όλα τα κράτη να αποκτήσουν περισσότερες ευκαιρίες για την από κοινού επίλυση των παγκόσμιων προβλημάτων.

Κατά συνέπεια, οι συγγραφείς πιστεύουν ότι σε αυτό το σημείο της ανάπτυξης ενός πολυκεντρικού κόσμου, οι χώρες θα πρέπει να μοιραστούν την κοινή ευθύνη για το μέλλον. Ωστόσο, αυτές οι προθέσεις δεν έχουν ακόμη υλοποιηθεί, καθώς οι συγγραφείς είχαν επισημάνει εξαρχής ότι οι δυτικές χώρες προσπαθούν να διατηρήσουν την ηγεμονία τους στον κόσμο και, ως εκ τούτου, να υπαγορεύουν τους κανόνες του παιχνιδιού. Αν κρίνουμε από τις εκτιμήσεις της γεωπολιτικής κατάστασης στο παρόν έγγραφο, μπορούμε να πούμε με ασφάλεια ότι η συνάντηση Πούτιν-Μπάιντεν στη Γενεύη δεν άλλαξε κάτι ριζικά, όπως είχε προβλεφθεί νωρίτερα, οι σχέσεις μεταξύ Ρωσίας και ΗΠΑ παραμένουν συγκρουσιακές και δεν θα υπάρξει περίοδος αποκλιμάκωσης.

Συνολικά, αν και η νέα Στρατηγική αντανακλά την πραγματικότητα ενός μεταβαλλόμενου κόσμου, διατηρεί την αντιδραστική θέση της Ρωσίας σε αυτές τις αλλαγές στον τομέα της εξωτερικής πολιτικής, λόγω της έλλειψης ιδεολογικής συνιστώσας, γεγονός που έρχεται σε αντίθεση με την εθνική στρατηγική των ΗΠΑ, όπου υποδεικνύεται μια ενεργητική θέση της Αμερικής και των συμμάχων της για την αλλαγή της κατάστασης στον κόσμο και την προώθηση της δικής τους ιδεολογίας. Ταυτόχρονα, μία από τις ρήτρες της νέας Στρατηγικής εθνικής ασφάλειας της Ρωσίας δημιουργεί κάποια αισιοδοξία. Δηλώνει ότι η Ρωσία θα υποστηρίξει τους συμμάχους και τους εταίρους της στην επίλυση ζητημάτων άμυνας και ασφάλειας και στην εξουδετέρωση των προσπαθειών εξωτερικής παρέμβασης στις εσωτερικές τους υποθέσεις. Έτσι, η Ρωσία πρόκειται να αντιμετωπίσει ενεργά την αναμόρφωση των φιλικών χωρών από τη Δύση σύμφωνα με τα δικά της πρότυπα, και ελπίζουμε ότι αυτό δεν ισχύει μόνο για τη Λευκορωσία. Oleg Ladogin, RUSSTRAT Πηγή: https://news-front.info/2021/07/13/strategiya-natsionalnoy-bezopasnosti-rossii-novyy-vzglyad-na-geopoliticheskuyu-situatsiyu-v-mire